شمس‌الواعظین: حمله آمریکا به سوریه روابط عراق و سوریه را تیره‌تر خواهدکرد
۱۳۸۷ آبان ۶, دوشنبه
دولت آمریکا تا کنون بارها به سوریه در مورد حفاظت از مرزهای مشترکش با عراق در برابر جنگجویان القاعده هشدار داده‌است، اما سوریه می‌گوید که مرز طولانی‌اش با عراق را نمی‌تواند کاملا کنترل کند.
ماشا،الله شمس‌الواعظین روزنامه‌نگار و کارشناس خاورمیانه، این اقدام آمریکا را یک عمل محدود و تاکتیکی دانسته ولی در عین حال معتقد است که می‌تواند بر روابط سوریه با عراق و ایالات متحده تأثیر منفی بگذارد اما سوریه را بیش از پیش به ایران نزدیک خواهدکرد.
دویچه‌وله: اقدام آمریکا در حمله به یکی از روستاهای سوریه را یک اقدام هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا برآورد می‌کنید یا یک اقدام تاکتیکی که بسته به شرایط موجود پیش آمده؟
شمس‌الواعظین: من این اقدام را استراتژیک نمی‌دانم، یک اقدام تاکتیکی نظامی بر حسب ضرورتهای مرزی ارزیابی می‌کنم. چرا این سخن را می‌گویم؟ برای این که همواره ایالات متحده آمریکا و دولت عراق، سوریه را متهم می‌کردند که مرزهای خودش را به روی شورشیان یا ستیزه‌جویانی که از مرز سوریه وارد عراق می‌شوند، به‌طور مشخص نیروهای القاعده یا وابستگان به نیروهای القاعده، باز گذاشته و کنترلهای لازم یا مدیریت لازم را انجام نمی‌دهد و سوریه پاسخ می‌داد که مرز طولانی ششصد کیلومتری خودش با عراق، آن طور که عراقی‌ها می‌خواهند غیرقابل‌کنترل است. این حمله‌ی هوایی به گفته‌ی آمریکایی‌ها و به گفته‌ی «علی دباغ» سخنگوی دولت عراق، علیه منطقه‌ای صورت گرفته است که نیروهای مسلح و شبه نظامیان القاعده از آن برای تجهیز نیروهای ستیزه‌جو برای ورود به عراق استفاده می‌کردند. در حالی که سوریه با پخش تصاویری از محل وقوع حادثه نشان داد که این منطقه در «ابوکمال» یک منطقه‌ی مرزی دورافتاده است و حمله‌ای که صورت گرفته به یک ساختمان نیمه‌کاره است که هفت نفر در این حادثه کشته شدند و از این هفت نفر پنج نفر از آنها عضو یک خانواده هستند که عمدتا کارگر محسوب می‌شوند. به هرحال به نظر می‌رسد که این کشمکش بین عراق و سوریه و بین ایالات متحده و سوریه ادامه خواهد داشت. در نتیجه اگرچه این حمله در نوع خودش بی‌نظیر و کاملا بی‌سابقه است، ولی در هرحال به نظر می‌رسد که ماجرای سوریه و عراق را وارد مرحله‌ی تازه‌ای خواهد کرد و روابط شبه تیره‌ی آنها را وارد مرحله‌ی تیره‌تری خواهد کرد.
