خوشبخت بودن، رازی آشکار
۱۳۸۷ شهریور ۵, سهشنبه«خوشبختی حسکردنی است. هر کس همان اندازه خوشبخت است که خود را خوشبخت حس کند." کتابهای روانشناسی پر است از این جملات تأملبرانگیز. ارنست فریتز شوبرت، مدیر یکی از مدارس آموزش حرفهای در هایدلبرگ آلمان، وجه دیگری هم به این تعریف افزوده است: «خوشبختی، آموختنی است.» بنا بر این باور، این مدیر کارآمد، یک واحد انتخابی به مواد درسی مدرسهی خود افزوده است. شوبرت به خوبی واقف است که آموزش و خوشبختی، دوپدیدهی نامتجانساند. برای همین، طبق آمار، اغلب دانشآموزان "رفتن به مدرسه" را چیزی شبیه پیش دندانپزشک رفتن میدانند. ارنست فریتز شوبرت، با ابتکار خود در صدد است، این تصور مایوسکننده را تغییر دهد: «برای من مهم این است که شادی، بهمعنای جلوهای از خوشبختی، به مدرسه راهیابد. چون شادی، در واقع زیربنای آموزش است.»
لمس خوشبختی
از اینرو دانشپژوهان مدرسهی خوشبختیآفرین شوبرت از امکانات استثناییای برخوردار میشوند: از تمرینهای تنفسی و تنشزدا گرفته تا گفتوگو دربارهی رابطههای دوستانه و غیردوستانه یا ابراز خواستها و آرزوها و اهداف خود.
در اولین ساعات لمس خوشبختی در کلاس درس شوبرت، هر دانشپژوهی باید از میان انبوهی کارت پستال، یکی را به سلیقهی خود انتخاب کند. توضیح این که چرا او چنین کارتی را برگزیده، به عهدهی کسی است که در کنارش نشسته. مثلاً، همسایهی کسی که یک کارتپستال درخت انتخاب کرده، در تمرینی خطاب به او میگوید: «تو درخت را انتخاب کردی، چون ریشههای قویای داری و میوههای خوبی به بار میآوری، چون تو در برابر هر طوفانی میایستی و ...»
راهنماهای خوشبختیساز
این واقعیتی است که "راهنماهای" احساس خوشبختی کردن و خوشبخت شدن در آلمان کم نیستند. کتابهای متعدد، سیدیهایی که هر روز با آهنگهای آرامشبخشتری به بازار عرضه میشوند. پژوهشی دربارهی محتوای این کتابها و مجلات و نوارها. .. نشان میدهد که تفاوت این تولیدات را باید تنها در مضامین حاشیهای یا پانویسهای آنها جست. همگی این "خودآموزهای خوشبختشدن" توصیه میکنند که در مراحل بحرانی زندگی، مهم است که شخص به دلایل بحران فکر کند و ریشههای آن را بکاود، ولی این کند و کاو نباید تا ابد ادامه داشته باشد. تال بن ـ شاهر، استاد دانشگاه هاروارد میگوید: «اینجور تفکر، حال طرف را بهتر نمیکند. بهتر این است که آدم همه چیز را بنویسد و دربارهی آنها با دیگران یا با روانکاو حرف بزند.»
۱۲ توصیهی اجتناب ناپذیر
سونیا لوبومیرسکی، روانشناسی که در دانشگاه کالیفرنیا تدریس میکند، ۱۲ راه کارساز برای احساس خوشبختی کردن توصیه میکند: به دیگران کمک کردن یا سبب شادی آنها شدن و تمرین خوشبین بودن، از جملهی آنهاست. چگونه میتوان خوشبین بود؟ در این که واکنشهای خودجوش و افکار بدبینانه را کنار گذاشت. اینکه انسان بتواند، دیگران را ببخشد و سپاسگزار و راضی باشد، هم جزو ۱۲ توصیهای است که لوبومیرسکی در کلاسهای خود بر آنها تأکید میکند: «راضی بودن خیلی مهم است. این که آدم بپذیرد، آنچه که دارد، بدیهی نیست و سپاسگزار باشد. سپاسگزاری، حتی وسیلهای است ضد احساسهای منفی. آدم نمیتواند همزمان خودخواه، حسود یا بدخو باشد و احساس رضایت هم بکند.»
خلاصه کنیم: تمرین رضایت کردن، خوشبین بودن، توجه به تغذیه، ورزش، خوشحال شدن بهخاطر چیزهای کوچک، حفظ دوستیها، عدم مقایسهی دائم خود با دیگران، هدفمند عمل نمودن و هر قدمی را تجزیه و تحلیل کردن... و چندین و چند توصیهی دیگر.
از این لیست بالابلند یک نتیجهی دیگر هم میتوان گرفت: خوشبخت بودن، کار میبرد!