سود و زیان بازگشت پوتین به قدرت برای ایران
۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۸, دوشنبه
ولادیمیر پوتین نخستین رئیس جمهور روسیه است که پس از سفر استالین، رهبر شوروی سابق در سال ۱۹۴۳ برای شرکت در "کنفرانس تهران"، از ایران دیدار کرد. وی در سال ۲۰۰۷ برای شرکت در نشست نوبتی رهبران کشورهای حوزه‌ی دریای خزر به ایران سفر کرد.
پوتین در این سفر علاوه بر محمود احمدی‌نژاد با آیت‌الله علی خامنه‌ای نیز ملاقات کرد. خامنه‌ای به پوتین گفت: «ایران مستقل به نفع روسیه است، وجود روسیه مقتدر هم به نفع ایران است.» پوتین در پاسخ گفت: «منافع ملت روسیه در وجود یک ایران قوی و مؤثر درعرصه بین المللی نهفته است».
اما "روسیه مقتدر" و "ایران قوی" تاچه حد در دوران زمامداری پوتین به هم نزدیک خواهند شد و این نزدیکی چه سود و زیان‌هایی برای ایران خواهد داشت؟
کولایی: قدرت گرفتن پوتین تاثیر مثبتی بر منافع مردم ایران ندارد
الهه كولايی، استاد دانشگاه و عضو كمسيون امنيت ملی و سياست خارجی در مجلس ششم، درباره‌ی بازگشت پوتین به قدرت و پیامدهای احتمالی آن برای ایران به دویچه وله گفت: «به قدرت رسید آقای پوتین در روسیه قبل ازهر چیز برای تحرک منافع این کشور ازیک زاویه‌ی مصمم‌تر، تاثیر فوری و مستقیمی خواهد داشت.
خانم کولایی افزود: «بر خلاف دوره‌ی آقای مدودیف، پوتین این بار با تجربه‌ی ۸ سال ریاست جمهوری دوره‌ی اول خود در برابر آمریکا و مسائل مختلفی که با این کشور در حوزه‌های امنیتی و سیاسی تجربه می‌کند، با دست‌پرتر این تعامل را دنبال خواهد کرد. بنابراین در مورد ایران هم روسیه بهره‌برداری از "کارت ایران" در بازی با آمریکا را مصمم‌تر و جدی‌تر دنبال خواهد کرد و به نظر می‌رسد، قدرت گرفتن پوتین تاثیر مثبت برمنافع مردم ایران نخواهد داشت.»
الهه کولائی نتیجه می‌گیرد، روسیه به دلیل تقابل بیشتر با غرب و بویژه با آمریکا در بهره‌برداری از کارت ایران بیشترین سود را می‌برد.
پوتین، رئیس جمهور دمکرات یا تزار روسیه؟
آلکساندر راهر، کارشناس شورای روابط خارجی آلمان و مولف کتاب "پوتین بعد از پوتین" می‌گوید، در دوران پوتین پس از فروپاشی شوروی نوعی تعادل ایجاد شد و مشكلات اقتصادی ناشی از فروپاشی کاهش یافت. این کارشناس اضافه می‌کند، پوتین پس از فروپاشی توانست در این کشور ثبات حاکم کند.
راهر در گفت‌وگو با دویچه وله پوتین به یک تزار نوین تشبیه کرد که مستبدانه عمل می‌کند. وی در این رابطه خاطرنشان ساخت: «پوتین بیشتر به یک تزار شبیه هست تا یک رئیس جمهور دمکرات. اما او تلاش خواهد کرد تا نظام دیکتاتوری شبیه زمان استالین، در روسیه حاکم نگردد و اصلاحاتی در عرصه‌های مختلف انجام دهد».
«ایران روی دوستی روسیه نمی‌تواند حساب کند»
کارشناس شورای روابط خارجی آلمان مدعی شد که پوتین درصدد است بین آمریکا و ایران میانجی‌گری کند.
وی می‌افزاید: «ایران امیدوار است به کمک روسیه از انزوا بیرون بیاید و در صورت بحرانی شدن اوضاع روی حمایت روسیه حساب کند. اما همین روسیه سامانه دفاعی اس ۳۰۰ را تحویل ایران نداد و ایرانی‌ها به خوبی آگاهند که دوستی آنها راهبردی و استراتژیک نیست.»
مسئله رژیم حقوقی دریای خزر
پوتین پیش از این وعده داده بود که مسئله حقوقی دریای خزر حل شود، اما تابحال توافقی بر روی یک رژیم حقوقی ۵ جانبه حاصل نشده است. حال چشم‌انداز حل این مشکل پس از بازگشت پوتین به مقام ریاست جمهوری روسیه چگونه خواهد بود؟
الهه کولائی به این پرسش دویچه وله چنین پاسخ می‌دهد: «با توجه به رویکردهای آقای پوتین در سیاست خارجی، حل این مسئله به نفع ایران نخواهد بود. با توجه به دیدگاه‌های مختلفی که دولت‌های پیرامونی بویژه آذربایجان و ترکمنستان دارند، به نظر نمی‌رسد که روسیه بتواند به سادگی چالش موجود در مورد رژیم حقوقی دریای خزر را به پایان برساند و بر آن غلبه کند.»
اما راهر از شورای روابط خارجی آلمان بر این باور هست که ایران و روسیه در خصوص تعیین رژیم حقوقی، انتقال نفت و گاز، ساخت خط لوله در دریای خزر نقطه نظرات مشترکی دارند.
پوتین ضدآمریکائی آیا دوست ایران است؟
برخی از تحلیل‌گران روسیه با توجه به موضع گیری‌های ضد آمریکائی آقای پوتین این سیاست را موجب نزدیکی این کشور به ایران می‌دانند.
کولائی هم تائید می‌کند که جهت گیری ضدآمریکائی پوتین افزایش پیدا کرده است ولی به نظر او این به مفهوم تشدید تضاد یا بازگشت به دوران جنگ سرد نیست. وی دراین رابطه می‌گوید: «برای اینکه پوتین باهوش و تیز هست که اشتباهات گذشته را تکرار کند. به نظر من پوتین در جستجوی "همکاری و رقابت" هست و ایران می‌تواند در این زمینه به روسیه کمک کند.»
به نظر کولائی در این راستا ممکن هست برای ایران هم فرصت و شرایط‌های جدیدی بوجود بیاید اما برنده‌ی اصلی به نظر او دولت روسیه است که به نفع خود بهره‌برداری خواهد کرد.
ایران برای سیاست خارجی روسیه یک چالش است
الکساندر راهر از شورای روابط خارجی آلمان تائید می‌کند که مسئله ایران یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی سیاست خارجی پوتین خواهد بود که برای غلبه بر آن روسیه تلاش خواهد کرد بین غرب و ایران میانجی‌گیری کند. این کارشناس آلمانی اما نتیجه می‌گیرد که در قبال ایران ما شاهد تغییر و تحول عمده‌ای در سیاست پوتین نخواهیم بود.
به نظر الهه کولائی هم اگرما پس از بازگشت پوتین شاهد یک سری تحولاتی در عرصه‌ی سیاست خارجی روسیه هم باشیم، این تغییرات به سود منافع مردم ایران نخواهد بود. کولائی بر این باورهم هست که با توجه به وضعیت کنونی، پوتین تلاش خواهد کرد از "کارت ایران" علیه کشورهای غربی و بویژه آمریکا بیشترین بهره‌برداری‌ها را کند.