قطعنامه چهارم و «نرمش و صبوری» ایران

بنابر خبرهایی که از سوی منابع دیپلماتیک سازمان ملل در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته، متن نهایی چهارمین قطعنامه شورای امنیت برای تحریم جمهوری اسلامی ایران آماده شده و قرار است در مورد آن رای‌گیری شود. این منابع گفته‌اند تاریخ دقیق رای گیری مشخص نیست اما این کار در همین هفته انجام می‌شود. به نظر می‌رسد پس از موافقت چین و روسیه با این قطعنامه، تصویب آن قطعی باشد. انتظار می‌رود از میان ۱۵ عضو شورا تنها نمایندگان سه کشور ترکیه، برزیل و لبنان به قطعنامه تحریمی رای ندهند. صبح امروز، سه شنبه ۱۸ خرداد ماه، محمود احمدی‌نژاد و سخنگوی وزارت امور خارجه، رامین مهمانپرست در دو نشست خبری در مورد تصویب احتمالی چهارمین قطعنامه تحریم ایران اظهار نظر کردند.

"روند تصویب قطعنامه عادلانه نیست"

محمود احمدی‌نژاد که برای شرکت در اجلاس منطقه‌ای سیکا در ترکیه به سر می‌برد در نشست خبری‌ای که در استانبول برگزار شد با اشاره به حق وتوی پنج عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، و انگلیس) تصمیم‌های این شورا را "تحت فشار آمریکا" و ناعادلانه توصیف کرد. او گفت «ما نیازمند نهادهای جدید یا ایجاد اصلاحات اساسی در این سازمان‌ها هستیم.» تا زمانی که اصلاحات مورد نظر احمدی‌نژاد در شورای امنیت انجام نشده، کشورهای عضو سازمان ملل متعهد به تبعیت از مصوبه‌های شورا هستند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا در این نشست خبری موضوع قطعنامه جدیدی که قرار است در پیوند با فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی به تصویب برسد چند بار مطرح شد. در پاسخ، محمود احمدی‌نژاد با تاکید بر آمادگی ایران برای گفتگو می‌گوید: «اگر دولت آمریكا و متحدانش فكر می‌كنند كه چماقی به نام قطعنامه بلند كنند و بعد بخواهند گفت‌وگو كنند اشتباه می‌كنند.»

در انتظار پاسخ آژانس

احمدی‌نژاد در نشست خبری استانبول می‌گوید: «ما در چارچوب عزت و احترام گفت‌وگو می‌كنیم و اگر بخواهند با بلند كردن چماق و با زبان بی‌ادبی صحبت كنند جواب آنها از قبل مشخص است.» او در مورد این "جواب مشخص" توضیح بیشتری نداد اما در بخش دیگری از سخنانش بر آمادگی تهران برای گفتگوهای همه جانبه و بدون پیش شرط تاکید کرد.

ایران با میانجیگری ترکیه و برزیل پذیرفته که ۱۲۰۰ کیلو اورانیوم با غنای پایین خود را به ترکیه بفرستد و در ازای آن برای راکتور تحقیقاتی تهران ۱۲۰ کیلو اورانیوم با غنای ۲۰ درصد تحویل بگیرد.

ایران پیشنهاد خود در مورد مبادله سوخت را در نامه‌ای به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرده است. گروه 1+5 توافق تهران را گامی در جهت اعتمادسازی ارزیابی کرده‌اند اما آن را ناکافی می‌دانند. شورای امنیت به دلیل آنچه غیر شفاف بودن فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی خوانده می‌شود خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم در این کشور است. احمدی‌نژاد می‌گوید تهران منتظر پاسخ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و گروه وین در مورد پیشنهاد مبادله سوخت در ترکیه است.

"همکاری با آژانس زا قطع نمی‌کنیم"

همزمان با نشست خبری استانبول رامین مهمانپرست نیز در دیدار هفتگی خود با خبرنگاران به پرسش‌های آنان از جمله در مورد قطعنامه چهارم شورای امنیت پاسخ گفت. بنا بر گزارش‌ها او در پاسخ به این پرسش که تهران تا چه زمان منتظر پاسخ آژانس در مورد بیانیه‌ی مبادله سوخت می‌ماند گفته است «ما صبوریم.» به نظر می‌رسد با افزایش فشارها، تهران در مورد کشمکش هسته‌ای خود سیاست صبوری و نرمش را انتخاب کرده است.

