روز دوم کنفرانس عراق در شرمالشیخ
۱۳۸۶ اردیبهشت ۱۴, جمعهجمعه ۴ مه: کنفرانس عراق ادامه دارد. مضمون این کنفرانس که در شهر ساحلی شرم الشیخ در مصر برپا شده است، بررسی وضعیت عراق و مشورت پیرامون امکانهای کمک به این کشور برای غلبه بر خشونت و همچنین بازسازی مدنی و اقتصادی خویش است. در کنفرانس نمایندگان کشورهای همسایهی عراق، پنج کشور عضو دایمی شورای امنیت سازمان ملل، کشورهای عضو اتحادیهی اروپا، نمایندگانی از سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیهی عرب و نیز سازمان ملل متحد، شرکت دارند.
میثاقی که در شرم الشیخ برای کمک به عراق بسته شد، نتیجهی فوری نخواهد داشت. بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، در این مورد گفته است که «میثاق برای عراق آغاز یک مرحلهی کاری پنجساله است. حکومت عراق برنامهی خود برای اصلاحات اقتصادی و سیاسی و آشتی ملی را پیش خواهد برد. در مقابل، جامعهی بینالمللی این وحدت نظر را دارد که به این کشور در این مورد کمک شود.»
روز نخست کنفرانس با سخنرانی نوری المالکی نخستوزیر عراق آغاز شد. او در این سخنرانی گفت که بازسازی اقتصادی عراق منوط به آن است که از سنگینی بار بدهیهای خارجی کشور، که اینک در حدود ۳۷ میلیارد دلار است، کاسته شود. به گفتهی مالکی در صورتی که بخشهایی از این بدهیها بخشوده شوند، عراق فرصت آن را خواهد یافت که به اصلاحهای سیاسی و اقتصادی بپردازد و از این راه زمینههای خشونت در جامعه را از میان ببرد.
مصر به درخواست عراق پاسخ گفته و از طلب خود از عراق – که حدود ۶۰۰ میلیون یورو میشود – چشمپوشی کرده است. عربستان سعودی نیز در نظر دارد ۸۰ درصد بدهیهای عراق به خود را به این کشور ببخشد. کویت هنوز در این مورد تصمیم مشخصی نگرفته است.
عربستان کمک بیشتر به عراق را منوط به آن کرده است که در عراق میان بخشهای مختلف کشور تبعیض برقرار نباشد. ریاض نگران آن است که از کمکهای خارجی کمترین سهم به سنیها برسد. دیگر کشورهای عرب حاشیهی خلیج فارس از موضع عربستان تبعیت میکنند.
منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران از یکی سخنرانان روز نخست کنفرانس شرم الشیخ بود. وی در سخنان خود گفت که موضع جمهوری اسلامی حمایت از برقراری ثبات، امنیت و آشتی ملی در عراق است. متکی گفت که « اشغال و تروريسم ريشه همه مشكلات در عراق است». وی از حملهی تند به آمریکا خودداری کرد، و فقط خواهان آن شد که آمریکا متوجه مسئولیت خود باشد، در قبال آنچه در عراق پیش آمده و آنچه به آینده برمیگردد.
دیدار مهمی که متکی صورت داد، با مارگارت بکت وزیر خارجهی انگاستان بود. خبرگزاری ایرنا مضمون این دیدار را "تقویت زمینههای سازنده مناسبات" ذکر کرده است.
در روز اول همچنین دیداری میان مقامهای ایرانی و آمریکایی در سطح کارشناسی صورت گرفت. این موضوع را زيباری، وزیر خارجه عراق، اعلام کرده است.
کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس عراق همچون گذشته بر این نکته تأکید داشت که ثبات عراق تابع ثبات منطقه است و همسایگان عراق بایستی تلاش ورزند محیط امنی را برای برقراری آرامش در عراق ایجاد کنند. او در همین چارچوب در حاشیهی کنفرانس شرمالشیخ با ولید معلم وزیر خارجهی سوریه دیدار و گفتوگو کرد.
هنگام صرف شام احوالپرسی سادهای میان رایس و متکی انجام شد.
اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان در حاشیهی کنفرانس شرم الشیخ اظهار داشت که آشتی ملی در عراق کلید ورود به دورهی ثبات در این کشور است. او در این رابطه بر نقش همسایگان عراق تأکید کرد و نفس شرکت ایران و سوریه را در کنفرانس مهم دانست. او همچنین گفت که دیدارهای میان وزرای خارجهی آمریکا و سوریه در حد نقاط عطف نبودهاند، اما میتوانند به عنوان آغاز گفتوگو تلقی شوند.
مصر، که میزبان کنفرانس شرم الشیخ است، پیشنهاد کرده که در عراق یک آتش بس سه ماهه اعلام شود. حکومت عراق این پیشنهاد را نپذیرفته است، زیرا معنای آن را این میدانسته که به شورشیان سنیمذهب به عنوان یک نیروی همتراز با حکومت نگریسته شود. در هرحال نظر مصر، عربستان سعودی و دیگر کشورهای عرب این است که آرامش در عراق تابع آن است که سنیها اطمینان یابند که در حقشان تبعیضی روا نمیشود.
ماحصل بحث حول این قبیل پیشنهادها و نقطهنظرها در روز دوم کنفرانس را در روزهای آینده بایستی انتظار کشید.
یکی از انتظارات روز دوم، در واقع نه به عراق، بلکه به مناسبات آمریکا و ایران مربوط میشود. در مورد این که دیداری میان رایس وزیر خارجهی آمرکیا و منوچهر متکی وزیر خارجهی جمهوری اسلامی دیداری صورت گیرد، گمانهایی زده میشود.