خاموشی پاکو د لوسیا، ستاره درخشان آسمان فلامنکو
۱۳۹۲ اسفند ۷, چهارشنبه
پاکو د لوسیا با نام واقعی فرانسیسکو سانچز گومز، در روز ۲۱ دسامبر ۱۹۴۷، در شهر الخسیراس واقع در منطقه اندلس در جنوب اسپانیا به دنیا آمد.
او پیش از آنکه راهی مدرسه شود، گام به دنیای فلامنکو گذاشت. او همیشه در جست‌وجو و در تلاش برای کشف افق‌هاى تازه بود و در این راه، هم پیوند موسیقى فلامنکو با ریتم‌هاى موسیقى کشورهاى دیگر از جمله برزیل را تجربه کرد و هم تلفیق فلامنکو با موسیقى جاز را.
همکارى و هم‌نوازى او با دو گیتاریست صاحب‌نام موسیقى جاز، جان مک‌لفلین و ال دى میولا سبب شد که پاکو د لوسیا در بین عموم به شهرت برسد.
ارائه آلبوم "جمعه‌شب در سانفرانسیکو" Friday night in San Francisco که با همکارى این نوازندگان در سال ۱۹۸۱ شکل گرفت، باعث شد که نام پاکو د لوسیا در ذهن علاقمندان به موسیقى جاز و راک نیز نقش ببندد.
پاکو د لوسیا به عنوان هنرمندى چیره‌دست و خلاق توانست موسیقى فلامنکو را متحول کند و حتى موسیقى گیتار کلاسیک قرن بیستم را تحت تاثیر قرار دهد.
او این مسئله را مدیون دو چیز است: یکى پدرش که گیتاریستى متوسط محسوب مى‌شد و در همان وقت، به استعداد شگفت‌انگیز پسرش پى برده بود و دوم به جدیت و پشتکار خودش.
ورود زودهنگام به دنیای فلامنکو
پاکو د لوسیا پنج ساله بود که پدرش اولین گیتار را به او هدیه داد. خودش هم به او نوازندگى گیتار را آموخت و پاکو را به دنیاى فلامنکو وارد کرد. پاکو د لوسیا در همان دوران کودکى روزى ده ساعت تمرین مى‌کرد و جاى تعجب نیست که اولین کنسرتش را در سن یازده سالگى اجرا کرد و در دوران نوجوانى هم با یک گروه فلامنکو کنسرت‌هاى متعددى در آمریکا برگزار کرد.
در سال ۱۹۷۳ و در سن ۲۶ سالگى بود که پاکو د لوسیا به شهرتى جهانى دست پیدا کرد و عاشقان موسیقى در سراسر دنیا با استعداد و نواى بى نظیر گیتارش آشنا شدند. نام او با قطعه Entre dos Aguas بر سر زبان‌ها افتاد.
یکی دیگر از اجراهای معروف پاکو د لوسیا "کنسرت آرانخوئز"، اثر خواکین رودریگو است که برای ارکستر و گیتار ساخته شده است. پاکو در این اجرا با بداهه‌نوازی‌هایی شنیدنی رنگ و بویی تازه به این اثر مهم بخشید.
پاکو د لوسیا در طى چندین دهه فعالیت هنری‌اش موفق شد، موسیقى فلامنکو و نواى گیتار فلامنکو را در سراسر دنیا به شهرت برساند و همچنین الهام‌بخش و تاثیرگذار چندین نسل از نوازندگان جوان گیتار فلامنکو باشد. او از سال ۱۹۶۵ که نخستین آلبومش را منتشر ساخت تا سال ۲۰۱۲ بیش از سی آلبوم به انتشار رساند.
او هم از جهت تکنیک فوق‌العاده و منحصر‌به‌فردش و هم به لحاظ نوآوری‌هایی که در هر آلبوم خود انجام داد و به مخاطبان خود عرضه کرد، در صف پیشروترین نوازندگان و آهنگسازان موسیقی فلامنکو قرار داشت. حتی علاقمندانی هستند که تنها کارهای او را دنبال کرده و به نوعی دنباله‌روی او بوده‌اند.
جرأت نوآوری
بهرام آقا خان، یکى از نوازندگان برجسته گیتار فلامنکو در ایران که خود نیز کارهاى پاکو د لوسیا را در کنسرت‌هایش اجرا کرده، درباره نقش او به دویچه‌وله مى‌گوید: «پاکو د لوسیا براى همه‌جایگاه خاصى دارد. یعنى اگر پاکو د لوسیا نبود، هنوز شاید کسى به خودش جرات نمی‌داد که موسیقى فلامنکو را متحول کند. همان موقع هم خیلى از کسانی که سنتى بودند، با این امر مخالفت می‌کرد. پاکو د لوسیا برای نمونه جرات کرد که از گیتار باس در تنظیم‌ها و اجرا استفاده کند یا مثلا رفته بود به آمریکا و با جان مک‌لفلین و ال دى میولا در سبک جاز همکاری کرد.»
این گیتاریست ایرانی می‌افزاید: «پاکو د لوسیا خیلى هم اذیت شد، خودش در زندگی‌نامه‌اش می‌گوید. او با این کار موسیقى فلامنکو را بسیار ارتقا بخشید. او براى همه یک آدم جدایى هست، از این لحاظ که موسیقى را خیلى تغییر داد و با جسارتش موسیقى فلامنکو را جهانى کرد و احترام و اعتبارش را بالا برد.»
این گیتاریست برجسته در روز ۲۵ فوریه ۲۰۱۴ در مکزیک در سن ۶۶ سالگی بر اثر حمله‌ای قلبی درگذشت. خبر درگذشت او روز چهارشنبه (۲۶ فوریه/ ۷ اسفند) اعلام و توسط رامون سانچز، از اعضای نزدیک خانواده این نوازنده تأیید شد. خبرگزاری اسپانیایی EFE گزارش داد که پاکو د لوسیا به هنگامی که در ساحل کانکون مشغول بازی با فرزندانش بود ناگهان دچار حمله قلبی شد.
پاکو د لوسیا جوایز و افتخارات زیادی کسب کرد، از جمله دکترای افتخاری از دانشگاه پلی‌فونیک آلخسیراس و دکترای افتخاری کالج موسیقی در برکلی.
به اعتقاد پاکو د لوسیا، یک نوازنده باید پیوسته در تلاش باشد که شنونده را تحت تاثیر قرار دهد و کارى کند که فریاد Olé بر زبان او جارى شود. یکی از منتقدان موسیقی در آلمان درباره این گیتاریست برجسته گفته بود: «عشق پاکو د لوسیا فلامنکوست، زبان پاکو د لوسیا فلامکنوست و در یک کلام، خود پاکو د لوسیا فلامنکوست.»