علی کوچولو: نسل من، نسل سوخته نیست

امید آهنگر همراه با خانواده خود به کشور هلند مهاجرت کرده است. آقای آهنگر در گفت‌و‌گو با دویچه وله از دلایل ترک ایران گفت. به اعتقاد بازیگر نقش "علی کوچولو"، فعالیت هنری در ایران همچون دور زدن در یک دایره و بی‌فایده است.

"علی کوچولو" نام فتوانیمیشنی موفق بود که در دهه شصت از تلویزیون دولتی ایران پخش می‌شد. شخصیت اصلی این مجموعه پسرک خردسالی به نام علی، با بازی امید آهنگر بود. علی با مادرش در یک خانه کوچک زندگی می کرد.

موسیقی این سریال ساخته بابک بیات و در بخشی از ترانه تیتراژ آن آمده بود: خونه شون در داره، در خونه شون کلون داره، حیاط داره ایوون داره، اتاقش تاقچه داره، حیاطش باغچه داره، باغچه‌ای داره گل گلی، کنار حوضش دالبری، لای لای لای...

بشنوید: گفت‌و‌گو با امید آهنگر (علی کوچولو)

دویچه وله: داستان مهاجرت "علی کوچولو" به هلند از زبان خودش چیست؟ چه طور شد که مهاجرت کردید؟

امید آهنگر: در ایران به نقطه‌ای رسیده بودم که احساس کردم باید از ایران خارج شوم تا بتوانم به مسائل جدی‌تری همچون تحصیل و ادامه فعالیت‌های هنری خودم بپردازم.

داخل ایران احساس می‌کردم هر چه‌‌قدر هم که یک نفر تلاش می‌کند مثل دور زدن در یک دایره است که هیچ فایده‌ای ندارد. از نقطه‌ای شروع می‌کنی و بعد به همان نقطه می‌رسی.

به هر حال من در صنف هنری ایران نزدیک به ۲۹ سال فعالیت کردم. شاید سیستم هنری هر کشور دیگری به بازیگری با سابقه فعالیت من بها می‌داد.

در ایران من چنین توقعاتی نداشتم ولی متاسفانه در ایران بی‌مهری‌های خیلی متعددی اتفاق می‌افتاد. احساس کردم این‌جا شرایط بهتر است. امیدوارم بتوانم فعالیت‌هایم را شروع کنم.

تصمیم برای مهاجرت، تصمیم شخصی بود یا تصمیمی بود که با خانواده گرفتید؟

مهاجرت تصمیمی خانوادگی بود. به نقطه‌ای رسیدیم که احساس کردیم برای فعالیت بیشتر و پیشرفت در صنف خودمان نیاز به فضا و شرایط بهتری است. این فضا خارج از ایران بهتر فراهم می‌شد.

بعد از مهاجرت به هلند فیلم کوتاهی به نام "انتظار" ساختید که در "جشنواره فیلم تبعید" هم شرکت کرد. چه شد که به فکر ساختن چنین فیلمی افتادید؟ آیا شرایط زندگی در کمپ پناهندگان شما را به فکر ساختن چنین فیلمی انداخت؟

یکی از دلایل اصلی ساخت این فیلم، بی‌کاری بیش از حد من بود. حدود یک سال کاری نکرده بودم و مدام احساس می‌کردم دارم می‌گندم و باید کاری انجام دهم.

فیلمی نبود که بتوانم در آن بازی کنم. کسی هم نبود که بداند من از ایران خارج شده‌ام و بتوانم در فیلم او بازی کنم. ناچار شدم خودم دست به کار شدم. معتقدم اگر یک هنرمند را اگر در یک اتاق خالی هم بیاندازند، او فعالیت هنری خودش را انجام می‌دهد.

همین‌طور معتقدم هنرمند آیینه جامعه است. یک دلیل دیگر ساخت فیلم مشکلات زیاد افرادی بود که در اطراف خود می‌دیدم. به فکر جشنواره ‌هم نبودم. فقط دست‌ گرمی بود...

