مد هم می‌تواند بمیرد و هم می‌تواند سیاسی شود

به مد می‌توان به گونه دیگری نگریست. این پیامی است که لیدوی ادلکورت (Lidewij Edelkoort) به پرسش آینده مد می‌دهد. رویکرد این کارشناس برجسته جهان مد، حاوی پیام‌هایی است که می‌تواند نگرش سنتی به مد را دگرگون کند. گوشه‌هایی از گفت‌وگوی دویچه وله با این کارشناس.

لیدوی ادلکورت یکی از سرشناس‌ترین و مهم‌ترین افرادی است که در زمینه مد در سراسر جهان تحقیق می‌کنند. علی‌رغم جایگاه او در جهان مد، او مدعی است که "مد مرده است" و علت مرگ مد را حرص و طمع شرکت‌های تولید پوشاک می‌داند و معتقد است که پوپولیسم مد را نابود می‌کند.

لیدوی ادلکورت، پژوهشگر مسائل مد است. یک کارشناس هلندی جهان مد که از شهرتی بسیار برخوردار است. وظیفه او پیش‌بینی تغییرات مد در آینده و تشخیص گرایش‌های حاکم بر جهان مد است. و این کاری است که او دهه‌هاست انجام می‌دهد. و جالب اینجاست که اکثر پیش‌بینی‌های او به واقعیت پیوسته‌اند. کتاب‌هایی که او در زمینه مد می‌نویسد، برای صنعت پوشاک و دنیای مد جهان حکم کتاب مقدس را دارند. نشریه تایم در سال ۲۰۰۳ او را در جدول ۲۵ شخصیت تاثیرگذار جهان مد برگزیده بود.

برابری زنان و رهایی از قید و بندها

ادلکورت معتقد است که گرایش اصلی سال ۲۰۱۶ سال رهایی از قید و بندها و سال تلاش برای برابری زنان با مردان است. و این تنها به جهان مد محدود نمی‌شود. به عنوان نمونه، او به انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا اشاره می‌کند و اینکه این انتخابات بار دیگر تلاش برای دستیابی به حقوق زنان را در دستور کار روز جهان قرار داده است. ادلکورت البته بر این نکته تاکید می‌ورزد که در این زمینه هنوز باید گام‌های جدی برداشته شود، اما مهمترین چیزی که رخ داده، تولد دوباره تلاش برای کسب حقوق برابر توسط زنان بوده است.

به باور او، موضوع تنها به زنان محدود نمی‌شود. ما شاهد دگرگون شدن مردان نیز هستیم که این حائز اهمیت بیشتری است. نسل جدیدی از مردان پا به میدان نهاده‌اند که حتی از کودکان خود مراقبت می‌کنند و خود را سرور خانواده نمی‌بینند، یعنی آن حسی که در نسل‌های پیشین مردان دیده می‌شد.

مد در دنیای مردان نیز تغییر کرده است و مردان نسل جدید رنگ‌های روشن‌تر و متنوع‌تری انتخاب کرده، برای کت و شلوار از پارچه‌های لطیف‌تری استفاده می‌کنند. همین موضوع باعث سردرگمی بانوان شده و آن‌ها به درستی نمی‌دانند با این دسته از مردان باید چه رفتاری در پیش گیرند.

انتخابات آمریکا و پدیده فاشیسم

ادلکورت امیدوار بود که هیلاری کلینتون پیروز شود و جهان چند سالی آسوده باشد. اما چنین چیزی اتفاق نیافتاد. او می‌گوید که در تابستان احتمال پیروزی ترامپ را پیش‌بینی می‌کرده است. به نظر او، پیروزی ترامپ بخشی از یک جنبش جهانی است که هدفش در عمل احیای فاشیسم است. بسیاری از سیاستمداران کشورهای اروپایی نیز از شیوه‌ها و رویکردهای مشابهی استفاده می‌کنند. او می‌گوید: «من همین تابستان کتابی خواندم درباره فاشیسم آلمان سال‌های دهه ۱۹۳۰ و تقریبا در هر صفحه آن با اظهاراتی روبرو شدم که امروزه در فرانسه و بریتانیا می‌شنویم. به باور من نوع انسان توانایی آن را ندارد که از تاریخ بیاموزد.»

