سینمای آلمان در صف اول شرکت‌کنندگان جشنواره برلیناله
۱۳۹۲ بهمن ۱۵, سه‌شنبه
آلمان با تولید و همکاری در تهیه و کارگردانی ۱۰۷ فیلم سینمایی، مستند و کوتاهی که در شصت و چهارمین دوره‌ی برلیناله نشان داده می‌شوند، رکورد نمایش فیلم‌های جشنواره‌ای خود را شکسته است.
تنها در بخش مسابقه‌ی این دوره که ۲۰ فیلم را در برمی‌گیرد، ۴ فیلم از کارگردانان پرآوازه و کمتر نام‌آشنای این کشور گنجانده شده‌اند. سال پیش (۲۰۱۳) فقط یک فیلم با عنوان "طلا"، ساخته‌ی توماس ارسلان، در این بخش شرکت داده شده بود.
حضور پررنگ
افزون بر این آلمان، در تهیه و تولید ۴ فیلم از فیلم‌های غیرآلمانی بخش مسابقه‌ی فستیوال نیز با سینماگران آرژانتینی، برزیلی و فرانسوی همکاری داشته است.
به علاوه، صحنه‌‌های بی‌شماری از تولیدات سینمایی فیلم‌های‌این دوره در پایتخت این کشور و شهرهای دیگر آن، فیلم‌برداری شده است: در کنار فیلم "ماکوندو"، از کارگردان ایرانی‌تبار اتریشی، سودابه مرتضایی، اغلب رویدادهای تازه‌ترین اثر جرج کلونی با عنوان "قهرمانان خارق‌العاده" نیز در برلین رخ می‌دهند.
"قهرمانان خارق‌العاده" که بر اساس داستانی واقعی ساخته شده، به تلاش‌های "واحدهای نجات نیروهای متفقین" در آلمان دوره‌ی نازی می‌پردازد که یک گروه کارشناسی، متشکل از تاریخ‌نگاران هنری و مدیران نمایشگاه‌ها را مامور می‌کنند، آثار هنری و تابلوهای نقاشی گردآوری‌شده در موزه‌های این کشور را از دستبرد و غارت فاشیست‌های هیتلری نجات دهند و در مخفی‌گاه‌های امنی پنهان کنند.
نگاهی به فرهنگ‌های دیگر
فئو آلاداگ، کارگردان اتریشی که نام او با نخستین کار سینمایی‌اش "بیگانه" در جهان سینما مطرح شد، امسال با فیلم "میان دنیاها" به برلیناله دعوت شده است. فئو آلاداگ، فیلم "بیگانه" را با الهام از سرنوشت تلخ "گلسوم"، دختر جوان کُرد ترک - آلمانی‌ای ساخته است که در آوریل سال ۲۰۰۹ قربانی "قتل‌های ناموسی" شد.
او در این فیلم بیش از هر چیز، نقش سنت‌ها و مناسبات اجتماعی عقب‌افتاده و پدرسالارانه‌ی حاکم بر "جامعه‌ی مهاجران ترک" و روابط خانوادگی آنان در آلمان را برجسته کرده است.
"میان دنیاها"، باز هم به مسایل اجتماعی آلمان و آلمانی‌ها با فرهنگ‌های دیگر می‌پردازد. این بار در این بررسی سینمایی، زندگی و ماموریت سربازان آلمانی در افغانستان و شرایط بازگشت آنان به زادگاه‌شان دستمایه قرار گرفته است.
ترویج فرهنگ خودی
دومینیک گراف، کارگردان پرسابقه‌ی سینمای آلمان با واپسین فیلم سینمایی خود، "خواهران عزیز"، یک سر به زندگی و فرهنگ ناب آلمانی در قرن ۱۸ پرداخته است.
او در این فیلم رابطه‌ی شاعر بزرگ آلمان، فریدریش شیلر با کارولینه فن بویلویتس و شارلوته فن لنگه‌فلد را به تصویر می‌کشد.
شیلر، پس از آشنایی با خانواده‌ی کارولینه و شارلوته در زمستان ۱۷۸۷، دلباخته‌ی این دو خواهر می‌شود و ابتدا قصد دارد زندگی مشترکی را با هر دوی آن‌ها آغاز کند.
کاوش در ژرفای این عشق ممنوع، انگیزه‌ی دومینیک گراف برای ساختن "خواهران عزیز" بوده است. شیلر سرانجام با شارلوته فن لنگه‌فلد ازدواج می‌کند. از خواهر شارلوته، کارولینه فن بویلویتس، دو اثر ادبی به‌جا مانده است: رمان "آگنس فن لیلین" و بیوگرافی "زندگی شیلر". دومینیک گراف در فیلم خود از بخشی از این بیوگرافی استفاده کرده است.
با این که گراف بیش از ۳۰ سال است که در گستره‌ی سینمایی آلمان حضور فعال داشته است، در پهنه‌ی جهانی نام‌آشنا نیست. او تا کنون ده بار موفق به دریافت جایزه‌ی آدولف گریم آلمان شده است. گراف هم‌چنین در سال ۱۹۸۸ جایزه‌ی فیلم آلمان را در بخش بهترین کارگردانی برای فیلم ترسناک "گربه" به دست آورد.
انتقاد از فرهنگ دینی و تربیتی آلمانی
"صلیب" از کارگردان ۳۸ ساله‌ی آلمانی دیتریش بروگه‌من، به روابط پشت‌پرده و دهشت‌بار مذهب در کلیسای کاتولیک آلمان می‌پردازد.
