طرح مجلس برای بازگشت به سهمیه‌بندی کالاهای اساسی
۱۳۹۱ مرداد ۲۱, شنبه
تشدید تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا و اتحادیه اروپا درآمدهای ارزی ایران را کاهش داده و واردات کالاهای اساسی را با مشکل روبرو کرده است. رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای بارها تاکید کرده راه عبور از "شرایط حساس و سرنوشت‌ساز کنونی" جدی گرفتن "اقتصاد مقاومتی" است.
کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است برای مقابله با کمبود و گرانی روزافزون کالاهای اساسی باید از تجربه‌ی دوران جنگ ایران و عراق استفاده کرد و به سهمیه‌بندی این گونه کالاها پرداخت.
سهمیه‌بندی از ملزومات "اقتصاد مقاومتی"
روزنامه دنیای اقتصاد در شماره روز شنبه، ۲۱ مرداد نوشت، مجلس در طرح خود برای بازگرداندن کوپن به اقتصاد ایران آنقدر جدی است که با ارسال نامه‌ای به وزارتخانه‌های مربوطه و بانک مرکزی نظر این نهادها را نیز جویا شده است.
طرح سهمیه‌بندی و توزیع کالاهای اساسی که در کمیسیون اقتصادی و در ۹ ماده تدوین شده در حال حاضر در مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی می‌شود و قرار است هفته آینده نیز با دو فوریت در صحن مجلس به را‌گیری گذاشته شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، ارسلان فتحی‌پور، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید، در شرایط کنونی جامعه توزیع کارت الکترونیک و اختصاص سهمیه‌ای مشخص به خانوارها برای دریافت کالاهای اساسی از ملزومات اقتصاد مقاومتی است.
مرغ و گوشت و برنج در نوبت کوپنی شدن
ایران تجربه‌ی سهمیه‌بندی کالاهای اساسی و اقتصاد کوپنی را به شکل گسترده از ابتدای دهه‌ی ۶۰ خورشیدی آغاز کرد و پس از پایان جنگ ۸ ساله با عراق نیز به طور پراکنده ادامه داد. مسئولیت توزیع و تصمیم‌گیری در مورد کالاهایی که باید از طریق کالابرگ در اختیار شهروندان قرار گیرد بر عهده‌ی نهادی قرار داشت که "ستاد بسیج اقتصادی" خوانده می‌شود.
ستاد یاد شده ظاهرا از مدتی پیش دوباره احیا شده است. فتحی‌پور وجود این نهاد را به معنای آماده بودن زیرساخت‌های لازم برای سهمیه‌بندی کالاهای اساسی ارزیابی می‌کند و می‌گوید، با وجود ستاد بسیج اقتصادی امکان توزیع کالا از طریق کوپن فراهم است.
حسن رادمرد، معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت به روزنامه دنیای اقتصاد می‌گوید، ستاد بسیج اقتصادی به تازگی مامور انجام تحقیقاتی روی ۳ کالای اساسی مرغ، گوشت و برنج شده است تا در صورت لزوم به صورت کوپنی توزیع شوند.
معضل تامین ارز واردات
با این حال رادمرد می‌گوید در حال حاضر نیازی به سهمیه‌ای کردن کالاها نیست و فعلا کالا به میزان مورد نیاز کشور وجود دارد. محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی نیز چند روز پیش در مورد خبرهای مربوط به کمبود منابع ارزی ادعا کرده بود «بانک مرکزی به اندازه کافی ارز در اختیار دارد، اما ضرورتی نمی‌بیند که آنها را برای کالاها و سفرهای غیرضروری هزینه کند.»
روزنامه دنیای اقتصاد در واکنش به سخنان رادمرد نوشت، این اظهارات در حالی است که به تازگی به دنبال بروز مشکلاتی در حوزه تامین ارز مورد نیاز برای واردات و همچنین برخی محدودیت‌ها برای تولیدکنندگان نگرانی‌هایی نسبت به کاهش موجودی کالاهای اساسی در بازار به وجود آمده است.
