تشكل هاى مستقل زنان ايرانى و گردهمايى اعتراضى عليه صدا و سيماى جمهورى اسلامى

گفتگوى تلفنى با صداى آلمان به شرح مباحث اين نشست و خواسته هاى زنان پرداختند

گفت و گو: مهين دخت مصباح

خانم زينب شادفر، آموزگار بازنشسته و از فعالان مركز فرهنگى زنان

دويچه وله: خانم شادفر، نشستى كه به منظور اعتراض به سريالهاى مبلغ چندهمسرى در تلويزيون تشكيل شده بود، چگونه شكل گرفت؟

زينب شادفر: اين تجمع از طرف NGO ها و جمع هاى مستقل زنان و حتا بصورت فردى تقاضا شده بود. چون تقريبا حدود چندسالى است، كه تلويزيون با سريال هايش زنها را به صورت افرادى فرودست، تابع مرد و هميشه به صورت خانه دار و كسى كه همواره در حال سرويس دهى است، و حتا در بعضى اوقات به صورت ابلهانه اى كه نمى تواند فكر كند، نمى تواند تصميم بگيرد، هميشه احتياج به حامى دارد نشان ميدهد. و اخيرا هم با سريالى كه پخش كرد، نشان داد كه زنى خبرنگاربا ميل خودش و بعلت بچه دار نشدن براى شوهرش همسر اختيار مى كند.

خانمها بيشتر حرفشان اين بود كه سيماى واقعى زن در جامعه هيچوقت در تلويزيون نشان داده نمى شود. زنانى كه سرپرست خانوار هستند، خودشان اداره كننده ى زندگى هستند، زنانى كه در مجامع دانشگاهى، در كارخانه توليد كننده هستند، كشاورزى مى كنند، خانه دار هستند و بچه تربيت مى كنند، در سيماى جمهورى اسلامى حضور ندارند. در اين تجمع از جمله خانم خانه دارى شركت كرده بود و مى گفت: چرا اينها زن را به صورت افراد ناقص العقل نشان مى دهند؟ ميگفت: من خريد مى كنم، خانه را مرتب مى كنم. براى بچه ام قصه مى خوانم و مطالعه مى كنم. چرا بايد اين چهره اى كه اصلا وجود ندارد در تلويزيون نشان دهند؟ چرا در جامعه اى كه زنان تا اين حد فعال هستند، نيمى از جمعيت را مى خواهند فرودست نشان بدهند. تمام اعتراض ها حول اين موضوع بود.

دويچه وله: به نظرشما چه تعداد در اين اعتراض شركت كرده بودند؟

زينب شادفر: بسيار زياد. به طورى كه حياط، راهرو و تمام صندليها پر شده بود. طورى كه اكثرا روى زمين نشسته بودند. همه جا پر بود. و بعضى هم كه مى ديدند جا نيست، پنجره ها را باز كرده بودند كه صدا هم به آنجا برود و آنها هم بتوانند گوش كنند. چون بلندگويى هم در كار نبود.

دويچه وله: نحوه ى تبليغاتى كه باعث شده بود اين تعداد قابل توجه در جلسه اعتراضى شركت كنند به چه ترتيبى بود؟

زينب شادفر: تبليغات در روزنامه هاى «ايران» كه آگهى بسيار كوتاهى چاپ كرده بود، و روزنامه «وقايع اتفاقيه» انجام گرفته بود. بعد هم اكثرا با تلفن به همديگر اطلاع داده بودند. خبر اين اعتراض همچنين در سايت ها مثل سايت «ايف تربيون» و سايت «زنان» درج شده بود. بهر حال بسيار استقبال جالبى از جلسه شد.

دويچه وله: بيانيه پايانى و نتيجه گيرى نهايى چه بود؟

زينب شادفر: قطعنامه اى اعلام شد كه بايد اين سياست قطعا تغيير بكند. بايد حتما ساعتى را صدا و سيما به NGO هاى زنان اختصاص بدهد تا آنها هم برنامه داشته باشند و روشنگرى كنند. حقوق زنان را مطرح كنند. از جمله حاكميت زن بر جسم خودش، بچه دارشدن يا نشدن، انتخاب همسر در سيماى جمهورى اسلامى طرح شود.

