فیلترینگ وسیع در ترکیه در پی حملات تروریستی فرودگاه آتاتورک
۱۳۹۵ تیر ۱۰, پنجشنبه
به رغم گذشت نزدیک به دو روز از حملات تروریستی به فرودگاه آتاتورک استانبول که ده‌ها کشته و زخمی برجای گذاشت، فیلترینگ توییتر و فیس‌بوک و یوتیوب همچنان در ترکیه ادامه دارد. شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین تنها یک ساعت پس از وقوع حملات در آتاتورک در این کشور فیلتر شدند و هنوز خبری از رفع فیلتر آن‌ها در دست نیست.
البته برخی از فعالان در ترکیه در شبکه‌های اجتماعی به صورت پراکنده از رفع فیلترینگ خبر می‌دهند اما هنوز گزارشی رسمی در این مورد در دست نیست.
دولت ترکیه که به سرکوب آزادی بیان شهرت یافته است در ماه‌های اخیر هر بار پس از وقوع حمله تروریستی سریعا دستور فیلترینگ وب‌سایت‌هایی نظیر توییتر و فیس‌بوک را صادر کرده است. در حالی این بار نیز شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده‌اند که تفاوتی که به چشم می‌خورد مدت زمان فیلترینگ است. به گفته فعالان آزادی اینترنت، در موارد پیشین فیلترینگ معمولا بین ۱۲ ساعت تا ۱۴ ساعت طول می‌کشیده است، اما اکنون ساعت‌هاست که فیلترینگ ادامه دارد.
صدور دستور فیلترینگ از سوی دفتر نخست‌وزیری ترکیه بوده و دلیل آن حفاظت از امنیت ملی ذکر شده است. این دستور نه تنها فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی را در برمی‌گیرد که پوشش رسانه‌ای هر نوع عکس یا ویدیو مرتبط با لحظه انفجار، صحنه‌های پس از انفجار، خدمات گروه‌های امداد، افراد زخمی یا کشته شده را نیز قدغن کرده است. بر اساس این دستور همچنین انتشار هر گونه "روایت اغراق‌شده‌ای" از حملات سه‌شنبه شب آتاتورک ممنوع اعلام شده است. انتشار هر گونه اطلاعات درباره افراد مظنون در دست داشتن در حملات تروریستی فرودگاه آتاتورک نیز ممنوع اعلام شده است.
بیش‌تر بخوانید: هویت سه مهاجم انتحاری فرودگاه آتاتورک استانبول اعلام شد
این دستور برای اولین بار در وب‌سایت مخصوص هیات نظارت بر کار رادیو و تلویزیون در ترکیه منتشر شد. اما یک ساعت بعد دادگاهی در استانبول این دستور را دربرگیرنده برای همه رسانه‌های تصویری یا کتبی، دیجیتال و همچنین شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد. بر همین اساس همه ISP ها سریعا دسترسی کاربران به فیس‌بوک و توییتر را مسدود کردند.
منتقدان معتقدند قطع دسترسی کاربران به شبکه‌های اجتماعی کمکی برای انجام روند تحقیقات مرتبط با حادثه تروریستی سه‌شنبه شب نیست و تنها در پی حفظ چهره‌ی دولت است و در نهایت به افزایش خودسانسوری در مطبوعات دامن می‌زند. بنا بر گزارش‌های منتشر شده دولت ترکیه بیش از ۱۵۰ بار در طول پنج سال گذشته دستور حذف محتوا یا سانسور محتوا در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را صادر کرده است.
دولت ترکیه خصوصا در ارتباط با انتشار گزارش‌های مرتبط به فساد دولتی سختگیرانه رفتار می‌کند. سانسور محتوا در رابطه با سوء‌مدیریت‌ها و شکست‌های امنیتی دولت ترکیه از آوریل ۲۰۱۵ (بیش از یک سال پیش) و با تغییرات تازه در قانون اینترنت که به وزرای دولت اجازه می‌دهد محتوای اینترنت را تحت عنوان حفظ امنیت ملی و نظم عمومی سانسور کنند شدت یافت.
سه مهاجم انتحاری سه‌شنبه شب (۸ تیر/ ۲۸ ژوئن) فرودگاه بین‌المللی آتاتورک در استانبول را هدف حمله قرار دادند. در این حملات دستکم ۴۱ تن کشته و ۲۳۹ تن مجروح شده‌اند. شواهد اولیه حاکی از دست داشت "دولت اسلامی" در این انفجارهاست.
بیش‌تر بخوانید: رشد ۱۵۰ درصدی تقاضای حذف محتوا از توییتر از سوی ترکیه
فرودگاه آتاتورک در بخش اروپایی شهر استانبول قرار دارد و بزرگترین فرودگاه ترکیه است. این فرودگاه یکی از مهمترین فرودگاه‌های بین‌المللی برای مسافران ترانزیت از تمام دنیاست.
اضطراب و سردرگمی آفرینی برای کاربران
به اعتقاد فعالان آزادی مطبوعات دستورهای دولتی که برای حذف محتوا یا فیلترینگ کامل فیس‌بوک و توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی در ترکیه انجام می‌گیرد نه تنها دسترسی افراد به اخبار را مسدود می‌کند که از دسترسی آن‌ها به اطلاعات مهم و در برخی موارد حیاتی نیز جلوگیری می‌کند.
بعد از حملات تروریستی در فرودگاه آتاتورک، سازمان صلیب سرخ و شرکت هواپیمایی ترکیه (ترکیش ایرلاین) از طریق توییتر اخبار مرتبط با فعالیت‌های خود را منتشر می‌کردند. اما بسیاری از افراد در داخل ترکیه از دریافت این اطلاعات حیاتی محروم بودند.
همچنین در نخستین ساعات پس از وقوع حملات تروریستی در فرودگاه آتاتورک، فیس‌بوک به رسم همیشگی خود امکان اعلام خبر سلامتی را برای افراد حاضر در منطقه جغرافیایی مشابه فعال کرد. این اقدام فیس‌بوک به این منظور صورت می‌گیرد تا کاربران سریعا از حال عزیزان خود خبردار شوند اما دولت ترکیه با فیلترینگ فیس‌بوک دسترسی افراد به چنین امکانی را مسدود کرد.
منتقدان می‌گویند سانسور شدید اینترنت که پس از حملات تروریستی در ترکیه انجام می‌گیرد به سردرگمی مردم دامن می‌زند و آن‌ها را به شدت در وضعیت اضطراب‌آفرینی قرار می‌دهد چرا که اطلاع گرفتن از وضعیت سلامت خانواده و دوستان را برای آن‌ها مشکل می‌سازد.
ترکیه در آخرین گزارش آزادی مطبوعات که سالانه توسط سازمان گزارشگران بدون مرز انتشار می‌یابد در بین ۱۸۰ کشور مورد بررسی در رتبه ۱۵۱ از نظر میزان آزادی مطبوعات و در ردیف‌های پایانی این لیست قرار گرفت.