تطریز؛ هنر سوزندوزی بینظیر زنان فلسطینی با قدرتی نمادین
زنان فلسطینی از سه هزار سال پیش لباسهای خود را با سوزندوزی و قلاببافی با طرحهایی پیچیده و رنگارنگ مزین میکردند. این هنر که ناگفتههای بسیاری دارد تطریز نام دارد و سمبل هویت فرهنگی زنان فلسطینی است.
سنتی دیرینه
واژه عربی تطریز برای سوزندوزی منحصر به فردی به کار میرود که تنها در فلسطین یافت میشود. ریشه این هنر به هزار سال پیش از میلادی مسیح باز میگردد. ترسیم نقشهایی بر پارچه با سوزن و قلاب، هنری ویژه زنان بوده است که نسل به نسل از مادر به دختر تا به به امروز رسیده و هر نسل مانند هنر پختوپز، چیزی به آن اضافه کرده است.
زبانی بدون کلام
تطریز برای زنان فلسطینی فراتر از سرگرمی یا تزئین لباس است. سوزیدوزی سنتی زنان فلسطینی با صدها نشانه نقشهایی را به تصویر میکشد که هر کدام بخشی از زندگی کسی که لباس را بر تن خواهد کرد. از این نشانهها میتوان دریافت که زنی ثروتمند، تهیدست، مجرد، متأهل یا بیوه است. این نشانهها با طرح و رنگهای گوناگون، برای آنها که تطریز را نمیشناسند زبانی پر رمز و راز است.
از اردوگاه پناهجویان به بازارهای جهانی
این هنر دست اغلب تنها منبع درآمد زنان فلسطینی در اردوگاههای پناهندگان است. پروژههایی مانند "تطریز" که توسط اتحادیه اروپا پشتیبانی مالی میشود به زنان فلسطینی کمک میکنند تا کارگاه سوزندوزی تأسیس کنند و با طراحی الگوهایی نو تولیدات دستی خود را در کشورهای غربی به فروش رسانند. این زنان همچنین یاد می گیرند که چگونه کسب و کار کوچکی برای خود راه بیاندزاند.
هنری که خرج یک خانواده را تأمین میکند
الگوهای تطریز از یک منطقه تا منطقه دیگر متفاوت است. لباس مزین به تطریز در گذشته سرمایه یک خانواده فلسطینی بود و برای روز مبادا نگاه داشته میشد. به عنوان مثال، فروش تنها یک آستین مزین به تطریز از یک لباس برای تهیه مخارج مداوای یک بیماری کفایت میکرد یا با فروش یک لباس کامل میشد خرج مدرسه یکی از فرزندان را تأمین کرد. چنین خاطراتی هنوز در لباسهای سوزندوزی شده به دست زنان فلسطینی زنده است.
این طرحهای سنتی چگونه مد شدند؟
نسل جوان زنان فلسطینی میخواهند که این هنر دست بینظیر جهانی شود و تلاش میکنند که تطریز را به روز کنند. طراحان جوان لباس این سوزندوزی سنتی را با ترکیبب رنگهای تازه روی لباس مدرن و غربی عرضه میکنند. به لطف مارکهای مانند All Things Mochi یا SEP Jordan حال تطریز خریدارانی در سراسر جهان دارد و در مجلههای مد معروف مثل "ووگ" مطرح میشود.
بخشی از هویت فرهنگی
روی آوردن دوباره به تطریز در اردوگاههای پناهندگان فلسطینی نه تنها کیفیت زندگی پناهجویان را بهتر کرده است بلکه تضمین کننده آن است که این هنر سنتی در روزگار سخت زنان فلسطینی به فراموش سپرده نشود. تطریز نماد مهمی از هویت فرهنگی آنهاست. زنان فلسطینی لباسهای سوزندوزی شده خود را در عید، عروسی و سایر جشنها بر تن میکنند.
معرفی تطریز به دنیا
هنرمندان فلسطینی مانند فاطیما آبادی، عکاس این مجموعه، تلاش میکنند سندی ماندگار از تطریز برای نسلهای آینده تهیه کند و همزمان این هنر را به دنیا معرفی کنند. وفا غنیم، نویسنده فلسطینی -آمریکایی کتابی با عنوان "تطریز و چای" دارد و با تلاشهای اردن ناصر، هنرمند معاصرنمایشگاههای تطریز حتی به گالریهای آمریکا راه پیدا کرده است.