حضور روسیه در سوریه، کورسویی از حل بحران یا بازی "باخت باخت"
۱۳۹۴ مهر ۱۴, سه‌شنبه
حملات روسیه به مواضع نیروهای مخالف اسد در پوشش مبارزه با "دولت اسلامی" با هشدارهای مکرر آمریکا و متحدانش روبرو شده است. بنا بر شواهد، حملات روسیه در غرب سوریه و در مناطقی متمرکز شده است که داعش از آن فاصله دارد. به باور کارشناسان، کرملین مترصد ادامه این روش تا رسیدن به یک نتیجه است: دور کردن خطر سقوط از بالای سر رژیم بشار اسد. ولی مداخله تمام قد روسیه در این جنگ چه نتایجی به بار می‌آورد؟ این سوال را با حسین آرین، کارشناس نظامی در میان گذاشتیم.
او معقتد است که حاصل ورود روسیه به صحنه جنگ سوریه میتواند در درازمدت بازی باختـ باخت باشد. به این معنا که روسیه با تقویت بیشتر قوایش در سوریه وارد یک جنگ داخلی میشود که نتیجهاش بهطور تام و تمام مشخص نیست. روسیه کارت‌های خود را برای حکومتی بازی میکند که هم به لحاظ اقتصادی، هم نظامی بسیار ضعیف است و «بههیچوجه پایههای مستحکمی در خود سوریه ندارد».
تقویت موقعیت اسد هم "تشدید بحران" هم "حل بحران"
حسین آرین معتقد است که تقویت موقعیت اسد از آن‌جا که برای کشورهای ائتلاف بار منفی دارد، میتواند عاملی باشد برای تشدید بحران و "یک بازی باخت باخت" برای دو سوی جبهه مخالفان و موافقان اسد. در عین حال «روسیه اگر بخواهد موقعیت اسد را تقویت بکند، دستکم میتواند آمریکا یا کشورهای دیگر را مجبور کند که اسد را بپذیرند و پای میز مذاکره بیآیند و نشانههای این تعدیل درخواستهای کشورهای ائتلاف کاملا آشکار است. برای نمونه مقامهای آمریکایی ازجمله جان کری و همین طور اوباما که پیشتر میگفتند اسد باید برود و اصلا نباید جزو حل اختلاف بحران سوریه باشد، الان میگویند اسد میتواند بیاید پای میز مذاکره، لازم نیست که فوری و فوتی آن کرسی قدرت خودش را ترک بکند. ولی بعدا میتوانیم در میز مذاکره در مورد رفتناش برنامه زمانبندی تعیین کنیم.»
بیشتر بخوانید: بشار اسد ائتلاف رزمی با ایران و روسیه را مهم و "موفق" خواند
حسین آرین معتقد است که روسیه علاقه‌ای به حضور درازمدت در جنگ سوریه ندارد و «خواستار حل سیاسی این مسئله است.» ولی اولین گام برای روسیه دفع «تهدیدهای فوری و فوتی و جلوگیری از سقوط ناگهانی اسد» است. به باور او روسیه تا آن‌زمان از «گفتوگوهای سیاسی اکراه دارد.»
کاهش نفوذ ایران
ایران تا به حال سرمایه‌گذاری هنگفتی برای حفظ حکومت سوریه کرده است. قاعدتا ایران باید اولین کشوری باشد که از اقدام نظامی روسیه برای حفظ اسد سود ببرد. اما این کارشناس نظامی معتقد است که روسیه با ورود به سوریه و کمکهای نظامیای که میکند، هم نفوذ ایران را در سوریه کم‌تر میکند و هم اهمیت این کشور را بر سر میز مذاکره برای رسیدن به راه حل. زیرا توانایی‌های ایران در سطحی نیست که بتواند پا به پای روسیه در سوریه عمل کند. او می‌گوید: «کاری که ایران انجام میدهد در واقع جنگ نیابتی است، فرستادن مشاور است و فرستادن سلاح و تجهیزات است. در حالی که روسیه پیشاپیش دارد به یک بازیگر بسیار مهمتر از ایران در سوریه تبدیل میشود.»
تا بهحال با کاری که آمریکا و کشورهای ائتلاف در منطقه انجام دادهاند واقعا راه بهجایی نبردهند. ورود روسیه به سوریه آمریکا را در یک موضع انفعالی قرار داده است. برای اینکه بمباران داعش آن نتیجه ملموس را تا بهحال بهوجود نیآورده است.
بیشتر بخوانید: گروه‌های شورشی سوری خواستار اتحاد منطقه‌ای علیه ایران و روسیه شدند
کشوری کوچک در حاشیه‌ای باریک
ولی توان نظامی و اقتصادی روسیه برای ادامه کمکهای نظامی به سوریه تا کجاست؟ این کشور نیز با توجه به تحریم‌ها و بحران شرق اوکراین منابع و امکانات بی حد و حصری در اختیار ندارد. حسین آرمان می‌گوی که در درازمدت روسیه توان ادامه حمایت نظامی در این ابعاد را ندارد: «هدف اصلی جلوگیری از سقوط رژیم اسد و بههرحال تقویت موضعاش در میز مذاکره است. در نهایت اگر هیچ کدام اینها راه بهجایی نبرد و واقعا حالتی بهوجود بیآید که هیچ کدام از طرفین نتوانند پیشروی بکنند، روسیه میتواند یک کشور کوچک در غرب سوریه با ریاست جمهوری اسد برپا نگه دارد و در این مورد هم روسیه تجربههای موفقی در گذشته داشته ازجمله در گرجستان.»
بیشتر بخوانید: ناتو: تجاوز روسیه به حریم هوایی ترکیه تصادفی نیست
به گفته او در این صورت بقیه منطقه در بحران بیشتری فرو خواهد رفت. چشم‌‌انداز چنین روندی بحران و بی‌ثباتی بیشتر برای منطقه، بویژه عراق و ترکیه است: «در این مورد بهویژه برای ترکیه این مسئله بسیار بسیار مهمی خواهد بود. برای اینکه با توجه به وضعیتی که کردها در شمال سوریه دارند و آن کانتونهایی که بهوجود آوردهاند و مسائل دیگری که ترکیه دارد، شدت این بحران برای ترکیه خطرناک خواهد بود.»