ریشه‌های عمیق فساد مالی در افغانستان

فساد مالی حاکم بر افغانستان امروز، ریشه در ساختارهای قبیله‌ای، حضور نیروهای خارجی و ضعف دولت مرکزی دارد. کنفرانس پاریس، وعده ۲۰ میلیارد دلار کمک به افغانستان داد. کنفرانس پیشین، در سال ۲۰۰۶ نیز ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار به بازسازی افغانستان اختصاص داده بود. اما ناظران بین‌المللی و محلی می‌گویند که حتی ۵۰ درصد این کمک ها نیز به مصرف بازسازی و بهبود سطح زندگی مردم نمی‌رسد.

درباره دلایل دخالت نهادهای دولتی در فساد مالی، "شامل آهنگ" روزنامه نگار افغانی و همکار دویچه وله می‌گوید: " فساد مالی بزرگترین مشکل موجود افغانستان است و حکومت در آن نقش دارد. رئیس‌جمهور افغانستان بارها گفته است که فساد بین ماموران بلندپایه دولت وجود دارد. اما حکومت چنان ضعیف است که نمی‌تواند با این وضعیت برخورد قانونی کند. عامل بخش مهمی از فساد هم، جنگ سالارانی هستند که دارای نیروی مسلح شخصی هستند و دولت توان مقابله با آنان را ندارد".

جائی که پلیس دزد می‌شود

در آستانه سال ۲۰۰۷ میلادی، وزارتخانه‌های دفاع و کشور آمریکا، در گزارش مشترکی به کنگره ادعا کردند که نیمی از تجهیزاتی که آمریکا برای پلیس افغانستان ارسال کرده، به وسیله مقامات پلیس دزدیده شده است. شامل آهنگ، معتقد است که نمی‌توان درصد دزدی‌ها را تعیین کرد،اما تردیدی نیست که فساد در دستگاه پلیس افغانستان وجود دارد. وی اظهار می‌دارد: " نظر به گزارش‌هائی که هر روز به ما می‌رسد، نمی‌توانیم به دقت بگوئیم که چند درصد از تجهیزات پلیس به یغما می‌رود. اما این موضوع را می‌توانیم تایید کنیم که تاکنون بارها پیش آمده که ماموران پلیس یا سربازان، با جنگ افزارهائی که در اختیارشان قرار گرفته به دشمن پیوسته یا جنگ افزارشان را فروخته‌اند".

روزنامه نگار افغانی می‌افزاید: " موضوع دیگری که آمریکائی‌ها به آن اشاره نمی‌کنند این است که آن‌ها جنگ‌افزارهای فرسوده بازمانده از جنگ جهانی دوم را در اختیار ارتش و پلیس افغانستان گذاشته‌اند و به این دلیل، افراد ارتش و پلیس، توان جنگیدن با طالبان را ندارند. زیرا طالبان به مدرنترین جنگ‌افزارها مجهز شده‌اند".

سرقت لوازم ساختمانی و سوخت

همزمان با تسلیم گزارش مشترک وزارتخانه‌های دفاع و کشور آمریکا به کنگره، یک مقام پنتاگون به ساندی تایمز گفته بود: " هزاران موتورسیکلت و خودرو در میان تجهیزات مسروقه هستند که یا به عنوان وسیله شخصی مورد استفاده قرار گرفته و یا در بازار سیاه فروخته شده‌اند".

علاوه بر این اعتراف‌ها، نیروهای ناتو در جنوب افغانستان نیز، تاکنون بارها هشدار داده‌اند که رهبران قومی و محلی افغانستان، بخش قابل‌توجهی از کالاهائی را که برای بازسازی مناطق محروم روانه افغانستان می‌شود به نفع خود مصادره می‌کنند و بعد در بازار سیاه می فروشند.

شامل آهنگ، روزنامه نگار افغانی بر این نظر است که: " حکومت بر مناطق شرقی و جنوبی افغانستان کنترل چندانی ندارد. بر این اساس، سران قبایل و جنگ سالارانی که دارای نفوظ محلی هستند، هرکاری که دلشان بخواهد انجام می‌دهند. از طرف دیگر، افغانستان به شدت فقیر است. دولت نمی‌تواند سوخت و مصالح ساختمانی را به صورت مساوی به همه‌جا برساند. پس مردم برای زنده ماندن، به هرچیزی که در دسترس داشته باشند چنگ می‌اندازند".

با گذشت هفت سال از سرنگونی طالبان، عدم هماهنگی میان نیروهای خارجی و دولت، در کنار فساد ویرانگر حاکم بر افغانستان، سبب شده است که به استثنای ساکنان مناطق مرکزی و تجاری کابل، سایر مردم اثری از بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی نیابند و در نتیجه از روند فعلی نومید شوند.

این وضعیت، بیش از همه، به سود نیروهای طالبان تمام می‌شود. آن‌ها که در کوههای شمال پاکستان سنگر گرفته‌اند، تبلیغ می‌کنند که حضور سربازان و امدادگران خارجی، زمینه ساز تیره روزی مردم است و باید علیه آنان جنگید.

جواد طالعی