خوانش فتوای آیت‌الله منتظری در سراسر جهان
۱۳۸۸ شهریور ۲۵, چهارشنبه
نهمین دوره‌ی جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات روز نهم سپتامبر در شهر برلین آغاز شد. برگزارکنندگان این همایش بین‌المللی ادبی، طی فراخوانی روز شانزدهم سپتامبر را روز حمایت از "دموکراسی و آزادی در ایران" خواندند و از همه‌ی مؤسسه‌های فرهنگی، خانه‌های نمایش، ایستگاه‌های رادیویی و دیگر نهادهای ادبی ـ هنری جهان دعوت کردند، خوانش "فتوای" آیت‌الله منتظری را در برنامه‌های خود بگنجانند.
اعلام همبستگی
در این بیانیه آمده است که هدف از برگزاری این روخوانی‌ها، اعلام "همبستگی قاطعانه با اپوزیسیون دموکراتیک ایران و تأکید بر اعتراض به دستگیری این نیروها و برگزاری دادگاه‌های نمایشی" است. اولریش شرایبر، رئیس جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات در برلین، در این زمینه به دویچه‌وله گفت: «ما می‌خواهیم با این کار از جنبش دموکراتیک ایران پشتیبانی کنیم. چون حقایق در مورد تقلب در انتخابات باید روشن شود. حق اعتراض به چگونگی برگزاری این انتخابات هم باید به رسمیت شناخته شود. هم‌چنین حق اعتراض به تضییقات دولتی علیه کسانی که از نتایج انتخابات انتقاد کرده‌‌اند، باید محفوظ بماند.»
حمایت جهانی
نویسندگان این فراخوان، ابتدا به اهداف انقلاب و قول‌هایی که سیاستمداران جمهوری اسلامی در سی سال گذشته برای بهبود اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران داده بودند، اشاره می‌کنند و سپس به شرایط حاد پس از انتخابات ۱۲ ژوئن امسال می‌پردازند: «پس از اعلام آرا، میلیون‌ها نفر به خیابان‌ها رفتند و خواستار بازپس‌گرفتن رأی از دست‌رفته‌ی خود شدند.» شرایبر در این باره می‌گوید: «ما در مورد ایران می‌خواهیم نشان دهیم که نیروهای دموکراتیک تنها نیستند و از این معترضان در سراسر جهان حمایت می‌شود.»
رئیس جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات برلین سپس به رابطه‌ی خواست‌های معترضان و نکاتی که در فتوای آیت‌الله منتظری آمده است، اشاره می‌کند و بر هم‌خوانی مضامین این دو تأکید می‌ورزد. شرایبر در این زمینه می‌گوید، حق آزادی بیان و اعتراض، از جمله موازین دموکراتیک و حقوق بشر است و «این نکات هم هسته‌ی اصلی فتوای آیت‌الله منتظری را می‌سازند».
بازتاب فراخوان در ۸۰ نهاد بین‌المللی
اولریش شرایبر سپس به چگونگی اجرای این فراخوان می‌پردازد و از همکاری شبکه‌ها‌ی ارتباطی نهادهای فرهنگی و هنری جهانی با جشنواره‌ی برلین، یاد می‌کند و می‌گوید: «ما به عنوان جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات در برلین، شبکه‌هایی در سراسر جهان تشکیل داده‌ایم که شامل خانه‌های ادبیات، ایستگاه‌های رادیویی و هم‌چنین نویسندگانی می‌شود که مستقل عمل می‌کنند.» او در مورد تعداد این مؤسسه‌ها گفت: «تا به‌حال ۸۰ نهاد بین‌المللی به فراخوان ما پاسخ مثبت داده‌اند.»
اولریش شرایبر، ضمن تأکید بر این که جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات برلین، جشنواره‌ای سیاسی نیست، اظهار داشت که با این‌حال، «طرح بحث‌های سیاسی، بخش کوچکی از برنامه‌های این جشنواره را شامل می‌شود». او هم‌چنین گفت که آگاه‌کردن افکار عمومی از مسائل جهانی، به ویژه در رابطه با ایران «یکی از وظایف اصلی بنیاد پتر وایس، یعنی برگزارکننده‌ی اصلی جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات در برلین است».
۸۰ میلیون شنونده
بنیاد پتر وایس که به نام این نویسنده‌ی آلمانی در سال ۱۹۹۳ تأسیس شده، برای گسترش و حمایت رابطه‌ی بین سیاست و هنر فعالیت می‌کند. این بنیاد تا به‌حال به مناسبت‌های گوناگون، فراخوان‌های متعددی برای "خوانش‌های بین‌المللی" منتشر ساخته است: اولین آن‌ها در ماه مارس سال ۲۰۰۶، سه سال پس از آغاز جنگ عراق، در ۴۷ کشور جهان برگزار شد. این برنامه‌ها عنوان "سالگرد یک دروغ سیاسی" را یدک می‌کشید. در سپتامبر ۲۰۰۷، هم‌چنین خوانش جهانی علیه دولت دیکتاتوری روبرت موگابه برگزار شد. در سال ۲۰۰۸، پیش از برپایی مسابقات المپیک در چین، "خوانش‌های اعتراضی" بین‌المللی علیه اقدامات خشونت‌آمیز این حکومت به اجرا در‌‌آمد.
آخرین روخوانی جهانی این بنیاد که در اکتبر سال ۲۰۰۸ در پنج قاره برگزار شد، به مناسبت درگذشت محمود درویش، شاعر پرآوازه‌ی عرب بود. رئیس جشنواره‌ی بین‌المللی ادبیات برلین در این باره می‌گوید: «حداقل ۸۰ میلیون نفر در سراسر جهان با محمود درویش و آثار او آشنا شدند. علاوه بر آن حدود ۷ ـ ۸ هزار نفر هم در جلسات شعر‌خوانی‌ای که به این منظور برپا شد، شرکت کردند.» شرایبر اظهار امیدواری می‌کند که در خوانش فتوای آیت‌الله منتظری، حداقل همین تعداد علاقمند شرکت کنند. به نظر وی، «این بازتاب کم‌دامنه‌ای نیست».
FF/KG