اینترنت، گریزگاه مستندسازان ایرانی

بهمن کیارستمی که با کار برش فیلم‌های پدرش، عباس کیارستمی، به عرصه‌ی سینما پا گذاشت، اکنون به یکی از مستندسازان مطرح ایران تبدیل شده است. این کارگردان جوان در سال ۱۳۵۷ به دنیا آمده و دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی طراحی و گرافیک است.

سازنده‌ی فیلم‌هایی چون "نور"، و "دو کمانچه" با وجود دشواری‌های عرصه‌ی سینما در ایران در بسیاری از جشنواره‌های بین‌‌المللی حضور می‌یابد.

مستندسازی حرفه‌ای

روز پنج‌شنبه، ۱۱ شهریور، "زود دویچه‌تسایتونگ"، روزنامه‌ی پرتیراژ آلمانی، مصاحبه‌ای را با بهمن کیارستمی، سازنده‌ی فیلم "موزه‌ی هنرهای معاصر" برای شبکه‌‌ی تلویزیونی "آرته (arte)"، منتشر کرد. کیارستمی در این فیلم به بزرگ‌ترین گنجینه‌ی هنری آثار غربی بیرون از اروپا و آمریکا، در موزه‌ی هنرهای معاصر پرداخته بود.

وی در مصاحبه ضمن اشاره به "مجسمه‌های تهران"، پروژه‌ی مستند خود در سال‌های گذشته، از بی‌توجهی مقام‌های رسمی‌ای چون محمدباقر قالیباف، شهردار تهران، به مستند خود و نیز از اهمیت مجسمه‌ها برای فهم تاریخ شهر تهران سخن گفت.

سازنده‌ی مستند "کفار" مستندسازانی چون فرخ غفاری، کامران شیردل و ابراهیم گلستان را آغازگر مسیری تازه در این صنعت می‌داند.

پیش از این عده نیز فروغ فرخزاد که در کشورهای آلمانی‌زبان سبک و اهمیت شعر او را با اینگه‌بورگ باخمن، شاعر آلمانی، همسان می‌دانند، در زمینه‌ی مستندسازی فعالیت کرده بود. فرخزاد در سن ۲۸ سالگی با ساخت فیلم " خانه‌سیاه است"، یکی از مهم‌ترین مستندهای ایران را با موضوع خانه‌ی جذامیان در زمان خود عرضه کرد.

کیارستمی در ادامه‌ی گفت‌وگوی خود به اهمیت ارتباط نسل‌های گوناگون کارگردانان با هم از راه کارگاه‌های آموزشی اشاره کرد و افزود که بسیاری از مستندسازان موفق از همین کارگاه‌ها بیرون آمده‌اند، نه لزوماَ از دانشکده‌‌های سینما.

«فرار به اینترنت» و انتشار زیرزمینی

کیارستمی در پاسخ به پرسش مصاحبه‌گر درباره‌ی علت کاربرد طنز در آثار سینمایی این دوره‌ی ایران با وجود شرایط بسیار سخت کنونی، گفت که طنز بخشی از زندگی مردم است که در همه جا به چشم می‌خورد.

به گفته‌ی او، به علت وجود شرایط بسیار دشوار باید به گونه‌ای طنز را وارد کار کرد تا از تلخی روایت کاسته شود. از دید او این طنز بیشتر برای مخاطبان ایرانی قابل فهم است.

سازنده‌ی فیلم "شبیه‌خوانی" در ادامه به تصاحب کامل صداوسیما از سوی حکومت اشاره کرد و از سانسور و نبود استقلال حرفه‌ای برای کسب تجربه‌های فیلم‌سازی انتقاد نمود.

کارگردان مستند "مرتضی ممیز" همچنین در پاسخ به پرسشی در باره‌ی امکان نمایش فیلم‌های مستند در ایران، به ویدئوهای شهروندان از رخدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ و انتشار آن‌ها در اینترنت با وجود سانسور اشاره کرد. به نظر او اینترنت می‌تواند گریزگاهی برای کارگردانان جوان و انتشار آثارشان باشد.

کارگردان فیلم "سفری به دیار مسافر" در پایان مصاحبه‌ی خود با زود دویچه‌تسایتونگ وضعیت امسال و سال آینده‌ی سینمای مستند را دشوار و ناروشن ارزیابی کرد. او گفت قصد دارد همچنان به رخدادهای روز در فیلم‌های مستند خود واکنش نشان دهد و "جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم مستند" را در مهرماه سال ۸۹ در ایران تحریم کند.

‌فرهاد سلمانیان

تحریریه: فرهاد پایار