چه‌طور و با چه امکاناتی فیلم را ساختید؟

این فیلم به شکل کاملا عجیب و غریب ساخته شد. این فیلم را با دوربین موبایلم ساختم. یک فیلم کوتاه حدود ۱۶ دقیقه که داستان دارد و بازیگر دارد، یعنی مستند نیست. منتهی با امکانات در حد صفر ساخته شد. همه کارهای فیلم مثل تدوین و صداگذاری، موسیقی و... را هم خودم انجام دادم.

چرا علی کوچولو در دهه ۶۰ به اصطلاح گل کرد؟ علی کوچولو چه ویژگی خاصی داشت؟

علی کوچولو چند ویژگی مختلف داشت که باعث شد کار موفقی باشد. علی کوچولو اولین فتو رمان ایران بود که بعد از انقلاب ساخته شد. بعد از علی کوچولو هم به آن شکل کاری ساخته نشد.

ویژگی دوم، متن خیلی خوب علی کوچولو بود. دو نفر از کارگردان‌های خیلی خوب کشور، خانم شهلا اعتدالی و آقای امیر قهرایی آن را ساختند. آقای قهرایی در این ۳۰ سال خیلی کم کار کردند ولی کارهای ماندگاری انجام دادند.

نکته بعدی موسیقی زیبای علی کوچولو ساخته باک بیات بود. علی کوچولو با ان موسیقی رنگ و بوی خاصی پیدا کرد.

در دهه ۶۰ دو کانال تلویزیونی بیشتر نبود. فقط شبکه ۱ و شبکه ۲ بود و برنامه آن‌چنانی هم پخش نمی‌شد. خوشحالم که من هم در این برنامه سهم کوچکی داشتم.

به موسیقی "علی کوچولو" اشاره کردید. یک آهنگ ساخته شده به نام "علی کوچولو دیگه کوچک نیست"، آیا این آهنگ را شنیدید؟

بله، این آهنگ را شنیده‌ام. کلیپ‌های متعدد و آهنگ‌های مختلفی با ملودی علی کوچولو شنیده و دیده‌ام.

اگر علی کوچولو در دنیای واقعی با هم سن و سالان خودش بزرگ می‌شد، الان به نظرتون چه کاره بود، چی کار می‌کرد؟

فکر می کنم او هم الان جزوی از همین جامعه و جزو همین جوانان حال حاضر بود و مشغول زندگی ...

برخی‌ها نسل علی کوچولو را نسل سوخته می دانند. تعریفی از هم نسلان خودتان دارید؟

نه، من به این قضیه معتقد نیستم. معتقدم هر انسانی در هر مقطعی، چه نسل من و چه نسل بعد از من می‌تواند فعالیت کند و موفق باشد.

در نسل من خیلی اتفاقات افتاد. در دهه اول انقلاب خیلی مشکلات برای ما در ایران به‌وجود آمد. احساس می‌کنم مشکلات باعث می‌شود انسان محکم‌تر بار بیاید و با پشتکار بیشتری کار خود را دنبال کند. نظر شخصی من این است که ممکن است اشتباه باشد. من زیاد به این واژه (نسل سوخته) اعتقادی ندارم.

کما این‌که در همان نسل و در همان دهه ۶۰ سینمای بسیار موفق‌تری در بعد هنری نسبت به حال حاضر وجود داشت. با این‌که شرایط خیلی بسته‌تر بود، امکانات کمتر بود ولی هنرمندان موفق‌تری داشتیم.

برای آینده چه برنامه‌ای دارید؟ آیا در هلند فیلم سازی را ادامه خواهید داد؟

صد در صد، در هلند یا هر جای این کره خاکی که بتوانم فعالیت کنم، هم بخش فیلم‌سازی هم بخش بازی‌گری را به صورت جدی دنبال خواهم کرد. ۲۹ سال تجربه دارم و تحصیلاتم مرتبط با همین رشته است. معتقدم که می‌توانم خیلی موفق‌تر از حالا باشم.

حسین کرمانی
تحریریه: مصطفی ملکان