فیلم­های قرن بیست و یکم آلمان و کره در جشنواره فجر

حدود یک هفته مانده به آغاز بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر برنامه­های این رویداد سینمایی مشخص شد. جشنواره امسال نمایش ۲۷۷ فیلم از ۶۳ کشور جهان را در دستور کار دارد. ۲۱ فیلم سینمایی ایرانی و ۱۶ فیلم خارجی در بخش اصلی جشنواره با هم رقابت می­کنند. این جشنواره بخش­های دیگری نیز دارد که بعضی رقابتی و بعضی جنبی هستند.

در قسمت مسابقه می­توان به بخش­هایی چون سینمای آسیا، سینمای کارگردان­های تازه کار و بخش فیلم­های مستند و کوتاه اشاره کرد. در مجموع به برگزیدگان بخش­های رقابتی ۳۸ سیمرغ بلورین اهدا خواهد شد. مرور آثار مایک لی، کارگردان انگلیسی و فرانسیس فورد کاپولا، فیلمساز ایتالیایی­تبار آمریکایی، از بخش­های جنبی جشنواره بیست و هفتم است.

سینمای جدید آلمان و کره

یکی دیگر از بخش­های جنبی به مرور فیلم­های تازه­ای از آلمان و کره جنوبی اختصاص دارد. ۲۴ فیلمی که در این بخش به نمایش درمی­آید همه در قرن بیست و یکم ساخته شده­اند و شاید این نکته تنها ویژگی مشترک فیلم­های این دو کشور باشد.

سینمای آلمان از دهه­ی شصت میلادی رفته رفته چهره­ای نو به خود گرفت و به عنوان یکی از نمونه­های شاخص سینمای اروپا به جهان معرفی شد. مسائل اجتماعی و دغدغه­های انسان معاصر از درونمایه­های اصلی فیلم­های آلمانی است. سینمای آلمان در دو دهه­ی آخر قرن بیستم دوران افول را تجربه می­کرد و چیز چندانی برای عرضه به مخاطبان جهانی نداشت. اما این وضعیت در سال­های آخر قرن گذشته تغییر کرد و با فیلم­هایی جون «لولا می­دود»، ساخته­ی تام تیکور، و «هیچ چیز واقعی نیست ـ ۲۳» اثر هانس کریستیان اشمید، آلمان بار دیگر قدم بر صحنه­ی سینمای دنیا گذاشت.

اوج دوباره

سینمای آلمان در یک دهه­ی اخیر جهشی چشمگیر داشته است. بسیاری از فیلم­های جدید آلمانی موفقیت­های جهانی فراوانی کسب کرده­اند. کارولینه لینک که برای سه فیلم از چهار فیلم بلندی که ساخته کاندیدای دریافت جایزه اسکار شده بود، سرانجام در سال ۲۰۰۲ این جایزه را به خاطر فیلم «هیچ­کجا در آفریقا» به دست آورد. پنج سال بعد نیز اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان نصیب «زندگی دیگران» شد که نخستین فیلم بلند کارگردان جوانی به نام فلوریان هنکل فن دونرسمارک است. از این دو فیلم فقط «زندگی دیگران» در تهران به نمایش گذاشته می­شود.

«هیچ کجا در آفریقا» داستان زندگی خانواده­ای یهودی است که با روی کار آمدن نازی‌ها، به دلیل فشارها و مشکلاتی که برایشان فراهم شد، کشور را ترک می­کنند و به کنیا می­روند. «تونل»، «به اسبم دست نزن»، «روز نهم» و «شکوفه‌های گیلاس» از جمله فیلم­های هستند که در تهران به نمایش درخواهند آمد.

سینمایی از جنس هالیوود

سینمای کره مدتهاست راه خود را از سینمای آسیا جدا کرده و موفقیت را در رقابت با فیلم­های پرحادثه­ی هالیوودی می‌جوید. فیلم­های آسیایی گرچه در جشنواره­ها مورد توجه قرار می­گیرند در میان تماشاگران جهان با استقبال زیادی روبرو نیستند. ظاهرا یکی از علت­های این امر ساخت و مضمون ساده­ی این فیلم­هاست.

سینمای کره جنوبی در سال­های گذشته بیشترین توان خود را صرف بهبود و توسعه­ی تکنیک­های فیلم­سازی کرده است. جلوه­های ویژه­ی فیلم­های کره­ای دیگر چیزی از مشابه هالیوودی کم ندارد. بعضی از موسسه­های فیلم­سازی هالیوود به دلیل کیفیت بالا و هزینه­ی کمتر ساخت برخی از صحنه­ها و جلوه­های ویژه­ی فیلم­های خود را به کمپانی­های کره­ای سفارش می­دهند. «شمشیر در ماه»، «در انتظار اولین قطار» و «نبرد اژدها» همراه با ده فیلم دیگر در برنامه مرور سینمای کره قرار دارند.

بازار فیلم­های قاچاق

جشنواره فجر هر سال همراه با جنب و جوشی که در میان دوستداران سینما به وجود می­آورد، باعث رونق بازار فروش غیرقانونی فیلم نیز می­شود. این بازار البته در تمام طول سال فعال است اما در روزهایی که تب فیلم تهران را فرا می‌گیرد، پر رونق­تر می­شود.

در تهران صدها و بلکه هزارها دستفروش در گوشه و کنار خیابان­ها مشغول فروش کپی­ غیرمجاز فیلم­های ایرانی و خارجی هستند. فیلم‌های مشهوری چون «زندگی دیگران» پیش از آنکه در سینما به نمایش درآیند به صورت سی دی یا DVD و حتا با زیرنویس فارسی در دسترس­اند.

تهیه و عرضه­ی کپی­های غیرمجاز فقط به دستفروشان مربوط نمی­شود. تنها در یک سال گذشته ۴۳۶ مرکز و مغازه که به صورت غیر قانونی فیلم کپی می­کرده یا می­فروخته‌اند، بسته شدند. گاهی همزمان با نمایش فیلم­های جدید کپی آنها نیز در همان نزدیکی و با قیمتی کمتر از بهای بلیط سینما به فروش می­رسد. از سال گذشته با فروش غیرقانونی کپی فیلم، که میلیاردها تومان به صنعت سینما ضرر می­زند، به شدت برخورد می­شود اما گیر آوردن این کالا هنوز چندان دشوار نیست.

سینمای ایران مشکلات فراوانی دارد که فروش کپی غیرمجاز فیلم­ها تنها یکی از آنهاست. به رغم این و به رغم تنزل کیفیت فیلم­های ایرانی در سالهای اخیر و محدودیتهایی که به فیلمسازان تحمیل می­شود، جشنواره فیلم فجر همچنان مهمترین رویداد سینمایی کشور به شمار می­رود.

به این ترتیب از دوازدهم بهمن ماه فیلم و سینما به مدت ده روز در کانون اتفاق­های فرهنگی تهران قرار می­گیرد. مرور سینمای آلمان و کره از یک روز پیش از افتتاح رسمی جشنواره، یازدهم بهمن، آغاز می­شود و تا شانزدهم بهمن ماه ادامه خواهد داشت.