خطر تصویب نشدن قطعنامه برای ایران بیشتر از تصویب آن است · مصاحبه

ظاهرا بعد از انتشار گزارش شورای امنیت ملی آمریکا در مورد صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های اتمی ایران از ۴سال پیش، بین اعضای شورای امنیت بر سر صدور قطعنامه سوم علیه ایران، اختلاف نظراتی به وجود آمده است.

قاسم شعله‌سعدی، کارشناس حقوق بین‌الملل معتقد است تصویب نشدن قطعنامه سوم علیه ایران می‌تواند به معنای شکست دیپلماسی و پیش رفتن به سوی حرکت نظامی باشد.

دویچه وله: با توجه به گزارش اخیر شورای ملی اطلاعاتی آمریکا که مشخص کرد حداقل در زمان حاضر ایران به دنبال ساخت بمب اتم نیست، از منظر حقوق بین‌الملل آیا ایران حق دستیابی به سوخت هسته‌ای را در شرایط فعلی دارد یا نه؟

قاسم شعله سعدی: اگر کشورها به دنبال تحقیق و کسب هرچیزی باشند، هیچ ممنوعیتی از نظر حقوق بین‌الملل وجود ندارد. اما ایران چون عضویت ام.پی.تی را پذیرفته و یکسری تعهدات را خودش به‌طور قانونی پذیرفته، مشکل ایران این است که تا موقعی که عضو ام.پی.تی هست باید همه‌ی فعالیت‌هایش با نظارت و با اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد. مشکل ایران این است که خودش و بعضی از مقاماتش قبلا اعلام و اعتراف کرده‌اند که چندسال کارهای پنهانی اتمی کرده‌اند و این سبب شده که ایران در معرض این ظن قرار بگیرد که کارهای اتمی‌اش جنبه‌ی نظامی دارد. لذا این بی‌اعتمادی الان کار دست ایران داده، وگرنه منع حقوقی از نظر حقوق بین‌الملل وجود ندارد.

دویچه وله: پس الان این درخواست از ایران که در مورد فعالیت‌هایش قبل از سال ۲۰۰۳ توضیح بدهد، یک درخواستی‌ست که وجه قانونی دارد به نظر شما؟

قاسم شعله سعدی: بله. به خاطر این که آژانس می‌باید از همان اول در جریان همه فعالیت‌های ایران می‌بوده و باید نظارت می‌کرده. آژانس حق دارد سوال کند که راجع به فعالیت‌های گذشته‌ات به ما توضیح بده.

دویچه وله: و اگر این توضیحات از طرف ایران ارائه بشود و قابل قبول باشد، آیا بازهم طرح پرونده‌ی ایران در شورای امنیت وجهه قانونی دارد؟

قاسم شعله سعدی: قبلا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خودش تصمیم گرفته پرونده‌ی ایران را به شورای امنیت ارجاع کند که خود این ارجاع فی‌نفسه در چارچوب تهدید صلح و امنیت ملی بررسی می‌شود. لذا مشکل ایران یک مشکل ویژه است. این نیست که الان لازم باشد دوباره ارجاع بشود. قبلا یکبار ارجاع شده، بعد در شورای امنیت مطرح شده و شورای امنیت هم تا کنون سه قطعنامه صادر کرده است. در یکی به ایران هشدار داده و گفته است فعالیت‌هایت را قطع کن و دوتای دیگر به تناوب متضمن تحریم بوده و گفته است این فعالیت‌ها را تعلیق بکن وگرنه تحریم‌هایی که در قطعنامه‌ها مندرج است بر تو تحمیل خواهد شد.

دویچه وله: منظور من این است که آیا اگر این توضیحات از سوی ایران ارائه و مورد قبول واقع بشود، آیا ممکن است پرونده‌ی ایران به آژانس برگردد و اصلا از شورای امنیت خارج بشود؟

قاسم شعله سعدی: بعید است. به نظر من بعید است. حتا یکبار هم که پرونده‌ی ایران در شورای حکام آژانس بود، همزمان با قضیه‌ی مربوط به کره شمالی، پرونده‌ی ایران همانموقع هم از دستور کار شورای حکام خارج شد. ولی دوباره با اندک زمانی بعدش مجددا در شورای حکام مطرح شد و نهایتا هم بعد از آنکه شورای حکام دو سه ‌تا قطعنامه علیه ایران صادر کرد و در نهایت بالاخره منجر شد به ارجاع به شورای امنیت که هم‌اکنون این پرونده در شورای امنیت مطرح هست اصلا و لازم نیست که بخواهد کسی مطرحش بکند.

