قبرستان تاریخی مسیحیان در دروازه دولاب تهران

الهام حمیدی، عکاس این مجموعه برای دویچه‌وله نوشته است: «بازدید از اینجا ممنوع است و فقط در شرایط خاص اجازه بازدید داده می‌شود. این قبرستان مدفن خارجیان نامدار و مشهوری است که روزگاری در ایران زندگی می‌کردند.»

قبرستان مسیحیان دروازه دولاب یکی از محله‌های قدیمی جنوب‌شرقی تهران در سال ۱۸۵۵ میلادی با دفن شدن یک فرانسوی مسیحی شکل گرفت.

این قبرستان شامل ۶ بخش است: کلیسای حواری ارمنی، ارتدکس شرقی (روس‌ها، گرجی‌ها و یونانی‌ها)، کاتولیک رومی، کاتولیک ارمنی، آشوری‌ها و لهستانی‌ها.

در زمان جنگ جهانی اول شماری از سربازان اتریشی - مجارستانی پس از آنکه از اسارت نیروهای ارتش روسیه تزاری فرار کردند، خود را به تهران رساندند. ۶ نفر از این سربازان نیز در این قبرستان دفن شده‌اند.

دکتر مارکوف معمار گرجی‌تبار، طراح ساختمان‌های مختلفی در شهر تهران از جمله موزه پست در میدان امام خمینی و آنتوان سوروگین، عکاس گرجستانی دوران قاجار و پهلوی هم در این قبرستان به خاک سپرده شده‌اند.

در سال‌ ۱۹۴۲ میلادی ۱۲۰هزار نفر لهستانی که پیش از آن در اردوگاه‌های کار اجباری شوروی زندانی بودند آزاد شدند. این افراد در این سال به ایران فرستاده شدند. تعدادی از آنها اما به دلیل بیماری‌های واگیردار مثل تیفوس از پا افتادند و جان سپردند و در تهران دفن شدند.

دفن‌شدگان در قبرستان دولاب به اشکال مختلف در فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی پایتخت ایران شرکت داشتند. ایوانا مارتینی، مدیر مدرسه ایتالیایی‌ها در تهران یکی دیگر از این افراد بود.

برخی از دفن‌شدگان در این قبرستان تبعیت آلمانی دارند. خیلی از سنگ قبرها فرسوده شده‌اند و برخی در آستانه نابودی هستند. با این حال این قبرستان در فهرست میراث فرهنگی ایران ثبت شده است.

شهرداری تهران از سال ۱۹۹۶ از دفن اجساد تازه در این قبرستان جلوگیری کرده است.

این قبرستان با نام‌ها دیگر نیز از جمله قبرستان لهستانی‌ها، قبرستان اکبرآباد، قبرستان سلیمانیه، قبرستان ارتودکس‌ها، قبرستان کاتولیک‌ها و قبرستان آشوری‌ها هم شناخته شده است.

از آنجا که مالکیت قبرستان ارامنه متعلق به کشورهای روسیه، لهستان، فرانسه و ایتالیا است و کسب مجوز از تمامی سفارتخانه‌ها الزامی است و با توجه به اینکه تأییدیه خلیفه‌گری‌های ارامنه، آشوری‌ها، ارتودوکس‌ها و کاتولیک‌ها نیز مورد نیاز است، بازدید از این گورستان کمی سخت است اما غیرممکن نیست.