انتقاد به مذاکرات اروپا با اسلام کریماف
۱۳۸۹ بهمن ۵, سه‌شنبه
پس از سرکوب اندیجان در سال ۲۰۰۵ که منجر به قتل و زخمی شدن صدها نفر از معترضان شد، اتحادیه اروپا تحریم‌هائی علیه ازبکستان وضع کرد که از جمله شامل عدم فروش سلاح به این کشور و ممنوعیت وروود ۱۲ سیاستمدار ازبک به اتحادیه اروپا بود. این تحریم‌ها در سال ۲۰۰۸ لغو شدند و پس از نشست باروسو و کریماف نیز تصمیم گرفته شد که اتحادیه اروپا دفتر نمایندگی خود در تاشکند را بازگشایی کند.
همزمان با دیدار اسلام کریماف، مهاجران ازبک و بسیاری از فعالین حقوق بشرعلیه حضور وی در بروکسل اعتراض کردند. انتقاد آنها متوجه پشتیبانی اتحادیه اروپا از دیکتاتورهای آسیانه میانه از جمله اسلام کریماف بود. سه کارشناس در گفتگو با دویچه وله، جوانب سفر رئیس جمهور ازبکستان به بلژیک را تحلیل کرده‌اند.
"مردم اروپائی‌ها را باور ندارند!"
مارکوس بنزمان روزنامه‌نگار آلمانی و رئیس گروه گزارشگران دنیا Weltreport است. وی که در قزاقستان و قرقیزستان فعالیت می‌کند، سفر اسلام کریماف به بروکسل را چنین تحلیل می‌کند: «مناسبات اتحادیه‌ی اروپا با ازبکستان به لحاظ وضعیت افغانستان و انرژی اهمیت دارد. ازبکستان موقعیت استراتژیکی برتری برای ناتو دارد.»
بنزمان که برای رسانه‌های آلمانی زبان از شهر اوش قرقیزستان گزارش می‌دهد، در ادامه می‌گوید: «مردم آسیای مرکزی پیش از این اروپایی‌ها را مدافع آزادی و حامی حقوق بشرمی‌پنداشتند و حالا این باور از بین رفته است.»
این روزنامه‌نگار آلمانی اسلام کریماف را ظالم و دیکتاتور توصیف می‌کند: «کریماف در اندیجان دستور قتل‌عام مردم را داد. اکنون ثروت مردم توسط او و نزدیکانش غارت می‌شود.»
"اتحادیه اروپا از تونس درس نگرفت!"
مارکوس بنزمان که ده‌ها سال در آسیای میانه به‌سر برده و درباره‌ی وضعیت این کشورها در روزنامه‌های آلمانی زبان مقاله می‌نویسد، خاطرنشان می‌کند که با گذشت ۲۰ سال از سقوط شوروی، دیگر مسئله حقوق بشر و دمکراسی به دلیل منافع ژئوپلیتیکی اتحادیه اروپا و ناتو در آسیای میانه و ازبکستان نقشی ندارد.
به نظر بنزمان سیاستمداران اروپائی از وضعیتی که در تونس پیش آمده درس نگرفته‌اند و ثباتی را که کریماف وعده داده، باور کرده‌اند. وی می‌افزاید: « اروپائی‌ها باید صادقانه بگویند که ازحکومت‌های مستبد و دیکتاتورحمایت نمی‌کنند.»
"هشدار به دیکتاتورها و اتحادیه اروپا!"
مارکوس بنزمان اشاره می‌کند که حمایت بروکسل از دیکتاتورهای آسیای میانه از جمله کریماف به حکومت آنها مشروعیت می‌بخشد و آنها با حمایت اتحادیه اروپا قوی‌تر می‌شوند.
به تاکید بنزمان، اروپا تصمیم گرفته وجود این دیکتاتورها را تحمل کند ولی حوادث تونس نشان داد که این رژیم‌ها تا چه اندازه بی‌ثبات هستند.
بنزمان با نمونه آوردن وقایع اندیجان نتیجه می‌گیرد که جرقه‌ای کافی است تا آتش اعتراض‌های مردم در ازبکستان شعله ور گردد: «برای اعتراض مردم دیگر نیازی به سازماندهی احزاب و گروه‌های مخالف سیاسی نیست. تونس هشداری به دیکتاتورها و به مقام‌های اتحادیه اروپاست که با رژیم‌های دیکتاتور و جنایتکارهمکاری نکنند.»
اعتراض به حضور کریماف در بروکسل
میشائیل لاوبش رئیس بنیاد "یورواشین ترانسیشن گروپ" (Euroaisian Transition Group) که بنیادی مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای مرکزی است، در روز دیدار کریماف در بروکسل بود. وی به دویچه‌وله می‌گوید: « بیرون از محل ملاقات کریماف با باروسو تظاهرات ادامه داشت. رسانه‌های بین‌المللی نیز حضور چشمگیری داشتند، اما به‌نظر من مقایسه ازبکستان با بلاروس و تونس اشتباه است.»
