سیستم "آموزش دو وجهی" آلمان؛ سرمشق سیستمهای آموزشی اروپا
۱۳۹۲ تیر ۱۲, چهارشنبه
سیستم آموزشی کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا، از سوی دولت‌های آن‌‌ها تعیین می‌شود. سیستم موسوم به "آموزش دو وجهی" که بر پایه‌ی تجربه‌ی عملی آموخته‌های کارآموزان استوار است، تنها در آلمان، اتریش و سوئیس اجرا می‌شود. موافق این شیوه، آن‌چه حرفه‌آموز در مدرسه و به‌صورت تئوری می‌آموزد، در عمل نیز با گذراندن دورههای کارآموزی در شرکت‌های مختلف، تجربه می‌شود.
بر اساس سیستم آموزشی کشورهای شرقی و جنوبی اروپا، ولی دانش‌آموزان پس از اتمام دوران تحصیل خود، می‌توانند به بازار کار وارد شوند، در حالی که اغلب فاقد توانایی پیاده کردن تئوری‌هایی هستند که در عمل آموخته‌اند.
در برخی دیگر از کشورهای اروپایی، دوره‌ی کارآموزی در برنامههای درسی گنجانده شده است، ولی تنها می‌توان در یک کارگاه یا یک شرکت، حرفه‌آموزی کرد. از این‌رو تجربه‌ی کسب‌شده از سوی کارآموزان، تنها در یک رشته مشخص صورت می‌گیرد.
دشواری‌های سیستمهای آموزشی متفاوت
تفاوت در سیستمهای آموزشی کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا، دشواری‌های بسیاری برای کارفرمایان و کارجویان جوان این کشورها ایجاد کرده است. شرکت‌های اروپایی، اغلب حرفه‌آموزانی را به استخدام درمی‌آورند که از عهده‌ی انجام کارهایی برآیند که به صورت تئوری در مدارس فراگرفته‌اند، آن‌هم در چارچوب استانداردهای اروپایی. تنها تحت این شرایط است که یک شهروند اروپایی، می‌تواند در دیگر کشورهای عضو اتحادیه شغلی پیدا کند.
کارل برنکه، کارشناس "انستیتو پژوهشی اقتصاد آلمان"، ضمن اشاره به دشواری‌های "کارفرمایان آلمانی، برای یافتن نیروی کار متخصص" در این رابطه می‌گوید: «در جمهوری چک به عنوان مثال، تازه باید به فارغ‌التحصیلان مدارس یاد داد که چگونه آموخته‌های خود را بکار گیرند.»
به نظر این کارشناس، کارفرمایان آلمانی، به عنوان مثال، باید برای این گونه افراد، با تقبل هزینه‌های سنگین، دورههای آموزشی برگزار کنند و "این امر، شرکت‌های آلمانی‌ای را که به نیروی کار متخصص نیاز دارند، با مشکلات زیادی روبرو می‌سازد."
سیستم "آموزش دو وجهی"؛ حلال مشکلات
به نظر اشتفان بایر، مدیر "تنظیم برنامههای آموزشی اتاق صنایع و بازرگانی آلمان"، اجرای شیوه‌ی "آموزش دو وجهی" این کشور، موثرترین راهکار برای حل این دشواری‌ها است. او که خود بارها "این مدل موفق را به کشورهای دیگر صادر کرده است"، در این رابطه می‌گوید: «همکاری نزدیک میان بخش اقتصادی و دولت، در آلمان باعث شده که کارفرمایان، امر آموزش داوطلبان را خود به عهده بگیرند و چارچوب و محتوای مواد آموزشی را با کمک نهادهای دولتی هماهنگ کنند.» به این ترتیب حرفه‌آموزان، پس از پایان دوره‌ی کارآموزی، از هر جهت نیازهای بازار کار را برآورده می‌کنند.
این امر تنها شامل تعیین محتوای مواد آموزشی نمی‌شود، بلکه شمار کارآموزان را نیز دربر می‌گیرد که از سوی کارفرمایان مشخص می‌شود. به گفته‌ی بایر، شرکت‌ها خود دوره‌ی کارآموزی تشکیل می‌دهند و اگر در بخشی چنین دوره‌‌هایی عرضه نشود، به معنای آن است که نیازی هم در آن زمینه وجود ندارد.
کارل برنکه، نیز شیوه‌ی "آموزش دو وجهی" را مناسب‌ترین فرصت برای کسانی می‌داند که پس از دوره‌ی تحصیل وارد بازار کار می‌شوند. به نظر او، گذار از مرحله‌ی آموزشی به بازار کار برای کسانی که از امکانات "آموزش دو وجهی" برخوردار شده‌اند، آسان‌تر است. او می‌گوید: «جوانانی که از روی نیمکت مدرسه روانه‌ی کارگاه‌ها می‌شوند، باید بتوانند با همکاران باتجربه‌ی خود که سال‌ها در آن شرکت کار کردهاند، رقابت کنند.»
برقراری سیستم آموزشی یکسان
"انستیتو پژوهشی اقتصاد آلمان"، از این‌رو خواهان یکسان سازی سیستم آموزشی کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا است. کارل برنکه، در گفت‌وگویی با دویچه وله، هم‌چنین تاکید می‌کند که "تجربه‌ی عملی در این میان، اهمیت تعیین‌کننده‌ای دارد".
او به عنوان مثال از تجربه‌ی موفق پیاده‌کردن سیستم "آموزش دو وجهی" در کشور پرتغال یاد می‌کند. به گفته‌ی او، "اتاق صنایع و بازرگانی آلمان" در این کشور با همکاری شرکت‌های آلمانی و "مدرسه‌ی عالی حرفه‌ای" پرتغال، در تنظیم برنامههای درسی و تجربی کارآموزان این کشور از روش "آموزش دو وجهی" استفاده کردند و نتایج مثبتی به‌دست آوردند.
بایر می‌گوید: «این برنامه چنان موفقیت‌آمیز بود که ۹۰ تا ۹۵ درصد کارآموزانی که این دوره را در پرتغال گذراندند، جذب بازار کار شدند.»
شرط اصلی؛ حمایت مالی دولت
به نظر اشتفان بایر، دلیل نرخ بالای بیکاری در کشورهای جنوب اروپا، از جمله در عدم هماهنگی میان نیازهای شرکت‌ها و برنامههای آموزشی دولت است که "مشکلی ساختاری" را سبب می‌شود.
بایر برای مقابله با این دشواری توصیه می‌کند که:«کارفرمایان، خود وظیفه‌ی آموزش کارآموزان را بر عهده بگیرند.» و دولت در این میان، نقش حامی و پشتیبان مالی این برنامه‌ها را ایفا کند. زیرا: «در کشورهایی که شرکت‌ها برای جلوگیری از ورشکستگی، کارگران و کارمندان خود را اخراج می‌کنند، بسیار دشوار است که کارفرمایان را تشویق به عرضه‌ی امکانات کارآموزی هم کرد. کمک مالی، ولی در این رابطه ابزار موثری است.»
به نظر کارل برنکه، امر یکسان سازی سیستم آموزشی کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا، کاری است که "باید از سوی کشورهای عضو صورت گیرد و نه از سوی پارلمان اتحادیه‌ی اروپا."
این کارشناس معتقد است که اتحادیه‌ی اروپا، تنها می‌تواند، شرایط دریافت دیپلم و کسب مدارک مدارس حرفه‌ای را اصلاح کند و معیارهای آن را در تمام کشورهای عضو با یکدیگر هماهنگ سازد.