به باور این کارشناس فاشیسم برای رشد خود نیاز به ترس و وحشت دارد، ترس از دست دادن درآمد، و ترس از دست رفتن استقلال و هیچ شدن حق رای. و از آنجا که مردم در وحشت زندگی می‌کنند، تن به اطاعت می‌دهند. آنها ترجیح می‌دهند که دنبال یک فرد قوی بیافتند و از او پیروی کنند. و این همان ویژگی فاشیسم است.

تاثیر ترامپ بر جهان مد

ادلکورت در برابر این پرسش که آیا پیروزی ترامپ تاثیری بر جهان مد هم خواهد داشت یا نه، می‌گوید: «مردم در اوایل کار، بر همان روال همیشگی زندگی می‌کنند و فورا متوجه این چرخش و تغییر نمی‌شوند. در دوره‌های حاکمیت وحشت، گرایش به مدهای افراطی تقویت می‌شود. بسیاری از المان‌های مدهای گذشته مجددا احیا می‌شوند، دامن‌های بلند و گشاد، آستین‌های گشاد و حتی یقه‌های سفید.

این کارشناسان جهان مد بر این باور است که مد نیز می‌تواند رنگ و بوی سیاسی به خود بگیرد. زمانی که همگان به پوشش واحدی روی بیاورند و از سبک واحدی در پوشش پیروی کنند، آنگاه لباس به یونیفورم بدل می‌شود.

ادلکورت معتقد است که طمع بیش از حد به موازات گرایش‌های پوپولیستی جهان مد را خراب کرده است. همه چیز تابع کارآیی تولید شده و از این رو نوآوری از بین رفته است. و از آنجا که به نظر نمی‌رسد این حرص و طمع را پایانی باشد، شرکت‌های تولید پوشاک حاضر به هیچ ریسکی نیستند و از این رو تمرکزشان روی تولید چیزهایی است که بهتر به فروش می‌روند، و از این رو بازار لباس‌های چرمی رونق زیادی یافته است. به این ترتیب می‌توان گفت که مد از روح و معنی تهی شده است.

از آن گذشته کیفیت صنایع نساجی هم تغییری فاحش کرده است. طراحان مد از این بابت شاکی هستند که دیگر قادر به آفرینش مد نیستند، بلکه صرفا لباس و پوشاک تولید می‌کنند.

دشواری‌های مجلات مد

از نظر این کارشناس جهان مد، مجلات و نشریاتی که به موضوع مد می‌پردازند، با دشواری بسیاری روبرو هستند. چون نوآوری در مد وجود ندارد و اینترنت و خرید آنلاین لحظه به لحظه بیشتر بر جهان مد سایه می‌اندازد.

ناشران مجلات مد گمان می‌کنند که خوانندگان‌شان بی‌عرضه و احمق هستند و نمی‌دانند که با یک کلیک در فضای مجازی می‌توانند به همه این اطلاعات دست یابند. سعی می‌کنند همان کاری را بکنند که در فضای آنلاین صورت می‌گیرد، و یک چنین چیزی نمی‌تواند ادامه یابد.

مضامین این مجلات خسته‌کننده و تکراری شده‌اند، ترکیبی از مد، چیدمان منازل، چند گزارش هم درباره زیبایی و سفر. هر کدام را باز کنی، همین‌ها را خواهی یافت. و حتی اگر جهان مد بسیار غنی باشد، باز این مجلات تنها تصویرگر تبلیغات هستند. خبرنگاران این گونه مجلات تنها می‌توانند از مارک‌های معینی گزارش تهیه کنند و از این رو عکس‌های این گزارش‌ها بیشتر شبیه عکس‌های تبلیغی شده است.

آینده جهان مد

ادلکورت مایل است که طراحان جوان مد با پارچه‌ها و امکانات جدید صنعت پوشاک آشنا شوند و با ایده‌های جدید مد را تغییر دهند. مثلا با چاپگرهای سه بعدی، می‌توان برای قوه تخیل در جهان مد فضای مناسبی ایجاد کرد.

به باور این کارشناس جهان مد، می‌باید پلی بین سیلیکون ولی (Silicon Valley) و هودسون ولی (Hudson Valley) برقرار شود. نوعی آمیزش تلکنولوژی و طبیعت. تنها از طریق ترکیب کامپیوتر و صنعت نساجی می‌توان پوشاک‌هایی تولید کرد که مثلا در اثر تغییر میزان نور، تغییر رنگ بدهند. حتی پیشرفت به جایی رسیده است که از طریق استفاده از سلول‌های خورشیدی، می‌توان لباس‌هایی تولید کرد که سموم را جذب کنند یا حتی نقشی درمان‌کننده بر عهده گیرند.