مصداقهای بحران مالی در آمریکا • مصاحبه
۱۳۸۷ آبان ۵, یکشنبهدکتر محمد اقتداری استاد دانشگاه و تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با دویچهوله، به توضیح مصادیق بحران مالی کنونی در آمریکا پرداخت.
الن گرین اسپن، رئیس سابق بانک مرکزی آمریکا، موقعیت جاری را یک سونامی در بخش اعتبار خوانده که در هر قرن، یک بار رخ میدهد. تعریف این سونامی به زبان ساده چیست؟
محمد اقتداری: درمجموع، اقتصاد آمریکا دارد به مرحله رکود نزدیک میشود، اما اصل قضیه در بخش اقتصاد نیست بلکه بحران در عرصه مالی است. نهادهای مالی بزرگ مانند "استیت مارکت" و بیمهها مانند "ای آی تی"، پولهای کلانی در اختیار دارند. با پرداخت پولهای بازنشستگی، بیمه و مقادیر زیادی "کردیت کارتها"یی که همه داریم و اعتبارهای کلانی که برای مسکن داده شدند، این بنگاهها ورشکسته شدهاند. تکانی که این ورشکستگی به آنها داده، مانند یک زلزله مالی است. اساسا بانکها حاضر نیستند به یکدیگر هم قرض بدهند، چه برسد به مردم.
مصداقهای این وضعیت در حال حاضر در آمریکا چیست؟
برای مثال دو سال پیش من اگر میخواستم در آمریکا اتومبیل بخرم، با اعتبار مالی، فورا یک ماشین در عرض دو ساعت میخریدم و سوارش میشدم. الان اگر بخواهید ماشین نو بخرید، دیگر بانک به شما اعتبار نمیدهد چون مطمئن نیست که آیا شما کارتان را خواهید داشت، خواهید توانست اقساط خود را بدهید یا خیر. در نتیجه بانک به کسی برای خرید منزل، اشیاء یا اتومبیل اعتبار نمیدهد. رکود بزرگی به ویژه بین خود بانکها به وجود آمده، تا آنجا که بانکها دیگر به همدیگرهم قرض نمیدهند.
تاثیر وضع موجود صرفنظر از دایره خرید در زندگی مردم چیست؟
مثلا شرکتهای بزرگ آمریکا، معمولا دو هفته یکبار حقوق کارکنان خود را پرداخت میکنند. همه این شرکت به اندازه کافی پول نقد برای این پرداختها ندارند. به همین دلیل معمولا شرکتها از بانکها در کوتاه مدت قرض میگرفتند و بعد بازپرداخت میکردند. اما در حال حاضر، بانکها به شرکتها برای این پرداختها، اعتبارنمیدهند. شرکتها هم به این ترتیب با مشکل مالی پرداخت حقوق کارکنان خود مواجهند.
نخست وزیر چین در اجلاس "آسه آن" گفت باید از بحران درس گرفت و توجه کرد که در نظر گرفتن مقررات و محدودیتهایی برای نظام مالی، از ابتکارهای مالی مهم تر است. ابتکارهای مورد اشاره آقای جیابائو چیستند؟
بی بند و باری ناشی از عدم وجود مقررات و قوانین حاکم بر منابع مالی آمریکا در سالیان دراز و به خصوص در دوران آقای اسپن، باعث شد در این کشور قشری به وجود آید که از سوراخ سنبههای نظام مالی سوءاستفادههای جدی کند. این قشر فرمولهای جدیدی درست کرد که هم سود برد و هم موقعیت مالی آمریکا را به خطر انداخت. باید الان جلوی اینها را گرفت. اینها پیامد سیاستهای آقای اسپن است. کسانی که در استیت مارکت کار میکنند، در اصل با کاغذ بازی و فرمولهای ویژهای رفتار کردهاند که حتی وزیر دارایی اسبق آمریکا که یکی از مخهای بزرگ اقتصادی آمریکاست و الان رئیس کل گروه سی تی بانک هست، گفت من واقعا نمیدانم اینها چه میکنند! وزیر دارایی کنونی آمریکا هم اشاره کرده که باید قوانین کنترل کنندهای وضع شوند که دیگر این افراد نتوانند از این سوءاستفادهها بکنند.
مصاحبهگر: مهیندخت مصباح