منيژه حكمت/ ما فيلمساز هستيم نه سياستمدار!
۱۳۸۴ آبان ۱, یکشنبه
؟ آيا عرصه هنر را ميتوان با چنين حكم هايى كه تفسير و حيطه شان بسيار وسيع است، محدود كرد؟
منيژه حكمت كارگردان سينما با شركت در گفتگويى تلفنى با دويچه وله به پاره اى پرسش ها در اين زمينه پاسخ داد.
مصاحبه: مهيندخت مصباح
دويچه وله: خانم حكمت اينكه شورايعالى انقلاب فرهنگى به رياست آقاى احمدى نژاد، توزيع و نمايش فيلم هايى كه به تبليغ مكاتبى چون سكولاريسم، نهيليسم، ليبراليسم يا فمينسيم مى پردازند را ممنوع كرده، به شما دست اندر كاران سينما رسما به صورت يك بخشنامه بلاغ شده است؟
منيژه حكمت: نه! من هم تازه امروز اين خبر را شنيده ام و طلاعى نداشته ام و ابلاغى هم به ما نشده است.
دويچه وله: از كس ديگرى بين همكاران هنرى تان تعبير و تفسيرى نشنيده ايد؟ واكنش ديگران چگونه است؟
منيژه حكمت: ببينيد، براى هنر نمى توان حكم صادر كرد. گو اين كه ما فيلتر هاى خاص خودمان را داريم. ما وزرات ارشاد را داشتيم كه به نظر من شوراى انقلاب فرهنگى ميتوانست اين حكم را به آنجا بدهد و بگويد فيلمنامه هايى را كه ميايد با اين زمينه ها شما تصويب نكنيد. چون بهر حال فيلمنامه هاى ما تصويب ميشود. ولى بايد تكرار كنم كه هنرمند قائل به حكم نيست. بهرحال يك فيلمنامه ميرود كار ميشود، كلى هزينه ميشود و طبق سليقه دوستان ميتوانند بگويند خوب طبق اين حكم، اين موضوع به نهيليسم يا فمينسيم نزديكتر است. اين كه نمى شود. بايد برنامه ريزى و قانونمندى وجود داشته باشد كه ما تكليف مان را بدانيم.
دويچه وله: به همين موضوع فمينسيم مى پردازم. اصولا چه برخوردهاو يا چه موانعى ايجاد ميشود برسر ساخت فيلم هايى كه مضامينى دارد در رابطه با موضوع زنان و حقوق آنها يا مشكلات و محدوديت هاى اجتماعى آنها را نشان ميدهد؟
منيژه حكمت: البته بايد بگويم كه من خودم اصلا در كار فيلمسازى، قائل به جنيسيت نيستم. شايد راحت تر بوده با موضوع زنان كار كنم، چون نزديكتر توانسته ام ارتباط برقرار كنم. در كارهنرى، جنسيت در تفكرمن مطرح نيست، بلكه انسانيت وبشريت در آن مطرح است. ما كلى فيلتر داريم. بايد فيلمنامه را بدهيم ارشاد، تصويب شود. بعد فيلمنامه را فيلمبردارى كنيم ، وقتى فيلم آماده شد، دوباره بدهيم ارشاد نظر بدهد كه مجايش سانسور بشود، جرح و تعديل شود، توقيف شود، آزاد شود. بعد از همه اينها ميرويم روى تم تبليغات كه آيا تلويزيون تبليغ ما را قبول ميكند يا نه؟ ميرويم سراغ موضوع پوستر و بروشور، آيا مهر كنند يا نه؟ بهر حال فيلتر هاى مختلفى هست كه همه بچه هاىسينما با آن آشنا هستند و هم مسئولين ! من ديگر نمى فهمم اين حكم يعنى چى؟ فمينيسم يعنى چى؟ تعريف كنند.
آيا اگر ما راجع به مشكلات زنان ايران حرف بزنيم كه خود دولت هم دارد حرف ميزند، يعنى ما نگاه فمينيستى داريم؟ ليبراليسم يعنى چى؟ اينها بحث هايى كلى هستند كه من خودم اصلا ازآنها سر در نمياورم. نود درصد فيلم هاى سينمايى كه الان دارند ساخته ميشوند، ميتوانند در اين حيطه قرار بگيرند. سليقه اى ميتوانند با آنها برخورد كرده و جلويشان را بگيرند.
