تردید در باره موفقیت طرح "عفاف و حجاب"

اجرای طرح "امنیت اخلاقی" یا طرح موسوم به "عفاف و حجاب" از روز ۲۵ خرداد در استان‌های تهران، گیلان و مازندران آغاز شده است. اجرای این طرح در سال‌های گذشته نیز سابقه داشته و حدت و شدت آن تابعی از مسائل سیاسی و اقتصادی و درگیری‌های جناحی در حکومت ایران بوده است.

هر گاه که این طرح به شدت اجرا شده، در گوشه و کنار تهران و برخی از شهرهای دیگر نیروی انتظامی با افرادی که آنها را «بدپوشش، مزاحمان نوامیس و اراذل و اوباش» خوانده برخوردهایی انجام داده و دست به دستگیری‌هایی زده که مقاومت‌ها و اعتراض‌هایی را نیز در پی داشته است.

احمدرضا رادان، جانشین فرماندهی نیروی انتظامی، در توضیح این که چرا این بار، دو استان مازندران و گیلان برای اجرای این طرح درنظر گرفته شده‌اند گفته است: «با کسانی که در آغاز تعطیلات تابستانی در سواحل شمالی کشور شئونات اسلامی را رعایت نمی‌کنند و اقدامات ناهنجاری انجام می‌دهند»، برخورد می‌شود.

رادان با تاکید بر این که طرح یادشده تا "رفع دغدغه‌های مردم" ادامه خواهد یافت، «لباس‌های تنگ و چسبان و بیرون آمدن مو از دو طرف روسری» را ازجمله مصادیق «بدپوششی» برای زنان خوانده است. او افزوده است که نوع پوشش مردان نیز مشمول طرح امنیت اخلاقی است و با مردانی که «لباس‌های زننده با نمادهای گروه‌های انحرافی» بپوشند نیز برخورد خواهد شد.

برخورد با تولیدکننده‌ها و توزیع‌کننده‌های لباس‌های «نامناسب» نیز از اجزای دیگر طرح یادشده است.

"سردرگمی سی‌ساله"

با این همه، اظهارات متفاوتی که در عرض چند روز گذشته از سوی برخی مقام‌های جمهوری اسلامی ایران شده، نشانگر تردیدی محسوس در باره موفقیت طرح یادشده در درون حکومت و نوعی سرگردانی در این رابطه است.

اسماعیل کوثری، نماینده سرشناس هوادار دولت که تا قبل از ورود به مجلس جانشین فرمانده قرارگاه مقابله با شورش‌ها و بحران‌ها در تهران (قرارگاه ثارالله) بوده، در مصاحبه‌ای با "خبرآنلاین" اذعان می‌کند که پس از سی سال هنوز هم حکومت ایران راه و چاره‌ی موثری برای مقابله با "بدحجابی" و "بی‌حجابی" ندارد و تعدد سلیقه‌ها و روش‌ها هم کار را پیچیده‌تر کرده است. کوثری می‌گوید: «باید اعتراف کنیم که انقلابی به این عظمت نتوانسته در تبیین موضوع حجاب و عفاف در جامعه شایسته عمل کند. ..از ابتدای انقلاب تا به حال تحلیل واحدی در این زمینه وجود نداشته و اختلاف نظر بر این عرصه قالب بوده که باعث مواجه این امر ارزشی با چالش‌های جدی شده است. اکثریت قاطع جامعه ما که این مسئله را ارزشی و متصل به شریعت می‌دانند تببین درستی از آن صورت نداده و دایما با افراط‌ها و تفریط‌ها به این حوزه ضربه زده‌اند وهمین مسایل است که مردم را در این باره سردرگم می‌کند.»

"سردرگمی" در باره حجاب که اسماعیل کوثری آن را به مردم نسبت می‌دهد، آن گونه که از سخنان برخی دیگر از مقام‌های رسمی پیداست، پدیده‌ای است که بیشتر در میان خود تصمیم‌گیرندگان و نظریه‌پردازان حکومت دیده می‌شود و از نظر شماری از کارشناسان و برخی از روحانیان اصلاح‌طلب ریشه در خصلت اجباری‌سازی حجاب و مقاومت‌های جامعه در برابر این گونه اجبارها دارد.