دویچه وله: با توجه به این وقایع اخیر که پیش آمده و این گزارشی که منتشر شده و الان پذیرش جامعه جهانی مبنی بر اینکه ایران در حال حاضر به دنبال ساخت بمب اتم نیست، آیا اصرار شورای امنیت بر تعلیق غنی‌سازی می‌تواند وجهه قانونی و حقوقی داشته باشد؟

قاسم شعله سعدی: ببینید این گزارش به نظر من دستاورد قابل توجهی برای ایران نداشته. شاید یک مقدار هم شیطنت‌آمیز بوده این گزارش. چون بعضی از مقامات ایران همان ابتدا یکمرتبه ذوق‌زده شدند و بدون اینکه هیچ تفحصی راجع به این گزارش در نظر بگیرند، از گزارش به‌طور کلی استقبال کردند. نتیجه‌ی بعدی‌اش این می‌شود که می‌گویند، آقا ایران پذیرفته است که تا سال ۲۰۰۳ برنامه‌ی اتمی نظامی داشته. خب! اگر همان مقدارش پذیرفته شده باشد، مشکل ایران کم نخواهد شد. زیرا اینکه یک برنامه‌ی اتمی نظامی تدارک دیده بشود، سه بخش جداگانه به طور کلی لازم است: یک، آن تکنولوژی ساخت بمب است. دو، سوخت آن و سوم نیز وسیله‌ی پرتابش است، مثل موشک و یا با هواپیما. اگر آمریکایی‌ها با شیطنت این گزارش را منتشر کرده باشند، نتیجه‌گیری‌شان این است که می‌گویند ایران تا سال ۲۰۰۳ کارهای مربوط به ساخت بمب را انجام داده، بعدش دیگر متوقف کرده چون ضرورتی نداشته و بعد هم آمده دنبال سوخت و حالا دارند سوخت‌اش را تامین می‌کنند و موشکهایی هم که گاهگاهی خود ایران اعلام می‌کند که موشکهای بالستیک را آزمایش می‌کند، می‌گویند این هم موشک‌اش. بنابراین سناریویی که آمریکایی‌ها چیده‌اند این است که سه تا پازل مربوطه را بطور دقیق تنظیم کرده‌اند که در جای خودش قرار بدهند و نتیجه‌ نهایی‌اش این باشد که بگویند، ایران هرچند که آنموقع متوقف کرده، ولی ضرورتی نداشته که متوقف نکند! لذا این برنامه‌ها هنوز هم در تسلسل و تداوم همدیگر پیش می‌روند و می‌توانند دوباره مدعی ایران بشوند.

دویچه وله: با توجه به کلیه‌ی این صحبت‌هایی که شما کردید، فکر می‌کنید که آیا قطعنامه‌ی سومی علیه ایران در شورای امنیت به تصویب برسد، مبنی بر تحریم‌های بیشتر، یا خیر؟

قاسم شعله سعدی: البته احتمالش هنوز هم زیاد است. چون هنوز در حال مذاکره هستند و احتمال دارد این قطعنامه تصویب بشود. من می‌خواهم بگویم که حتا اگر تصویب هم نشود، لزوما به نفع ایران نیست. زیرا آمریکایی‌ها بالاخره دو گزینه را همزمان مطرح کرده‌اند. یک، تلاشهای دپیلماسی و دو، اقدام نظامی که گفته‌اند بعنوان آخرین گزینه روی میز هست. لذا هر مقدار که شانس توفیق دیپلماسی کاهش پیدا بکند، از جمله تحریم‌ها انجام نشود، آنوقت اینها نتیجه‌گیری می‌کنند که دیپلماسی موفق نبوده و در نتیجه می‌روند سراغ گزینه‌ی نهایی، یعنی اقدام نظامی. در این چارچوب است که من نظرم این است که حتا اگر قطعنامه‌‌ی تحریم برای ایران صادر بشود، شاید خطرش برای ایران کمتر از تصویب‌نشدن آن قطعنامه باشد.