دويچه وله: آيا اكثر كسانى كه در اين برنامه شركت كرده بودند خانمها بودند، يا اينكه آقايان هم حضور داشتند؟

زينب شادفر: اكثر حاضرين را خانمها تشكيل داده بودند. بخصوص خانمهاى جوان و تعدادى هم از آقايان شركت كرده بودند.

دويچه وله: خطاب اين بيانيه ى به شخص خاصى بود، مثلا به مدير شبكه ى ۵ و يا آقاى لاريجانى؟

شادفر: بله، خطاب بيانيه به آقاى لاريجانى و كلا سياست گزاران صدا و سيما بود. و اينكه حتما تلويزيون بايد از حالت انحصارى خارج بشود، يكى از خواسته هاى زنان اين بود كه انحصارى بودن اين رسانه ملى كه با بودجه مردم فعاليت مى كند بايست خاتمه يابد. واين كه چرا خود NGo ها و نهادهاى مدنى در برنامه ريزى و شكل دادن به برنامه هاى تلويزيون نقشى ندارند.

خانم فخرى شادفر، كارمند بازنشسته بخش خصوصى و از اعضاى تشكل مستقل زنان.

دويچه وله: جلسه امروز چگونه بود؟

فخرى شادفر: جلسه اعتراضى امروز به شكل خيلى خوبى برگزار شد. استقبال خيلى خوبى شده بود. متاسفانه سالنى كه در اختيار ما گذاشته بودند خيلى كوچك بود و بيشتر جمعيت مجبور شده بودند به حياط و توى كوچه بروند. جا خيلى تنگ بود و ما معمولا نميتوانيم سالن هاى مناسب را براى تجمع هاى خود بگيريم. با اين همه حدود ۵۰۰ نفر شركت كرده بودند. در محل نشست، شعارهاى زيادى به ديوار نصب شده بود و همچنين تصوير هايى از سريال هاى تلويزيونى در دهه هاى اخير به صورت پوستر هاى رنگى را به ديوار چسبانده بودند.

دويچه وله: شعار ها چه بودند؟

فخرى شادفر: شعار ها از جمله به اين قرار بودند:” من يك زنم.ولى هيچ يك از نقش هاى زنان صدا و سيما نيستم”. “تلويزيون هاى خود را خاموش كنيد و به سياست هاى زن ستيز صدا و سيما اعتراض كنيد”. “ساعاتى از برنامه هاى تلويزيونى را به نهاد ها و سازمان هاى غير دولتى اختصاص دهيد.” “ما زنان به نقش هايمان در صدا و سيما اعتراض ميكنيم”. “به الگو سازى هاى مردانه از زنان خاتمه دهيد”.

ضمنا برنامه اصولا با اين شعار شروع شد كه انحصارى بودن رسانه صدا و سيما بايست شكسته شود. حدود سه چهار نفر سخنرانى كردند. سپس تريبون آزاد تشكيل شد. در انتهاى برنامه قطعنامه اى خوانده شد كه سياست هاى زن ستيزانه صدا و سيما را در چهار بند مطرح كرده بود. طومارهايى به صورت اعتراض امضاء شد و قرار شد كه به شكل هاى مختلف در مكان هاى مختلف اين اعتراض ها ادامه يابند. مثلا تحصن در جلوى ساختمان صدا و سيما انجام شود و يا در دانشگاهها برنامه هاى روشنگرانه گذاشته شود.

اعتراض ما اين است كه در دو دهه گذشته هميشه زن ها به شكل ابله، مشنگ و تهى از انديشه و فكر در تلويزيون ايران نشان داده شده اند.در حاليكه خارج از اين برنامه هاى تلويزيونى زن هاى ايرانى در تمام زمينه هاى فرهنگى از جمله عدالت خواهىآزاد انديشى، سياست و اقتصاد توانايى هاى خود را نشان داده اند. اين همايش خيلى خوب بودو نمونه اى بود از قدرت اعتراضى ما زنان كه خودمان را زياد دستكم نگيريم. من مطمئنم كه با اين سياست هايى كه از طريق حاكميت جمهورى اسلامى بر راديو تلويزيون ايران حكمفرماست و از جمله تعدد زوجات را حتى در قشر روشنفكر ترويج كرد، اين اعتراض ها ادامه خواهند يافت و بيشتر هم خواهند شد.