لاوبش نیز سیاست اتحادیه اروپا را متناقض می‌داند و برای نمونه می‌گوید: «اتحادیه اروپا از لوکاشنکو، دیکتاتو بلاروس شدیدا انتقاد می‌کند اما از سوی دیگر دیکتاتور کریماف را به بروکسل دعوت می‌کند.»
لاوبش از لزوم استراتژی واحد اروپا در قبال دیکتاتورها می‌گوید و شرط اساسی توسعه مناسبات اتحادیه اروپا با آسیای میانه را رعایت اصولی چون هنجارهای حقوق بشر و آزادی بیان می‌داند.
"خشن ترین دیکتاتور دنیا"
گالیما بخاربایوا، روزنامه‌نگار ازبک و سردبیر خبرنامه "اوزنیوز" از دیگر منتقدان کریماف است. وی که در آخرین شماره نشریه آلمانی"زود دویچه سایتونگ، مقاله‌ای با عنوان "دوستان دروغین دنیای غرب" منتشر کرده، به دویچه‌وله می‌گوید: «کریماف یکی از خشن ترین دیکتاتورهای دنیای کنونی ما با ۲۲ سال حاکمیت در ازبکستان است. کودکان و سالمندان گروگان و برده‌ی او هستند و مجبورند در مزارع پنبه بیگاری کنند. مخالفین به شدیدترین وجه سرکوب می‌شوند. اینترنت، توئیتر، فیس بوک و دیگر سایت‌های اجتماعی ممنوع‌اند و مخالفین حبس و شکنج شده و یا به قتل می‌رسند.»
بخاربایوا تاکید می‌کند: « آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو به دلیل موقعیت استراتژیک کشورما با رژیم سرکوبگر کریماف همکاری می‌کنند. اروپا به این ترتیب عملا دیکتاتور می سازد.»
دلیل همکاری اروپائی‌ها با کریماف
ازبکستان به‌نظر خانم گالیما بخاربایوا، تنها کشور منطقه است که ساختار و فناوری حمایت‌های لجستیکی و پشتیبانی از نیروهای ناتو در افغانستان را در اختیار دارد. از سوی دیگر از سال ۲۰۰۱ نیز سربازان آلمانی در پایگاه ترمذ مستقر هستند ومسیر شمال برای پیمان ناتو، یکی از شاهراهای اصلی برای به شمار می‌آید.
خانم گالیما در ادامه می‌گوید که رژیم کریماف، مردم خود را ترور می‌کند: «در سال ۲۰۰۵ او دستور قتل عام تظاهرکنندگان اندیجان را صادر کرد و هنوز ۵ سال از این واقعه خونین نگذشته که مقام‌های اتحادیه اروپا کریماف را در بروکسل ملاقات می‌کنند.»
"ازبک‌ها هم دیگر به اروپائی‌ها باور ندارند"
بنظر گالیما بخاربایوا، زمانی‌که شوروی سقوط کرد، مردم ازبکستان غرب را سمبل آزادی و پشتیبان حقوق بشر تلقی می‌کردند. اما اکنون پس از ۲۰ سال شاهدند که غرب برای دستیابی به اهداف خود همه چیز را قربانی می‌کند.
بخاربایوا وضعیت ازبکستان را با تونس مقایسه می‌کند و چنین نتیجه می‌گیرد: « بن‌علی در تونس۲۳ سال حکومت کرد و کریماف هم حدود ۲۳ سال است که حکم می‌راند. بن‌علی مردمش را مثل کریماف دسته جمعی قتل‌عام نکرد. رژیم بن‌علی هم شریک و همکار اروپا بود. نمونه‌ی تونس نشان می‌دهد رژیم‌های مستبد موقعیت متزلزلی دارند و ظرف یک روز می‌توان حکومت‌شان را سرنگون کرد.»
سیاست اتحادیه اروپا در حمایت از "رژیم‌مستبد و دیکتاتور کریماف» مورد انتقاد جدی کارشناسانی است که با دویچه‌وله گفتگو کردند. لاوبش اعتقاد دارد که استراتژی اتحادیه اروپا در آسیای میانه باید توجه بیشتری نسبت به پایمال شدن حقوق بشر داشته باشد. بخاربایوا می‌گوید که همکاری اتحادیه اروپا با ژریم دیکتاتور و مستبدی چون اسلام کریماف نه به لحاظ اخلاقی، بلکه به لحاظ استراتژیکی نیز اشتباه است.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مهیندخت مصباح