و روابط آمریکا و سوریه را چطور؟ چون سوریه اخیرا یکسری گفت‌وگوهایی را با آمریکا و البته با اسراییل در زمینه‌ی صلح آغاز کرده بود. آیا این اقدام آمریکا می‌تواند تاثیری بر این مذاکرات بگذارد؟
قطعا. معمولا سوری‌ها در این گونه موارد اندکی با صبر و حوصله برخورد می‌کنند. اولین واکنش سوریه این بوده که کاردار ایالات متحده آمریکا و کاردار عراق در دمشق را به صورت همزمان احضار کرده تا اعتراض خودش را به این حمله‌ی مرزی به سمع آنها برساند و گزارش مصور حمله‌ی آمریکا را در اختیار آنها بگذارد. اینها واکنش‌های اولیه‌ی سوریه است. اما به نظر می‌رسد این حمله ابعاد دیگری پیدا خواهد کرد. به هرحال این حمله به یک کشور دارای حاکمیت است، حالا به هر بهانه‌یی که باشد. سوریه می‌تواند این ماجرا را وارد سازمان ملل متحد بکند، وارد شورای امنیت بکند و این ماجرا را کش بدهد و طولانی مدتش بکند و در مذاکرات این نکته را مطرح بکند. از آن سو ایالات متحده آمریکا دارد آرام آرام به تاریخ یا مهلت تعیین‌شده‌ی واگذاری ماموریت‌های حفظ امنیت عراق از سوی شورای امنیت نزدیک می‌شود، بنابراین تلاش می‌کند که مرزهای سوریه و عراق از یکسو، و مرزهای ایران و عراق را از سوی دیگر به کنترل دربیاورد تا بتواند، یعنی البته جرج بوش و دولت فعلی جرج بوش بتوانند روی افکار عمومی برای ورود در انتخابات هفته‌ی آتی ایالات متحده آمریکا تاثیر بگذارند و از سوی دیگر به سازمان ملل متحد بگوید که ما توانستیم ماموریت‌مان را به‌خوبی انجام بدهیم و به دولت عراق هم بگوید که توافق‌نامه‌ی امنیتی که قرار است با دولت عراق به امضا برساند، هدف عمده‌اش حفظ امنیت عراق در برابر تعرضات مرزی اینسو و آنسو یا این کشور یا آن کشور است.
آیا این اقدام آمریکا به نظر شما ممکن است باعث بشود که سوریه به ایران نزدیکتر بشود؟
من گمان نمی‌کنم که چنین رویدادهایی روی روابط ایران و سوریه که عمیقا تداوم داشته، به شکلی که بسیاری از کشورهای عربی و ایالات متحده آمریکا نسبت به روندها و سطح مناسبات موجود میان سوریه و ایران انتقاد کرده‌اند و تلاش‌های زیادی برای دورکردن این دو کشور ازهمدیگر کرده‌اند ، این رویدادها بتواند تاثیر بگذارد. اما این تاثیر را خواهد گذاشت که سوریه کمک‌های امنیتی ایران را برای کنترل بیشتر اوضاع خودش در برابر تعارضاتی از این قبیل درخواست کند. ممکن است چنین اتفاقی بیفتد، ولی در جهت تقویت این روابط خواهد بود و نه در جهت دورشدن این دو کشور از یکدیگر. به دلیل این که این دو کشور در معرض مخاطرات یکسانی قرار دارند، این دو کشور در معرض تهدیدات یکسانی قرار دارند، و از آنسو ایالات متحده آمریکا، هم سوریه و هم ایران را تقریبا در رتبه‌بندی کشورهای «محور شرارت» یا این قبیل اوصاف که ایالات متحده به کار می‌برد، تقریبا یکسان قرار می‌دهد و برخورد یکسان با آنها می‌کند، در نتیجه به نظر می‌رسد که این دو کشور در مقابله با چالش‌های مشترک، به یکدیگر نزدیکتر از همیشه خواهند شد.
دیدگاه دیگری وجود دارد که اقدام آمریکا در حمله به خاک سوریه را در حقیقت یک اخطار برای ایران می‌داند. چقدر با این دیدگاه موافق هستید؟
من زیاد موافق این دیدگاه نیستم. به دلیل این که این اقدام، کاملا محدود است، کاملا هدفمند است و به طور مشخص علیه یک سوژه‌ی کاملا شناخته‌شده به‌کار رفته است. ما نمی‌توانیم این تیپ حملات یا حملاتی از این دست را یک عملیات نظامی بزرگ تلقی کنیم. آن طور که روایت آمریکا می‌گوید، چهار بالگرد در عملیات نیمه‌شب، به یک مرکز مسلح‌کردن یا هدایت جنگجویان برای ورود به عراق حمله می‌کنند. اینها را نمی‌شود در چارچوب یک عملیات وسیع برای اخطارکردن به یک کشور یا تهدیدکردن یک کشور ارزیابی کرد. ولی این پیام را می‌تواند در دل خودش داشته باشد که به سوریه هشدار بدهد که مرزهای خودش را بیش از پیش کنترل بکند تا عملیاتی از این دست تکرار نشود.