روند تحقق دمكراسى در خاورميانه
۱۳۸۳ اسفند ۱۳, پنجشنبه
رژيم هوادار سوريه در لبنان به خاطر تظاهرات ده ها هزار نفره ى مردم در اين كشور استعفا كرد. به خاطر فشار مردم در خيابان ها، سوريه نيز موافقت كرد كه نيروهاى نظامى اش را از منطقه خارج سازد، كارى كه ايالات متحده ى آمريكا قادر به تحقق آن نشده بود. و اين اقدامات در حالى ست كه كم نيستند افرادى در ميان اعضاى رهبرى حزب بعث سوريه كه هنوز فكر مى كنند لبنان بخشى از سرزمين سوريه ى بزرگ است.
آرى اميد به گسترش روند دمكراسى در منطقه افزايش يافته است. كم كم سرنگونى يك رژيم و برقرارى رژيمى بدتر، از دستور روز خارج مى شود و اميد به برقرارى تدريجى ِ نظمى دمكراتيك در همين رژيم هاى كنونى ِ منطقه افزايش مى يابد. نه فقط در لبنان ، كه در سوريه هم به تدريج مردم متوجه مى شوند كه سرنوشت شان فقط در دست قدرت مداران حاكم نيست و خود آنها نيز مى توانند در تغيير شرايط اجتماعى و سياسى خود سهيم گردند.
فلسطينيان پس از ياسر عرفات، رهبر پيشين تشكيلات خودگردان فلسطين، در يك راى گيرى آزاد ، محمود عباس را به رياست جديد تشكيلات برگزيدند و به اين ترتيب تغييرى اساسى در روند سياسى سازمان آزادى بخش فلسطين به وجود آوردند. در عراق به رغم عمليات دامنه دار تروريستي، مردم اين كشور در انتخابات شركت كردند و نمايندگان خود را براى پارلمان موقت اين كشور برگزيدند. در عربستان سعودى، دور دوم انتخابات محلى براى اولين بار در تاريخ اين كشور انجام مى شود. و در مصر نيز حسنى مبارك، رئيس جمهور فرسوده ى اين كشور اعلام كرده است كه در انتخابات آينده ى رياست جمهوري، نامزدهاى مخالف نيز حق شركت دارند و بايد انتخاباتى آزاد در اين كشور برگزار شود.
به نظر مى رسد كه مردم كشورهاى عربى ديگر متوجه شده اند كه نه دولت هاى بيگانه ، كه رهبران خودشان بوده اند كه تا كنون به استثمار آنها پرداخته و آزادى را از آنها سلب كرده اند. در اين رابطه نه جنگ عراق به كوشش آمريكا، و نه تئورى ”جدال فرهنگ ها” عامل تغيير در اين منطقه ى بحرانى جهان نبوده است.
دلايل گوناگونى در اين تغييرات سهيم بوده اند. يكى از مهم ترين آنها شروع كار فرستنده هاى تلويزيونى در منطقه، مثل شبكه ى الجزيره و رقباى ريز و درشت آن هستند كه با برداشتى جديد از جهان موجب آگاهى بيشتر مردم منطقه گشته اند. قدرت مدران منطقه ديگر كارشان ساده نيست و براى ماندن بايد خودخواسته يا خودناخواسته از اختيارات خود بكاهند.
در اين رابطه اگرچه ايالات متحده ى آمريكا موجب اصلى اين روند دمكراتيك در منطقه نبوده، اما شايد بتوان گفت كه اين روند را تسريع كرده است.