جفرى ساكس و ۷۹ دهكده نمونه او در آفريقا
۱۳۸۵ دی ۱۵, جمعه
سازمان ملل متحد، از مدت‌ها پيش وظيفه نظارت بر روند مبارزه با فقر جهانى را به پروفسور ”جفرى ساكس” اقتصاددان برجسته آمريكائى سپرده است. وى ضمن انجام اين وظيفه، تاكنون ۷۹ دهكده نمونه در آفريقا ايجاد كرده است. او اخيرا در گفت‌وگوئى با نشريه آلمانى ”سايت” اين دهكده ها را آزمايشى براى نحوه مبارزه با فقر معرفى كرد و گفت: ”براى به نيمه رساندن فقر مطلق تا سال ۲۰۱۵، كشورهاى ثروتمند، بايد بر ميزان كمك‌هاى عمرانى خود بسيار بيافزايند”.
درباره انگيزه ايجاد دهكده‌هاى نمونه، پروفسور ساكس گفت: ”ما مى‌خواهيم نشان بدهيم كه كمك‌هاى عمرانى اضافى كشورهاى ثروتمند چگونه بايد به كار گرفته شود و تا چه حد در عرصه مبارزه با فقر موثر است. علاوه بر اين، بايد كشورهاى منطقه را متقاعد كنيم كه همكارى با ما براى توسعه شان سودمند است”.
پروژه دهكده‌هاى نمونه قرار است تنها ۵ سال ادامه يابد. اين زمان، براى ايجاد تغييرات بنيادى در ساختار روستاها و تفكر بوميان بسيار كوتاه است. در پاسخ به اين نگرانى، جفرى ساكس به سايت گفت: ”در آفريقا افراد زيادى هستند كه مايلند شركتى تاسيس كنند و از اين طريق به روند توسعه كشورشان سرعت ببخشند. اما براى تامين پيش شرط‌هاى لازم وقت لازم است. اين امر با اقداماتى مثلا در زمينه راه سازى آغاز مى‌شود. ما به عنوان مثال در زمينه افزايش محصول زمين‌هاى كشاورزى به موفقيت‌هاى سريعى رسيده‌ايم، اما اين به تنهائى در درازمدت كافى نيست”.
دهكده‌هاى نمونه ايجاد شده در آفريقا، از ديد پروفسور ساكس، با گذشت پنج سال همچنان به كمك‌هاى خارجى نيازمند خواهند بود. بيش از هرچيز براى ايجاد مدارس و درمانگاه‌ها، جاده‌هاى كوتاه و برق به پولى نياز است كه بايد از سوى كشورهاى پيشرفته برسد. با توجه به اين كه ماموريت همكاران پروژه پروفسور ساكس پس از پنج سال پايان مى‌يابد، منتقدان معتقدند كه طرح وى پايدار نيست.
جفرى ساكس در پاسخ به اين انتقاد گفت: ”از نظر ما، توسعه اين روستاها در صورتى ممكن است كه به صورت مداوم روى كشاورزى سرمايه گذارى شود تا روستاها راه رشد اقتصادى خود را بپيمايند. اين امر بايد از سوى يك بخش دولتى كه مسئول كارهاى زيربنائى است، به دست گرفته شود. در همه جاى دنيا، مردم به مدارس، شبكه حمل و نقل و بيمارستان‌هاى دولتى متكى هستند. در روستاهاى نمونه نيز، بايد همينطور باشد. اما تفاوت مثلا كنيا با كشورهاى پيشرفته آن است كه صندوق دولت توانائى تامين هزينه اين كارها را ندارد. به اين دليل است كه كمك‌هاى عمرانى بيشتر مى‌توانند زمينه ساز ادامه حيات و توسعه روستاهاى نمونه شوند”.
طرح ”اهداف هزاره” در مجمع عمومى سال ۲۰۰۰ سازمان ملل متحد به امضاى كليه كشورها رسيد. مهمترين هدف اين طرح، به نيمه رساندن فقر مطلق جهان تا سال ۲۰۱۵ ميلادى است. در كنار آن، مبارزه با ايدز، افزايش شانس آموزش ابتدائى و تامين شانس برابر براى زنان بايد با كمك كشورهاى صنعتى پى‌گيرى شود. در همان زمان اعلام شد كه براى تحقق اهداف هزاره، كشورهاى صنعتى و ثروتمند مى‌بايست هفت دهم درصد درآمد ناخالص ملى خود را هر سال در اختيار سازمان ملل قرار دهند.
با گذشت شش سال، هنوز تنها چند كشور معدود هستند كه به تعهدات خود در زمينه افزايش كمك‌هاى عمرانى عمل كرده‌اند. در مقابل بر تعداد اشخاص حقيقى فعال در برنامه‌هاى عمرانى جهان سوم افزوده شده است. بيل گيت صاحب مايكروسافت و مبتكر زبان بيسيك، يك نمونه از اين اشخاص حقيقى است.