بازيهای جام جهانی و اهميت اقتصادی فوتبال
۱۳۸۵ تیر ۵, دوشنبه
حتماً می‌دانيد كه بر سر انتخاب و تعيين ميزبان مسابقات بين المللی به خصوص فوتبال، هميشه رقابت سختی درمی‌گيرد. بجز محبوبيت فوتبال در ميان مردم، اهميت اقتصادی بالای اين ورزش هم هست كه هر بار دست اندركاران ورزش و دولتمداران را سخت به خود مشغول مى كند. بيهوده نيست كه كاپيتان تيم آلمان بازيكنان تيم ملی شركت كننده اش در بازيهای جام جهانی را در شهر اشتوتگارت در ساختمان شركت مرسدس بنز معّرفی كرد. چند نمونه ی آماری ديگر، اين مطلب را بهتر روشن ميكند: آگاهان ميگويند تا آخر بازيهای جام جهانی فوتبال امسال، بيش از ۳ ميليون نفر به تماشای مسابقات خواهند رفت كه نيمی از آنها از خارج به آلمان آمده اند. آنها حدود يك و نيم ميليارد يورو خريد خواهند كرد و بدين ترتيب تقريباً ۳ دهم درصد به رشد اقتصادی آلمان در سال ۲۰۰۶ ياری خواهند رساند. از قرار، در رابطه با بازيهای جام جهانی به نيروی كار ۶۰ هزار نفر نياز خواهد بود كه نيمی از آنها پس از بازيها در شغل جديد خود باقی خواهند ماند.
هرچند اقتصاددانان در پيشگويى های خود در اين رابطه همعقيده نيستند، ولی هيچكس نميتواند در برابر اهميت اقتصادی فوتبال و بدست آوردن مقام ميزبان بازيهای جام جهانی بی تفاوت بماند. بسياری از آگاهان اقتصادى، تأثير برگزاری بازيهای جام جهانی برای ميزبانها را سرنوشت ساز نميدانند. آنها بازيهای پيشين را نمونه ميآورند كه به ميزبانی مشترك ژاپن و كره ی جنوبی در سال ۲۰۰۲ ميلادی برگزار شد. در حالی كه درآمد ناخالص ملی در كره ی جنوبی در آن سال ۷ درصد افزايش داشت، در ژاپن اين درآمد ۳ دهم درصد نسبت به سال قبلش كاهش نشان داد. علاوه بر اين، ۳۲ سال پيش كه بازيهای جام جهانی در آلمان برگزار شده بود، به درآمد ناخالص ملی اين كشور تنها ۴ دهم درصد نسبت به سال پيش از آن افزوده شد. اكنون چشم اميد دست اندركاران دولت و اقتصاد در آلمان به بازيهای امسال دوخته شده است. اما آمارهايی كه تا امروز منتشر شده اند، شكوفايی چندانی را نويد نميدهند. آگاهان ميگويند با ااين تعداد تماشاگر و مهمان بازيها، بايد بخش اعظم آنها روزی ۶۰۰ يورو خرج كنند تا ما بتوانيم از يك وضعيت استثنايی مثبت اقتصادی صحبت كنيم. خريد تلويزيونهای مدرن، استفاده از تلفنهای همراه، صرف غذا در رستورانهای درجه يك هيچكدام از خصوصيات بارز فوتبال دوستان نيستند كه بتوان به آنها اميد بست.