نكته ديگر اين كه بايد توجه كرد كه جامعه ايران خيلى جوان است و ما ۱۷ ميليون دانش آموز داريم. اين ها وقت فراغت خود را پاى تلويزيون ميگذرانند و اين بدآموزى براى آنها از طريق برنامه هاى تلويزيون وجود دارد كه چنين روش هايى را در روابط خودشان به كار گيرند.

خانم فريبا داوودى مهاجر، روزنامه نگار و موسس حزب زنان ايران

دويچه وله: خانم مهاجر شما نشست اعتراضى نهم ارديبهشت را چگونه ارزيابى ميكنيد؟

فريبا داوودى مهاجر: به نظر من نشست امروز نقطه عطفى بود در حركت جنبشى زنان ايران . زنان ايران به سمت وحدت و همدلى و گفتمان مشترك برابرى خواهى حركت ميكنند و اين را ياد گرفته اند كه حركت شان در اين مسير به تنهايى موثر نخواهد بود و تنها در صورتى موفق ميشوند كه هماهنگ و همراه با همه تشكل هاى فعال حركت كنند.

روز نهم ارديبهشت، از اقشار مختلفى زنان، مردان، پسران و دختران جوان در اين اعتراض حضور داشتند. در تريبون آزاد نيز دوستان زيادى نظرهاى خود را نسبت به سياست هاى صدا و سيما بيان كردند. من اين نشست را بسيار خوب ارزيابى ميكنم.

دويچه وله: آيا بايد هميشه منتظر مورد تحريك كننده اى شد تا اين همبستگى به وجود آيد؟

فريبا داوودى مهاجر: به نظر من زنان هميشه بايست با حساسيت نسبت به مسائل مختلف اجتماعى برخورد كنند. چنانچه موفق به اين عمل شوند، بهر حال حساسيت هايشان منجر به حركتهايى خواهد شد. حالا گاهى اوقات به شكل علنى و گاهى به شكل اعتراض آميز و گاه به شكل هم انديشى و گاه به شكل تجمع.

من پتانسيل بسيار خوبى ديدم در ميان كسانى كه در تجمع چهارشنبه شركت كردند و در زنانى كه با آنها ارتباط مستقيم دارم. ما ميدانيم كه زنان ما از ثروت برابر،منزلت برابر و اطلاعات برابر برخوردار نيستند و بايست براى اين خواسته ها هميشه تلاش كنند.

دويچه وله: شما فكر ميكنيد تنها صدا و سيماست كه چهره منفعل و خرفتى از زن امروز ايرانى نشان ميدهد؟ يا ابعاد چنين چهره اى را در جاهاى ديگر نيز بايست جست؟

فريبا داوودى مهاجر: من در سخنرانى خودم اشاره كردم كه صدا و سيما در واقع با نشان دادن اين برنامه ها، نمونه اى از طرز تفكر موجود در جامعه را ارائه ميكند. برنامه هايى كه بخصوص اين اواخر پخش ميشود، پرده از اين نگاه حاكم برداشته اند. نگاهى كه در واقع از بالا به پايين است. نگاهى است نه جنس دومى بلكه جنس چندمى. نگاهى است كه مرد را رئيس خانواده ميبيند و رابطه زن و مرد را مناسبات بين فرمانبرداران و فرماندهان نشان ميدهد. اين نگاه در حوزه قدرت وجود دارد. در حوزه ثروت وجود دارد و در منزلت اجتماعى هم وجود دارد. ما بايست به شكل زيربنايى تر به مسائل زنان نگاه كنيم و بايد بگويم كه عجالتا اين نگاه در صدا و سيما، در آموزش و پرورش و در متون كتابهاى درسى متجلى ميشود.