در روزهای گذشته برخی از مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی از واکنش تند تهران به تصویب احتمالی قطعنامه‌ی تحریمی و حتا تجدید نظر در رابطه با آژانس سخن گفته بودند. مهمانپرست ضمن "ناکارآمد و غیرسازنده" خواندن قطعنامه می‌گوید: «این قطعنامه را ناشی از رویكرد غیرمنطقی و غیراصولی و به خاطر سیاست‌های نادرست مقامات آمریكایی می‌دانیم.» او در مورد آینده همکاری با آژانش تصریح کرد «همكاری‌های‌مان را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهیم.»

دلسردی از چین و روسیه

مسئولان جمهوری اسلامی بارها تحریم‌ها را بی‌اثر خوانده‌اند و محمود احمدی‌نژاد حتا آن را باعث تقویت ایران در رسیدن به خودکفایی عنوان می‌کند. به رغم این ادعاها ظاهرا تشدید تحریم‌ها نگرانی‌های جدی‌ای به وجود آورده است. سخنگوی وزارت خارجه گفت «حركت به سمت تصویب قطعنامه حركت درست و كارآمدی نخواهد بود و نتیجه رضایت‌بخشی برای هیچ كس نخواهد داشت و صرفا اوضاع را پیچیده‌تر می‌كند. و این شرایط به نفع هیچ‌كس نخواهد بود.»

یکی دیگر از مسائلی که در هر دو نشست خبری چندبار مطرح شد موضع چین و روسیه در همراهی با آمریکا بود که در روزهای اخیر تنش‌هایی را در روابط این دو کشور با تهران به وجود آورده است. مهمانپرست می‌گوید روابط این دو کشور با آمریکا بر اساس منافع مشترک آنها تنظیم می‌شود اما «انتظار ما این است كه روابط دو كشور با هم نباید در جهت خلاف منافع كشور ثالثی صورت بگیرد.» شواهد نشان می‌دهد این انتظار در مورد چهارمین قطعنامه‌ی شورای امنیت برآورده نشده است.

تلاش برای جلب نظر اتحادیه اروپا

ظاهرا تهران با دلسردی از روسیه و چین به اتحادیه اروپا دلبسته است. سخنگوی وزارت خارجه صبح امروز گفت «ظرفیت‌های اتحادیه اروپا می‌تواند بالاتر از این باشد كه در جهت دنباله‌روی از كشورهای دیگر محدود شود.» او برای جلب نظر اروپاییان می‌افزاید: «اگر اتحادیه اروپا متوجه ظرفیت‌های خود باشد و آمادگی برای توسعه روابط و پیدا كردن راه حل‌های بحران‌های مختلف در مناطق گوناگون دنیا باشد آمادگی داریم ... به ویژه در مورد بحران‌های مختلفی كه در منطقه ما از جمله افغانستان دارند كمك كنیم تا این بحران‌ها پایان یابد.»

به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی عضو شورای امنیت برای مذاکره با ایران منتظر رای‌گیری درباره قطعنامه هستند. از مدتی پیش خبرهایی در مورد احتمال دیدار دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا منتشر شده بود اما هنوز انجام این دیدار و تاریخ آن از سوی اتحادیه تایید و مشخص نشده. مهمانپرست می‌گوید «تاریخ‌هایی برای انجام این دیدار تعیین شده بود و این تاریخ‌ها به آن‌ها اعلام شده است. منتظر طرف اروپایی هستیم اگر آن‌ها تاریخی را مشخص كنند راجع‌ به زمان نهایی انجام این گفت‌وگو و دیدار مذاكره می‌كنیم.»

ظاهرا جمهوری اسلامی در این مورد نیز صبوری پیشه کرده است. برخی از ناظران سخنان امروز احمدی‌نژاد و مهمانپرست را، مانند پذیرش مبادله سوخت در ترکیه، "احتیاط آمیز" و "آشتی‌جویانه" ارزیابی کرده‌اند، گرچه اعضای دائم شورای امنیت و آلمان همچنان انعطاف تهران را ناکافی می‌دانند.

B.K./FW