در اين ميان، نوع برخورد دست اندركاران ورزش و اقتصاد در آلمان با فوتبال و فوتباليستها به نظر آگاهان، از اهميت اقتصادی اين ورزش و بازی در اين كشور كاسته است. در حالی كه در كشورهای امريكای جنوبی مردم با جان و دل به فوتبال و و دست اندركاران آن توجه و كمك ميكنند، آلمانى ها به پيشينه ی چند بازيگر خوش سابقه بسنده كرده اند. اگر در فدراسيونهای ورزشی كشورهايی چون انگليس و هلند از فوتباليست های بنام اروپايی و امريكای جنوبی برای بازی دعوت ميشود، در آلمان تنها به خاطر صرف هزينه ی كمتر به سراغ فوتباليستهای كشورهای شرقی و آفريقايی ميروند. اگر در آلمان چند فوتباليست بومی را به هر قيمتی كه شده، در تيمهای كشور نگه ميدارند، در ايتاليا و عربستان سعودی تا به حال ديده نشده كه بازيگران فوتبال با تيم های خارجی قرارداد ببندند. هم اكنون بيش از نيمی از بازيكنان تيمهای آلمانی را فوتباليستهای غير آلمانی تشكيل ميدهند. از سوی ديگر اگر صرفاً به ديد اقتصادی به اين پديده نگاه كنيم، فدراسيون فوتبال آلمان تقريباً به اصطلاح به واردات زنده است و به ندرت به اصطلاح بازيكنی را صادر كرده است. آيا به راستی به اين عّلتها است كه تيم مّلی فوتبال آلمان هم اكنون در جهان در رتبه نوزدهم قرار دارد؟
برای مقايسه ی اقتصادی، بايد به كشورهای ديگر هم نگاه كرد. بنياد اقتصاد آلمان در شهر كلن كه برجسته ترين موسسه ی بررسی و پيشگويى های اقتصادی در اين كشور است، طی بيانيه اى، برخورداری از شكوفايی اقتصادی در رابطه با بازيهای جام جهانی امسال را ويژه ی كشورهای كوچك دانسته است. به نوشته ی صندوق بين المللی پول، درآمد ناخالص مّلی آنگولا امسال ۲۶ درصد افزايش نشان خواهد داد و كشور توباگو در شبه جزيره ی ترينيداد ۱۰ درصد رشد اقتصادی خواهد داشت. اين برآوردها در مقياس جهانی بی اهميت نيستند چرا كه سه چهارم درآمد ناخالص مّلی جهان در ۳۲ كشور شركت كننده در بازيهای جام جهانی امسال توليد ميشود. ناگفته نماند كه ۲۶ درصد از رقم نامبرده تنها در ايالات مّتحده و ژاپن توليد ميشود. هرچه كشورهای كوچك شركت كننده رشد اقتصادی بالايی را نشان ميدهند، در كشورهای بزرگ و ثروتمندی مانند آلمان، ايتاليا و ژاپن، از چنين ارقام رشدى، خبری نيست. در اين ميان ايتاليا با دو و نيم درصد افزايش رشد اقتصادى، جزو كشورهای شكوفا به شمار ميآيد.
و اّما به آلمان بازگرديم: فدرساسيون فوتبال در اين كشور ۳ ميليون و ۶۰۰ هزار نفر عضو دارد و تنها ۳۱ هزار نفر مستقيماً در مشاغل مربوط به فوتبال كار ميكنند. همانطور كه گفتيم، آلمان تنها ۳ دهم درصد رشد اقتصادی در رابطه با فوتبال امسال خواهد داشت كه رقم ناچيزی است. با اين حال نميتوان از اهميت فوتبال برای آينده ی اقتصاد اين كشور غافل شد. هرچند بسياری از اقتصاددانان اشتياق كنونی مردم برای خريد وسايل راحتی را به علت طرح دولت برای بالا بردن ماليات غير مستقيم در سال آينده ميدانند، ولی بسياری از آنان اين شوق و ذوق را مستقيماً به برگزاری بازيهای جام جهانی در آلمان مربوط ميكنند. تنها در بخش ساختمانی ۵ ميليارد يورو خرج ساختن و ترميم ورزشگاه ها و جاده هايی شده است كه در مسير محلهای برگزاری مسابقات واقعند. بنياد اقتصاد آلمان، در بيانيه ی خود به سخنی از لودويگ ارهارد Erhard اشاره كرده اند. همان صدر اعظم پيشين اين كشور و بنيانگذار اقتصاد بازار آزاد مشروط به تامين خدمات اجتماعى. او گفته بود، اقتصاد يعنی روانشناسى. بنياد اقتصاد آلمان معتقد است: همتراز با پيشرفت آلمان در جدول برندگان بازيهای جام جهانى، اشتياق مردم برای ديدار از بازيها و در نتيجه ماندن و خرج كردن در آلمان هم بيشتر خواهد شد. به همين حساب ميتوان به تأثير متقابل فوتبال و اقتصاد در يكديگر باور داشت. اهميت دادن به فوتبال سر انجام به معنای پيشرفت اقتصادی است و برعكس.