مناقشه بر سر سازمان حج و زیارت و عقب نشینی دولت

کمتر از یک هفته پیش شورای عالی اداری حکم به جدایی سازمان حج و زیارت از وزارت ارشاد و الحاق آن به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داد. این اقدام دولت از همان ابتدا با اعتراض برخی از مراجع تقلید، روحانیان مجلس و نماینده آیت الله خامنه­ای در سازمان حج و زیارت روبرو شد. ظاهرا شدت اعتراض­ها دولت را مجبور به عقب نشینی کرده است.

شورای عالی اداری هفته­ی گذشته در نشستی به ریاست پرویز داودی، معاون اول رئیس جمهور جدایی سازمان حج و زیارت از وزارت ارشاد و الحاق ان به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را تصویب کرد. این مصوبه روز شنبه، پنجم اردیبهشت، پس از تایید رئیس جمهور محمود احمدی­نژاد، از سوی معاون او در امور توسعه‌ی سرمایه‌ی انسانی که دبیری شورا را نیز بر عهده دارد برای اجرا ابلاغ شد.

سازمانی با دو سرپرست

اسنفدیار رحیم مشایی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی در نخستین اقدام خود به عنوان متولی جدید امور حج و زیارت سرپرست تازه­ای برای این سازمان منصوب کرد. محمد ری‌شهری، نماینده‌ی آیت­الله خامنه­ای و سرپرست حجاج ایرانی، در واکنش به این اقدام گفت «حکم انتصاب سرپرست جدید بدون هماهنگی با اینجانب صادر شده و مبنای قانونی ندارد.» او با اشاره به این که شورای عالی اداری بدون کسب نظر رهبر جمهوری اسلامی تصمیم گرفته، از سرپرست پیشین خواست با جدیت به کارش ادامه دهد.

اعتراض مراجع و روحانیان مجلس

واکنش صریح آیت­الله ری­شهری اعتراض گسترده­ی روحانیان مجلس و برخی از مراجع تقلید در قم را به دنبال داشت. جمعی از نمایندگان روحانی مجلس هشتم در نامه­ای خطاب به رئیس جمهور مخالفت صریح خود را با مصوبه­ی شورا اعلام کردند و خواهان لغو ان شدند. حجت الاسلام حسین دولت­آبادی، یکی از این معترضان، تفاوت گردشگری با زیارت مکان­های مقدس، و نامطلوب بودن فعالیت­های سازمان میراث فرهنگی در سال­های اخیر را از دلایل مخالفت نمایندگان روحانی با این تصمیم عنوان کرده است. آیت­الله مکارم شیرازی نیز روز دوشنبه، هفتم اردیبهشت، شدیدا از این مصوبه انتقاد کرد و آن را حرکتی «شتابزده و نسنجیده» خواند. او می­گوید «نمی‌دانیم این فکر در آغاز از مغز چه کسی تراوش کرده، ولی به یقین کسی بوده که حقیقت حج را درک نکرده است.» آیت­الله مکارم شیرازی اشاره­ای نیز به سوابق اسفندیار رحیم مشایی، از نزدیکان و معتمدان احمدی­نژاد، می­کند که بارها از سوی روحانیان برجسته قم مورد انتقاد قرار گرفته است.

رئیس مجلس و تذکر بزرگان نظام

شدت و دامنه­ی اعتراض­ها در روزهای گذشته به حدی رسیده که لغو نکردن مصوبه­ی اخیر شورای عالی اداری می‌تواند هزینه­های سنگینی برای دولت در بر داشته باشد. به ویژه آنکه به نظر می­رسد مقام­های ارشد حکومت نیز با این تصمیم موافق نیستند. علی لاریجانی رئیس مجلس صبح سه شنبه از دولت خواست «تذکرات بزرگان نظام را مورد توجه قرار دهد، و سریعا مصوبه اخیر را اصلاح کند.» حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه­ی کیهان و نماینده آیت­الله خامنه­ای در این موسسه، نیز در یادداشتی از رئیس جمهور می­خواهد این مصوبه را لغو و رحیم مشایی را از سمت­اش برکنار کند.

مسئولیت امور زیارت و حج که سال 1358 به وزارت ارشاد سپرده شد، بر عهده­ی سازمان اوقاف بود، اما پنج سال بعد با تصویب مجلس بار دیگر به اوقاف رسید. در سال 1370 سازمان حج و زیارت تشکیل شد و به عنوان نهادی مستقل به مجموعه­ی وزارت ارشاد پیوست. ظاهرا تصمیم اخیر دولت بدون اطلاع و حضور وزیر ارشاد تصویب شده است.

پرهیز از «سوء استفاده فرصت طلبان»

روز دوشنبه، شایعاتی در مورد کناره­گیری آیت­الله ری­شهری از مسئولیت خود، و به عنوان اعتراض به الحاق سازمان تحت مسئولیتش به سازمان میراث فرهنگی منتشر شد. این خبرها از سوی منابع رسمی تایید نشده است. در همین حال به نظر می­رسد اعتراض­ها و فشارهای همه جانبه دولت را به عقب نشینی واداشته است. سایت رجا نیوز، یکی از سایت­های حامیان دولت، از تعلیق مصوبه شورای عالی اداری خبر می­دهد. بنابر این گزارش وزیر ارشاد دلایل خود در مخالفت با این مصوبه را با رئیس جمهور در میان گذاشته و او دستور بررسی مجدد این تصمیم را داده است.

روزنامه­ی کیهان در خبری که روز سه شنبه در صفحه­ی نخست منتشر کرد از قول یک منبع آگاه می­نویسد «موضوع با آرامش درون دولت و با تدبیر رئیس جمهور حل شد.» این منبع به کیهان گفته است «طبعاً دلسوزان نظام اجازه به وجود آمدن فضای جدید برای سوء استفاده فرصت طلبان را نخواهند داد.» ظاهرا نزدیک بودن زمان انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در اتخاذ این تصمیم بی­تاثیر نیست. الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی که به گفته­ی منتقدان بدون بررسی­های لازم و شتابزده انجام شده لااقل در کوتاه مدت سودی به حال دولت نهم ندارد. از سوی دیگر گسترش اعتراض­ها می­تواند در تبلیغات انتخاباتی به ضرر محمود احمدی­نژاد تمام شود که بارها به دلیل گرفتن تصمیم­های آنی و شتابزده مورد انتقاد بوده است.

نویسنده: بهزاد کشمیری‌پور

تحریریه‌: فرید وحیدی