پاسخگویی که خود پرسش‌های بی‌پاسخ دارد

نمونه‌ای از سردرگمی یادشده را می‌توان در سخنان رئیس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی سازمان تبلیغات اسلامی دید که در این مقام، بیش از آن که پاسخی برای سوالات داشته باشد، خود پرسش‌های متعددی دارد که پاسخی برای آنها نمی‌شناسد. خبرگزاری مهر در روز ۲۶ خرداد از حجت الاسلام سیدمحمد سادات منصوری نقل کرده است که «پس از سی سال و به رغم تبلیغات شدید مذهبی در کشور» معلوم نیست که « چرا با این مسئله و با این ناهنجاری مواجه هستیم که دستیابی به علت آن نیاز به بررسی عمیق‌تری دارد».
وی در ادامه تصریح می‌کند که پرسش‌‌ها در زمینه دلایل عدم رعایت حجاب بیشتر از پاسخ‌ها هستند: « باید تحقیقات وسیعی انجام دهیم و مسائل مختلفی که در مورد حجاب مطرح است را بررسی کنیم یعنی ببینیم واقعا بدپوششی یک اعتراض اجتماعی یا سیاسی است؟ آیا مشکل فرهنگی است؟ و آیا ناآگاهی نسبت به فلسفه حجاب است و هزاران سؤالی که باید به آن پرداخت.»

"عزمی" که غایب است

شاید همین پرسش‌های پاسخ‌نیافته است که در درون نهادهای حکومت نیز عزم جدی برای اجرای "طرح عفاف و حجاب" باقی نگذاشته است. در همین راستا می‌توان به اظهارات منصور واعظی، دبیر شورای فرهنگ عمومی و عضو کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب کشور، اشاره کرد که چندان به موفقیت کار این کمیته در جاانداختن "حجاب و عفاف" معتقد نیست.

کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب کشور که نزدیک به ۶ سال پیش از نمایندگان ۲۲وزارتخانه و نهاد حکومتی تشکیل شده، از نظر واعظی با فقدان اراده اعضای خود برای پیشبرد طرح عفاف و حجاب روبرو است. او در یک مصاحبه تلویزیونی در روز ۲۵ خرداد گفت: « اگر عزم جدی در این دستگاه‌ها وجود داشت امروز وضعیت پوشش و حجاب در جامعه این طور نبود که در شهر می‌بینیم.»

"بدحجابی" زنان ایران حتی در "سرزمین وحی"

اما این تنها شهرهای ایران نیستند که "عدم رعایت حجاب" در آنها شکایت و خشم مقام‌های رسمی را برانگیخته است، بلکه "بدحجابی" زنان ایران به عربستان و مراسم حج عمره نیز کشیده شده است. حجت‌الاسلام والمسلمین سید‌علی قاضی‌‌‌عسگر، نماینده ولی فقیه در سازمان حج و زیارت، اوایل اردیبهشت امسال در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا گفت: «ما به‌علت بی‌دقتی درباره مسائل حجاب در داخل کشور، ضایعه اخلاقی بدحجابی را به عربستان هم منتقل می‌کنیم.» قاضی‌عسگر در ادامه تصریح کرد: «برخی از بانوان ایرانی در سر‌زمین وحی به‌دلیل بی‌توجهی -که ناشی از بی‌دقتی مسئولان در داخل کشور است- آنجا نیز از حجاب خود غافل می‌شوند.»

رفع "بی‌دقتی" مسئولان به نظر می‌رسد که اینک خود را در اجرای شدید طرح "عفاف و حجاب" در سطح شهرها، تفکیک جنسیتی بیشتر در دانشگاه‌ها و مقابله با ماهواره خود را به نمایش گذاشته است، اقداماتی که در سال‌های گذشته نیز گاه و بی‌گاه اجرا شده‌اند، اما کمتر نتایج مطلوبی برای طراحان، مجریان و حامیان آنها فراهم آورده‌اند.

FW/KG