روز جهانی کودک در ایران و قرار اعدام دو نوجوان
۱۳۸۸ مهر ۱۷, جمعه
روز جهانی کودک در ایران، امسال از سوی برخی از انجمن‌های دفاع از حقوق کودک به عنوان روز مبارزه با اعدام کودکان نامگذاری شده است. این نامگذاری به علت اعدام قریب‌الوقوع دو نوجوان به نام‌های بهنود شجاعی و صفر انگوتی صورت گرفته است. این دو نفر قرار است روز ۱۸ مهر به دار آویخته شوند. همچنین افزایش تعداد احکام اعدام صادرشده برای نوجوانان طی سال گذشته دلیل دیگری برای تبدیل روز جهانی کودک به روز مبارزه با اعدام کودکان بوده است.
بنا بر گزارشی که آسیه امینی روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان و کودکان در نشست مطبوعاتی کانون مدافعان حقوق بشر در آذرماه ۱۳۸۷ ارائه داد، از سال ۱۳۶۹ تا آذر ۸۷، ۴۱ حکم اعدام برای نوجوانان کمتر از ۱۸ سال در ایران اجرا شده است. این آمار همچنین نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۱ تا زمان تهیه این گزارش (آذر ۸۷) تعداد احکام اعدام نوجوانان ۱۱ برابر شده است.
این جهش ناگهانی آمار صدور و اجرای حکم اعدام برای افرادی که طبق قوانین بین‌المللی هنگام ارتکاب جرم ’’کودک‘‘ بوده‌اند، نگرانی مدافعان حقوق بشر را بیش از پیش کرده است.
’’جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان‘‘ یکی از انجمن‌هایی است که روز جهانی کودک در ایران در سال جاری را روز مبارزه با اعدام کودکان خوانده است. این جمعیت قرار است روز شنبه ۱۸ مهرماه همایشی به همین مناسبت برگزار کند.
امیرحسین میربهاری، یکی از اعضای این انجمن، در باره مراسم روز جهانی کودک و اختصاص آن به مبارزه با اعدام کودکان می‌گوید: «جمعیت دفاع تصمیم گرفته روز جهانی کودک را به یک روز اعتراض علیه اعدام کودکان تبدیل بکند و امیدواریم از این راه بتوانیم نیروهایی را که مخالف با این پدیده هستند سازماندهی و هماهنگ کنیم تا بتوانیم این قضیه شوم را از جامعه‌مان حذف کنیم.»
به گفته‌ی میربهاری، دراین سمینار موضوع اعدام کودکان از دو زاویه حقوقی و اجتماعی بررسی خواهدشد: «بحث ما از دو زاویه مطرح می‌شود. یکی از زاویه‌ی حقوقی که دو تن از حقوقدانان از زاویه‌ی قوانین و کنوانسیون‌های حقوق کودک به این موضوع می‌پردازند و یکی هم از زاویه‌ی اجتماعی؛ در حقیقت فعالیت‌هایی که نیروهای اجتماعی و اصولاً مردم برای مقابله با مسئله‌ی اعدام کودکان انجام داده‌اند.»
انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز به مناسبت روز جهانی کودک در ایران بیانیه‌ای صادر کرده و از مسئولان خواسته تا در قوانین کیفری مربوط به کودکان به طور جدی بازنگری کنند. اعضای هیأت مدیره این انجمن با اشاره به قریب‌الوقوع بودن اعدام بهنود شجاعی و صفر انگوتی که هر دو در سنین زیر ۱۸ سال مرتکب قتل شده‌اند، اعدام کودکان را سلب حق حیات از کسانی دانسته‌اند که هنوز به مرحله تشخیص خیر و شر نرسیده‌اند. انجمن حمایت از حقوق کودکان همچنین اعدام کودکان را پاک کردن صورت مسئله دانسته، در حالی که معضل اصلی که باعث ارتکاب این کودکان به قتل می‌شود همچنان پابرجاست.
بی‌قانونی؛ معضل اصلی کودکان ایرانی
امیرحسین میربهاری، عضو جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان، مشکل اصلی کودکان در ایران را بی‌قانونی می‌داند. او می‌گوید: «من فکر می‌کنم بارزترین مسئله در مورد کودکان که می‌شود نگاه و فعالیت جامعه را به آن معطوف کرد، بی‌حقوقی است که محصول نقصان‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و به لحاظ حقوقی در حوزه‌ی قضایی و نظایر این موجود است. یعنی به نظر من آن بستری که جریان استثمار، بهره‌کشی و ظلم‌هایی را که به کودکان می‌شود، بازتولید می‌کند، ندیده شدن این حقوق به لحاظ رسمی و قانونی است. می‌شود گفت که این یکی از چالش‌های جدی است که کودکان با آن مواجه هستند. فقر اقتصادی، محرومیت از تحصیل، کودک‌آزاری، تجاوز و... و چیزهای دیگر به نظر من از این بستر است که به آنها تحمیل می‌شود.»
شبکه یاری کودکان کار و خیابان نیز به مناسبت روز جهانی کودک در ایران بیانیه‌ای صادر کرده و مسئله کار کودکان را مورد انتقاد قرار داده است. این شبکه، فقر را عامل اصلی اجبار کودکان به کار دانسته و راه مقابله با این معضل را توانمندسازی خانواده‌ها عنوان کرده است.
در بیانیه این شبکه همچنین به نقش سازمان‌های غیردولتی در این زمینه اشاره شده و از مسئولان دولتی خواسته شده زمینه را برای ادامه تحصیل کودکانی که به علت کار کردن مجبور به ترک مدرسه شده‌اند فراهم کند.
میربهاری د رمورد تلاش‌های جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان برای بازگرداندن این کودکان به مدرسه چنین می‌گوید: «یکی از سیاست‌های اصلی جریان آموزش که در جمعیت دفاع وجود دارد، بازگرداندن کودکان محروم از تحصیل به تحصیل و آموزش رسمی است. ما از ابتدای فعالیت‌مان در پروسه‌ی آموزش، تا آنجا که امکانش بود و قوانین اجازه می‌داد، بچه‌ها را به مدارس مناطقی که در آن فعالیت می‌کردیم باز می‌گرداندیم و از مسئولان مدارس خواهش می‌کردیم که بچه‌ها را دوباره ثبت نام بکنند و هنو زهم این در دستور کار ما هست.»
۷۰ درصد کودکان ایرانی، محروم از مهد کودک
به گزارش خبرگزاری ایلنا به نقل از مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان بهزیستی، ۷۰ درصد کودکان ۳ تا ۶ سال از خدمات مهدکودک‌ها بی‌بهره مانده‌اند. به گفته این مقام مسئول ۴۰ میلیارد تومان اعتبار برای برخورداری خانواده‌های کم‌درآمد از امکانات مهدکودک‌های دولتی اختصاص داده شده است. این اعتبار به صورت پرداخت ماهیانه ۱۰ هزار تومان به هر خانواده کم‌درآمد برای شهریه مهدکودک هزینه می‌شود. این در حالی است که حداقل شهریه مهدکودک‌های دولتی در مراکز استان‌ها ماهیانه ۳۲ هزار تومان است.
نویسنده: میترا شجاعی
تحریریه: کیواندخت قهاری