دودکش پاککن، حرفهای شانسآور و محترم در آلمان
در آلمان وظیفه مقابله با قاتل خاموش با دودکش پاکنها است. شغلی که برای مردم شانس میآورد و از احترام بالایی برخوردار است.
با فرا رسیدن زمستان، خطر گازگرفتگی یا آنچه که در ایران به "قاتل خاموش" شهرت یافته افزایش مییابد. روز جمعه ۲۸ آبان (۱۸ نوامبر) یک خانواده ۵ نفره در بروجرد بر اثر گازگرفتگی و نشت گاز منواکسید کربن جان خود را از دست دادند. در آلمان وظیفه مقابله با "قاتل خاموش" با دودکش پاکنها است.
در گزارشهایی که در مورد "قاتل خاموش" در ایران منتشر میشود، تقصیر همواره برعهده آسیبدیدگان است که بر اثر "سهلانگاری"، "عدم استفاده از وسائل استاندارد" و "عدم رعایت ایمنی" موجب بوجود آمدن حادثه شده است. واقعیت اما این است که مردم "متخصص" نیستند تا جلوی اینگونه حوادث را بگیرند. این وظیفه مدیران یک کشور است تا سیستمهای تخصصی مناسب برای جلوگیری از این حوادث را ایجاد کنند.
وجود خانههای روستایی با دودکش از سده دهم میلادی و خانههای شهری چند طبقه که دارای دودکش بودند از سده دوازدهم ثابت شده است. دودکش در سقف خانهها به معنی انتقال آتش برای پخت و پز و گرمکردن به وسیله اجاق و شومینه به درون خانه است. با تغییر ساختارهای شهری بهویژه در ایتالیا، وجود حرفه دودکشپاککنی در سده چهاردهم در این کشور به اثبات رسیده و دودکشپاککنهای سیار به دیگر کشورها هم راه یافتهاند.
شهرهای اروپایی قرنها با معضل آتشسوزیهای وسیع و گازگرفتگی مردم روبرو بودند. بسیاری از حکام برای مقابله با این امر قوانین نظارت اِعمال کردند. در آلمان قیصر فریدریش ویلهلم اول در روز دوم آوریل سال ۱۷۲۷ قانون نظارت بر پاککردن اجاق و دودکشها را صادر کرد. (عکس: رژه صنف دودکشپاکنهای آلمان به مناسبت ۲۵ سالگی سلطنت ویلهلم دوم در ۱۷ ژوئن سال ۱۹۱۳)
همه مردم ساکن آلمان سالی یکبار چنین کارتی را از طرف شرکتهای دودکش پاککنی، که آنها را "شُورناشتاینفِگر" (Schornsteinfeger) مینامند، دریافت میکنند که در آن تاریخ و روز کنترل دستگاههای سوختی محل سکونتشان قید شده است.
در دهههای اخیر قانون وظایف بیشتری را به دودکش پاککنها در آلمان محول کرده است. یکی از این وظایف تشخیص و ثبت میزان مجاز گازهای خروجی از دستگاههای حرارتی است.
اگر کسی در آلمان شومینه یا بخاری چوبی خریداری کند، دستگاه توسط شرکت فروشنده نصب میشود. اما تا زمانی که توسط "شُورناشتاینفِگر" کنترل نشود، اجازه استفاده از آن را ندارد.
"شُورناشتاینفِگر"های آلمانی حتی موظف به کنترل "نم و یا میزان آب موجود در چوب" که قرار است در شومینه یا بخاری چوبی سوخته شود نیز هستند. چوب هرچه نمناکتر میزان "دود" نیز بیشتر است.
دودکشپاککنهای آلمانی پس از معاینه دستگاههای حرارتی در منازل که مجاز به استفاده باشند را با مهر و پلاک مربوط به همان سال مشخص میکنند. دستگاههای معیوب "پلمب" شده و تا تعمیر نشوند کسی اجازه استفاده از آن را ندارد.
تا سال ۲۰۱۲ همه ساختمانهای مسکونی، کارگاهها و ادارهها طبق قانون موظف بودند از خدمات شرکت دودکشپاکن نزدیک به خود استفاده کنند. دولت آلمان از سال ۲۰۱۲ به این وضعیت "مونوپول" و انحصاری خاتمه داد. با این حال اکثر مردم هنوز هم از خدمات شرکتهای نزدیک به محل سکونت خود استفاده میکنند.
"شُورناشتاینفِگر" دیگر یک شغل مردانه نیست. در دهههای گذشته زنان نیز این شغل را فراگرفتند و وارد بازار کار شدند. اشتفانی فرنک، استاد "شُورناشتاینفِگر" در هوای برفی ماه فوریه سال ۲۰۱۶ در حال کار و کنترل دودکش یک خانه است.
سوفیا اشمال (عکس در سال ۲۰۱۵)، دختر کارآموز دوره فنیحرفهای "شُورناشتاینفِگر" در شهر بن آلمان است. این دوره سه سال طول میکشد. حالا دیگر سالهاست که تمیز کردن دودکش فقط بخش کوچکی از این دوره آموزشی و شغل را تشکیل میدهد.
"در خدمت عموم مردم" (عکس) یا "دودکشپاککن خوشبختی و شانس میآورد" شعارهایی هستند که در مورد این حرفه رواج دارند. دودکشپاککنها با لباس و ابزار مخصوصشان از احترام خاصی میان مردم آلمان برخوردار هستند. مردم آلمان میدانند که دودکشپاککنها با "قاتل خاموش" مقابله میکنند و کار آنها است که جانهای بسیاری را نجات میدهد.
شغل دودکشپاککنی در آلمان به عنوان نماد و سمبل "خوششانسی" شناخته شده است. در آغاز هر سال مردم به هم گل و شیرینی که به آدمکهای دودکش پاکن مزین هستند هدیه میدهند.
دودکشپاککنها برای به همراه آوردن خوششانسی و خوشبختی به مراسم عروسی دعوت میشوند. آنها در روزهای نخست سال به دیدار رئیس جمهور (عکس یواخیم گاوک به همراه همسرش)، صدر اعظم، نخستوزیران ایالتها، وزیران و شهرداران میروند.
در آغاز فصل فوتبال، دودکش پاککنها به میادین فوتبال نیز دعوت میشوند تا برایتیمها خوششانسی همراه بیاورند.
در فیلم موزیکال مری پاپینز محصول سال ۱۹۶۴ کمپانی والت دیسنی با نقش آفرینی جولی اندروز و دیک ون دایک هم دودکشپاککنها نقش فعالی دارند. آقای بنکس به دنبال پرستار جدیدی برای فرزندانش است که مری پاپینز پرستاری بچهها را میپذیرد. او و بچهها با دودکش پاککن همهفنحریفی بهنام برت، دوران خوش و پرماجرایی را میگذارنند.