ایران بدون مرز <br> نمايشگاهى از آثار هنرمندان ايرانى در پاريس

تصویر ۹ زمینه‌ی سیاه و آبی روی دیوار انداخته شده ‌است. کبوتر سفیدی در پائین‌ترین نقطه‌ی برخی ازاین زمینه‌های رنگی نشسته‌ است. هرگاه که این کبوتر می‌کوشد پرواز ‌کند، به چارچوب این زمینه برخورد کرده، به اجبار به نقطه‌ی آغاز حرکت خود باز‌می‌گردد. کبوتر هر بار که بال‌های خود را به پرواز می‌گشاید، پرهایش را از دست‌داده و اثر این تلاش روی زمینه‌های سیاه و آبی باقی می‌ماند. پس از چند دقیقه، زمینه‌ها روشن شده و این روند تکرار می‌شود. به‌‌نظر می‌آید که کبوتر‌ها در قفس حبس ‌شده‌اند و با تلاش برای پرواز بال و پرشان شکسته می‌شود. "پرواز" ویدیوی هنری مرتضی ‌احمدوند است كه به همراه چندین عکس هنری او در نمایشگاه جمعی "ایران بدون مرز" در گالری المین رش (Almine Rech) در پاریس به نمایش گذاشته شده ‌است.

اجراکنندگان هنری نمایشگاه

نگار و کامران دیبا اجرای هنری این نمایشگاه و انتخاب هنرمندان را به عهده داشتند. آثار ارائه‌شده در اين نمايشگاه جمعى شامل نقاشی، مجسمه، عکس، ویدیوی هنری و (Concept Art) است. در این نمایشگاه آثار هنرمندان زن در کنار هنرمندان مرد، آثارهنرمندان جوان در کنار هنرمندان شناخته‌شده و معتبر، آثار هنرمندان داخل ایران در کنار هنرمندان فعال در عرصه‌ی جهانی قرار داده شده‌اند. به این ترتیب، دید متنوعی از هنر تجسمی معاصر ایران ارائه داده شده است.

با وجود آنکه این نمایشگاه در ۲۵ ژوییه به ‌پایان می‌رسد، با توجه به شرایط کنونی در ایران، موضوع آن همچنان موضوع روز است؛ محتوای هنری آثار ارائه شده زیر تاثیر برداشت‌های سیاسی قرار می‌گیرند.

"چل گیس"، نماد پایداری زن در اسارت

ماندانا مقدم، یکی از دیگر شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه، وابستگی هنر به مسائل سیاسی و زندگی روزمره را غیرقابل انکار می‌داند. او این ارتباط را در کار هنری خود آشکار می‌سازد. مقدم در روز افتتاح این نمایشگاه در۲۱ژوئن نوار سبزی با شعار «رای من کجاست» را به‌همراه داشته و به اين ترتیب حمایت خود را از اعتراضات موجود در ایران به طور علنی نشان می‌دهد.

هنر اینستالیشن (Installation) ماندانا مقدم، "چل گیس" شماره‌ی ۲ ، ستون بتونی است که در چهارگوش آن چهار گیس بافته‌ نصب شده و این حجم سنگین را در فضایی معلق نگه می‌‌دارد. سوراخ‌های زبر و گوشه‌های تیز این ستون بتونی در تضادی چشم‌‌نواز با لطافت موهای بافته شده قراردارند.

ماندانا مقدم قصه‌ی "چل گیس" را در چهار اثر خود، که شماره‌ی ۲ آن در پاریس به نمایش گذاشته‌شده، بازگو می‌کند. او با الهام از قصه‌ی قدیمی اسارت چل گیس در چنگ دیو، وضعیت کنونی زنان را ترسیم می‌کند. او در آثار خود به این نکته اشاره می‌کند که محدودیت زنان در طول تاریخ از جانبی تبدیل به امری بدیهی شده، و از جانب دیگر به‌عنوان خصوصیتی زیبا و ارجمند برای زنان شناخته می‌شود. مقدم در این اثر به این تضاد برخورد کرده و ایستادگی زن در اسارت را نشان می‌دهد.