سهمیه‌بندی به عنوان راه مقابله با گرانی
یکی دیگر از موضوع‌هایی که در روزهای گذشته بسیار مطرح شده، احتمال افزایش بهای رسمی ارزهای خارجی و تک‌نرخی شدن آنها بوده است. بانک مرکزی بهای رسمی هر دلار آمریکا را ۱۲۲۶ تومان اعلام می‌کند اما آن را به قیمت‌های مختلف در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. این بحث‌ها بهای هر دلار در بازار آزاد را به ۲۲۳۰ تومان افزایش داد.
رئیس کمیسیون اقتصادی معتقد است، افزایش تقاضا نسبت به میزان عرضه ارز در بازار باعث افزایش نرخ ارز شده است. او در گفتگویی با خبرگزاری ایسنا که متن آن صبح شنبه، ۲۱ مرداد منتشر شد می‌افزاید «نرخ ارز مرجع کنونی یعنی ۱۲۲۶ تومان برای تامین کالاهای اساسی همچون مواد خوراکی و دارویی، نرخ ارز مطلوبی است.»
فتحی‌پور در دفاع از نظر خود در مورد سهمیه‌بندی کالاهای اساسی به ایسنا می‌گوید «این همان تجربه‌‌ای است که در قالب توزیع کالاها از طریق کوپن گذرانده‌ایم. هیچ اشکالی ندارد که کالاهای اساسی مردم در شرایط کنونی به صورت سهمیه‌بندی توزیع شود چرا که تامین کالاهای اساسی مردم همچون برنج، گوشت و مرغ با نرخ ارز مرجع باعث کاهش قیمت آنها در بازار می‌شود.»
بازگرداندن مردم به فضای دوران جنگ
طرفداران کوپنی شدن کالاهای اساسی این اقدام را "مدیریت تحریم‌ها" و مقابله با "جنگ اقتصادی" کشورهای غربی علیه ایران توصیف می‌کنند. در عین حال اعضای کمیسیون اقتصادی اعتراف می‌کنند، هدف مهم‌تر این تدبیر تحمل‌پذیر کردن فشارهای اقتصادی ناشی از کاهش شدید ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی و گرانی‌های افسارگسیخته است.
اسدالله عسگراولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران معتقد است دو لازمه‌ی مهم "اقتصاد مقاومتی"، ذخیرسازی کالاهای اساسی برای شش تا هشت ماه توسط دولت و ترویج فرهنگ مصرف کمتر در میان مردم مانند دوران جنگ با عراق است: «در آن زمان مردم اعتقاد به دفاع داشتند امروز هم لازم است تا مردم را متقاعد کنیم که اقتصاد مقاومتی لازم است.»
نگرانی از تبدیل ایران به سوریه
عسگراولادی در گفتگو با خبرگزاری فارس به یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی سران جمهوری اسلامی اشاره می‌کند که در بحث کوپنی کردن کالاها نیز تکرار می‌شود. او هشدار می‌دهد که نارضایتی‌های مردم از گرانی‌ها می‌تواند زمینه‌ی تکرار حوادث سوریه را در ایران فراهم کند.
خبرگزاری فارس روز جمعه، ۲۰ مرداد از قول عسگراولادی نوشت «در اقتصاد مقاومتی باید برنامه‌های دفاعی را ساماندهی کنیم و کشور باید امنیت کامل داشته باشند و نباید اجازه دهیم تا مثل شرایط سوریه بیگانگان بتوانند در داخل کشور ایجاد تنش بکنند.»
گرچه عبارت "اقتصاد مقاومتی" در سخنان مسئولان زیاد تکرار می‌شود ظاهرا هنوز در مورد تعریف جزییات آن توافق‌های نهایی حاصل نشده است. مطابق یکی از بندهای طرح ۹ ماده‌ای کمیسیون اقتصادی مجلس "شورای عالی اقتصاد با حضور مسئولان قوای سه‌گانه تشکیل و در مورد جزئیات اقتصاد مقاومتی تصمیم‌گیری می‌شود."