دويچه وله: آيا قرارى بين تشكل هاى متخلف زنان گذاشته نشده تا خارج از اين مناسبت هاى اعتراضى، به هماهنگى هايى براى تببين هر چه بهتر خواسته هاى خود يا برنامه هاى خود بپردازند؟

فريبا داوودى مهاجر: به نظر ميرسد كه در يكسال گذشته سازمانهاى مختلف زنان متوجه شده اند كه هر كدام به تنهايى از امكانات و ابزار كافى بهرمند نيستند بلكه بايد پتانسيل هاى پراكنده را در كنار هم قرار دهند. در نتيجه آنها اخيرا در نشست هاى مشترك به تبادل نظرمى پردازند. از جمله اين هماهنگى ها را ما در زلزله بم ديديم كه ۴۰ ان جى او به همراه خانم عبادى گروهى را تشكيل دادند براى برنامه ريزى و نظارت در بم كه منجر به اين شد كه اين گروه مشترك موفق به انجام برنامه ساخت مركز فرهنگى بزرگى براى زنان بم شود. مبلغى نزديك به ۱۶۰ ميليون تومان در حساب خانم عبادى جمع شد و ما توانستيم با اين مبلغ اينكار را انجام دهيم. اين خود نشاندهنده اين است كه كار جمعى چقدر مفيد است و ما بايست در حوزه آگاهى بخشى عمومى هم اين گام ها را با همدلى بيشترى برداريم.

دويچه وله: شما موسس اولين حزب زنان ايران هستيد. آيا در آينده شاهد همكاريهاى بيشترى بين حزب شما و ساير تشكل ها مثل مركز فرهنگى زنان خواهيم بود؟

فريبا داوودى مهاجر: من اصولا اعتقاد دارم كه جنبش زنان در ايران شكل نميگيرد مگر آن كه تمامى سازمانها و احزاب و نهاد ها و افراد و سايت ها يا مجلات مربوط به زنان همه باهمديگر شروع به فعاليت كنند. چون جنبش زنان يك خرده جنبش است. خرده جنبش ها نياز به همكارى دسته جمعى دارند و هيچكس نميتواند مدعى شود كه قادر است به تنهايى اين حركت را به جلو ببرد.

حزب زنان ايران عجالتا در مراحل ابتدايى خودش است. و گامهاى اول خودش را طى ميكند. به لحاظ تشكيلاتى با يك ان جى او يا يك خيريه يا يك گروه تفاوت دارد. احتياج به پول، تشكيلات و سوبسيدهاى دولتى دارد. اگر دولت مدعى اصلاحات است بايد به احزابى از اين دست كمك كند. مانياز به كارگسترده اى داريم كه بايد با همكارى زنان انجام شود. مردان جامعه ماحاضر به كمك به تشكل هاى زنانه نيستند. چون از احزاب مردانه، وزارت، وكالت و رياست جمهورى بيرون ميايد. در احزاب زنانه اين چيزها نصيب افراد نميشود در نتيجه مردان حاضر به كمك به تشكل هاى زنان نيستند.

من فكرميكنم ما بايست همه زنان را به طوربالقوه عضو احزاب زنانه و ان جى او هاى مربوط به زنان بدانيم. هيچ حزب و گروهى در عين حال نبايست خود را متولى كل مسائل زنان بداند. اگر چنين تصورى پيش بيايد اولين زاويه باز در انحراف ايجاد ميشود. ما همه نقطه هاى كوچكى هستيم كه دركنار هم قادريم مطرح باشيم.

دويچه وله: مرام حزب شما چيست؟

فريبا داوودى مهاجر: هدف حزب ما گفتمان برابرى خواهى است. ما معتقديم كه زنان ما جوياى برابرى در اصول قدرت،ثروت، اطلاعات و منزلت اجتماعى با مردان هستند. ما حزب خود را محدود به مسلمانان نكرده و همه را با هر دين و نگاهى به عضويت خود مى پذيريم. اساس اين حزب برابرى ميان زن و مرد است.

دويچه وله: برگرديم به جلسه اعتراضى نهم ارديبهشت. آيا تشنجى در نشست رخداد؟

فريبا داوودى مهاجر: نه. هنگام برگزارى جلسه اتفاقى نيفتاد و همه چيز خوب پيش رفت. اما چند نفر از جوانانى را كه ميخواستند وارد جلسه شوند، ماموران بازداشت كرده بودند. اما من به اتفاق ساير دوستانى كه در جمع حضور داشتندبه كلانترى رفتيم و آنها را كه ميگفتند مورسوءظن قرار گرفته بودند، از بازداشت بيرون آورديم.