مکانی در میان هیچستان

میترا تبریزیان در عکس "تهران" فضای صحنه‌آرایی‌ شده‌ای را در این شهر به ‌معرض نمایش می‌گذارد. در نگاه اول این عکس کاملا طبیعی به ‌نظر می‌آید. این تصوير چندین مجتمع مسکونی و رهگذارانی را در جلوی این بناها نشان می‌دهد.

تبریزیان در آثار عکاسی خود صحنه‌های واقعی را "شبیه‌سازی" می‌کند، تا توسط آن داستانی الهام گرفته از واقعیت را بیان کند. مردم کوچه و خیابان در صحنه آرایی‌های تبریزیان "بازیگرانی" هستند، که نقش آنان از پیش تعیین شده‌است. تبریزیان برای اجرای "تهران" از ساکنان خود این مجموعه‌های مسکونی کمک گرفته‌است. هدف او تنها بازسازی یک صحنه نبوده، بلکه آشکارساختن ارزش‌های معنوی و احساسات درونی پشت ظاهر یک تصویر است.

آرزوی روزهای گذشته

تابلوهای رنگ و روغن مهدی فرهادیان از عکس الهام گرفته‌اند. چهره‌های بشاش دختران در میان باغ‌های سرسبز تصویری رویایی را عرضه می‌کنند. موضوع‌های ارائه شده در آثار فرهادیان، به طور ناخواسته ایران قبل از انقلاب جمهوری اسلامی را به‌خاطر می آورند.

رضا درخشانی در نقاشی‌های خود ازمینیاتورهای ایرانی استفاده می‌کند. او در تابلوی خود حماسه‌ی تاریخی "شیرین و خسرو" را در قالب جدیدی بیان می‌کند. نقاشی‌های او ترکیبی از سبک‌های تجریدی و تصویری هستند.

شجاع آذری وشهرام کریمی در"نقاشی ویدیویی" خود خرابی‌های جنگ خلیج فارس رابه نمایش می‌گذارند. "نقاشی ویدیویی" تکنیک جدیدی است که این دو هنرمند ایرانی ابداع کرده‌اند. در این تکنیک کلیپ ویدئو روی بوم نقاشی انداخته شده و بدین ترتیب تحرک و جنبشی بر روی تابلو بوجود می‌آید.

خروج هنر تجسمی ایران از انزوا

هنر تجسمی ایران در آغاز قرن بیست و یکم، بتدریج از انزوای خود درآمده و در صحنه‌ی جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد. زمان شروع این روند را سال ۲۰۰۱ میلادی می‌دانند. برگزاری نمایشگاه جمعی از هنرمندان معاصر ایران در مرکز هنری باربیکان (Barbican Center) که مدیریت هنری آن را روزا عیسی به‌عهده داشت، پس از بیست سال دوری، هنر تجسمی معاصر ایران را درعرصه‌ی جهانی عرضه کرد. این نمایشگاه با همکاری موزه‌ی هنرهای معاصر در ایران و زیر نظارت مدیر سابق موزه، علیرضا سامی‌آذر، به اجرا درآمد.

تاثیر این نمایشگاه برای شناساندن هنرمندان معاصر ایرانی به کشورهای غربی غیرقابل انکار است. نمایشگاه‌های متعددی که پس از آن در موزه‌ها، مراکز هنری و گالری‌های هنر برگزار می‌شوند و همچنین شرکت هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های هنری نشانگر آنست که هنرمندان ایرانی دارای ارزش جهانی بوده و حضور آنان درعرصه‌ی جهانی اجتناب ناپذیر است. بخصوص نسل جوان هنرمندان ایران با ایده‌های جدید و اجرای روش‌های هنری نو در ارتقای هنر مدرن در سطح جهان سهیم‌اند.

نویسنده: الهه وزیری

تحریریه: کیواندخت قهاری