دويچه وله: خانم حكمت منظورم از سوال قبلى اين بود كه د كارهايى كه تا بحال شما كرده ايد مانعى ايجاد شده كه بهانه اش يكى از اين مواردى باشند كه در تصميم شورايعالي انقلاب فرهنگى آمده اند و باعث حذف صحنه هايي از فيلم شما شده باشند؟
منيژه حكمت: ببينيد وقتى ميگويند ليبراليسم.. خوب؟ ليبراليسم يك كلمه بسيار بسيار كلى است و اين در سينماى ما و تصوير ما كجا خودش را نشان ميدهد؟ چه تصاويرى ميتواند اين را القاء كند؟ من نمى فهمم. من فيلمسازم و فيلم ام را ميسازم. خوب مثلا زندان زنان دركدام رديف ميخواهد قرار گيرد؟ هنر با اين كلمات كلى تعريف نميشود. والله، ما آدمهاي سياسى نيستيم. ما فيلمساز هستيم.
دويچه وله: خانم حكمت شما بعنوان يك فيلمساز زن در چند ماه گذشته، با تغييراتي كه ايجاد شده بخصوص در وزارت ارشاد، شاهد چرخش هاى خاصى بوده ايد؟
منيژه حكمت: فكر نميكنم تغييرات زيادى اتفاق افتاده باشد در حيطه ارشاد و فيلمسازى. اگر مشكلاتى بوده كه قبلا داشته ايم الان هم داريم.
دويچه وله: مثلا الان در تلويزيون فضاى فرهنگى بسته تر نشده است؟
منيژه حكمت: تلويزيون همان چيزهايى را دارد پخش ميكند كه پارسال داشت پخش ميكرد. شايد براى نيروهاى سياسى و اجتماعى و ان جى او ها و سايرين تغييرات چشمگيرى قابل مشاهده باشد كه من اطلاع ندارم، ولى در حيطه سينما من فكر نميكنم تغييراتى بوجود آمده باشد. همان فيلم هايى اكران ميشود كه پارسال ساخته شده و هيچ مشكلى هم نداشته اند تا آنجا كه من شنيده ام. من در مورد خودم بايد بگويم وقتى براي فيلم جديدم خواستم پروانه بگيرم، آن موقع مشخص ميشود كه اوضاع چيست.
دويچه وله: الان نگرانى نداريد كه مبادا كارتان حذف شود؟
منيژه حكمت: نه! من اصلا نگران نيستم. در دوران هاى قبل خيلى اذيت شدم.
دويچه وله: در دوران آقاي خاتمى؟
منيژه حكمت: بله: بسيار بسيار اذيت شدم. الان تكليف ام روشن ترست!
دويچه وله: چرا؟ سياست هاى حذف بيشتر بود؟
منيژه حكمت: نتوانستيم كار كنيم. چهار سال ما نتوانستيم كار كنيم. عاطل و باطل بوديم.
دويچه وله: اين روزها زياد شنيده ميشود كه بخاطر نامعلوم بودن آينده در همه زمينه ها، نه لزوما در زمينه هنر و فرهنگ، خيلى سرمايه گذارى ها كمتر از سابق شده و تهيه كننده ها مثلا دست و دلشان زياد به كار نميرود....
منيژه حكمت: اصلا اينطور نيست. به نظر من اينقدر پروانه ساخت صادر شده، آنقدر كسان هستند كه دارند كار ميكنند... كسانى كه قبلا كار نكرده يا كم كار كرده اند، الان هم همان شرايط را دارند، اما غالب آدمها سر فيلمبردارى هستند و دارند كار ميكنند. من نه اينكه از كسى دفاع كنم، نه! من در اين جايگاه ننشسته ام، بهر حال ما نگرانى هاى خود را داريم، اما هر كس دارد كار خود را ميكند. اگر مردم سينما نميروند، اگ نگاه جور ديگرى است؟ اين مال الان نيست. مال قبل است. سينما اگر ورشكسته است، مال اين دوران نيست. بهرحال در اين دوسه ماهه اين اتفاق ها نيفتاده. آينده را من اصلا نمى توانم پيش بينى كنم كه ما چه شرايطى خواهيم داشت اما در چند سال گذشته نيز ما اصلا دوران خوبى نداشتيم.