ویژگی این فیلم انتقادی ـ اجتماعی، در بررسی تاثیر اجرای "اصول دین" (رسم اعتراف به گناه در کلیسا) بر روح و روان کودکان و نوجوانان است. به گفته‌ی کارگردان، شیطان این فیلم، ناگهان در مترویی در برلین ظاهر می‌شود و نعره‌کشان مردم را تهدید می‌کند که شهر را به‌زودی خواهد بلعید.
"جک"، اثر ادوارد برگر، از موازین پرورشی آلمانی انتقاد می‌کند: تحمیل بار خردکننده‌ی مسئولیت بر دوش کودکان. برگر در این فیلم داستان دو برادر به نام‌های جک و مانوئل را بازگو می‌کند که در برلین در صدد یافتن مادر گم‌شده‌ی خود برمی‌آیند.
در این جستجوی ناخواسته و پرخطر، جک که ۱۰ سال بیش‌تر ندارد، ناگزیر است از برادر کوچک خود نیز مراقبت کند. به نظر دیتر کوسلیک، این فیلم نشان می‌دهد که کودکان و نوجوانان، چگونه با مسئولیت‌هایی برخورد می‌کنند که برای انجام آن هنوز آماده نیستند.
کودکان مهاجر
قهرمان فیلم "ماکوندو"، از کارگردان ایرانی‌تبار اتریشی، سودابه مرتضایی، نیز از جمله‌ی این کودکان است. او با مادر و دو خواهر کم سن و سال خود از کشور جنگ‌زده‌ی چچین گریخته و به اتریش پناهنده شده است.
مرتضایی سومین ساخته‌ی خود را با شرکت بازیگران غیرحرفه‌ای و مستندوار تهیه کرده است. از او تا کنون دو فیلم مستند به نمایش درآمده است: "فرزندان پیامبر (۲۰۰۶)" و "در بازار جنسیت (۲۰۰۹)" . فیلم دوم که در باره‌ی پدیده‌ی اسلامی "صیغه" در ایران است، جوایز بسیاری را از آن این سینماگر جوان کرده است.
سودابه مرتضایی در این فیلم نشان می‌دهد که چگونه جنس مذکر با "خرج ریال" می‌تواند در ایران نیازهای جنسی خود را برآورده کند. دوربین مرتضایی در تمام مدت فیلم آخوند عاقدی را که برای "حمایت از خانم‌های بی‌سرپرست و بدسرپرست" دفتری دایر کرده، دنبال می‌کند: در مسجد، در خیابان، در راه قم، هنگام بحث با طلبه‌های مومن در باره‌ی مسائل دینی. این روحانی خیر، حتی در صحن حرم "حضرت معصومه" هم دنبال مشتری می‌گردد و به کارگردان می‌گوید: «خانم، "عقد متعه" حلال مشکلات جنسی است...» .
سینمای آلمانی ـ آمریکای لاتینی
۳ فیلم از ۴ فیلمی که آلمان در تهیه‌ی آن‌ها با کشورهای دیگر همکاری کرده، ساخته‌ی سینماگران آمریکای لاتین است: دو فیلم از آرژانتین و یک فیلم از برزیل.
"تاریخ ترس"، نخستین فیلم کارگردان ۲۸ ساله‌ی آرژانتینی، بنیامین نیشتات، از جمله‌ی این فیلم‌هاست. این فیلم اجتماعی ـ انتقادی که فضای خوفناک و ترس‌زده سال‌های بحرانی دهه‌ی ۱۹۷۰ آرژانتین را به تصویر می‌کشد، به روان‌کاوی جامعه‌ای می‌پردازد که در آن شکاف میان فقیر و غنی ژرف‌تر می‌شود.
بنیامین نیشتات که در سال ۲۰۰۸ از مدرسه‌ی سینمایی بوئنوس آیرس فارغ‌التحصیل شده است، تا کنون فیلم‌های کوتاه بسیاری ساخته و موفق به دریافت جوایزی هم از فستیوال‌های بین‌المللی شده است.
بحران از نگاه یک کارگردان زن
سلینا مورگا، کارگردان زن ۴۱ ساله‌ی آرژانتینی، موضوع بحران اجتماعی ـ اقتصادی زادگاهش را در ساخته‌ی خود، با عنوان "سوی سوم رودخانه" در چارچوب یک خانواده نشان می‌دهد: خوزه، پزشکی موفق و خودرأی است که در عین‌حال "پدر" دو خانواده هم هست و مخفیانه و به تناوب با دو زن و فرزندان مشترکش با آنان زندگی می‌کند.
تفاوت در شرایط و وضعیت مالی یکی از این دو عائله، پسر جوان خانواده‌ی محروم را که به طور تصادفی از این راز با خبر می‌شود، بر آن می‌دارد که علیه پدر و احکامی که صادر می‌کند، بشورد.
الکل، حلال مشکلات
قهرمان فیلم سینمایی Praia do Futuro، ساخته‌ی کریم آینوز، کارگردان برزیلی که تباری الجزیره‌ای دارد، ترجیح می‌دهد در مقابله با دشواری‌های زندگی به الکل پناه ببرد.
این مرد، غریق نجات ساحلی به نام Praia do Futuro است که پس از غرق شدن یک گردشگر آلمانی در دریا، به افسردگی شدیدی دچار می‌شود و به الکل پناه می‌برد. تنها کسی که در سراشیبی این زندگی به او کمک می‌کند، برادر جوان‌تر او است که هیچ‌گاه رابطه‌ی دوستانه‌ای با وی نداشته است.
شصت و چهارمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم برلین، از ۶ تا ۱۶ فوریه در این شهر برگزار می‌شود.