انتقاد از بررسی قراردادهای نفتی در جلسه غیرعلنی مجلس
۱۳۹۵ مرداد ۲۹, جمعه
پیش‌نویس متن نهایی نسل جدید قراردادهای نفت و گاز موسوم به IPC، پس از ویرایش‌های مکرر سرانجام در نشست ۱۴ مرداد هیئت وزیران به تصویب رسید.
تغییراتی که طی حدود ۸ ماه گذشته در این قراردادها صورت گرفته هنوز منتقدان و مخالفان را راضی نکرده است. در سال‌های گذشته نیز بحث‌های زیادی درباره قراردادهای کلان نفت و گاز مطرح بوده است.
به تازگی ۴۲ نماینده مجلس شورای اسلامی خواهان بررسی الگوی جدید قراردادهای نفتی شدند. هیئت رئیسه مجلس دهم تصمیم گرفته که این کار روز یک‌شنبه ۳۱ مرداد با حضور وزیر نفت، بیژن نامدار زنگنه و در یک نشست غیر علنی انجام شود.
تاخیر ۸ ماهه
بهروز نعمتی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس دهم روز گذشته (۲۸ مرداد) به باشگاه خبرنگاران جوان گفت که با توجه به موافقت‌ها و مخالفت‌های زیاد با قراردادهای جدید در سال‌های گذشته و این که قرار است طی ۵ سال حدود ۱۵۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز سرمایه‌گذاری شود مقرر شد که نشست روز یک‌شنبه غیرعلنی برگزار شود.
در دولت یازدهم کار تدوین "شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز" از پائیز سال ۹۲ آغاز شد و مطابق برنامه انتظار می‌رفت تکلیف این قراردادها تا آغاز اجرایی شدن برجام مشخص شود.
قراردادهای جدید قرار است زمینه جذب مشارکت شرکت‌های معتبر خارجی و سرمایه‌گذاری در "عملیات اکتشاف میدان‌های جدید، توسعه یک میدان یا مخزن کشف شده و بهبود یا افزایش ضریب بازیافت در یک میدان یا مخزن موجود" را فراهم کند.
اجرای برجام ۲۶ دی ماه ۹۴ (۱۶ ژانویه ۲۰۱۶) به طور رسمی آغاز شد. امیرحسین زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت آذر ماه سال گذشته به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «انتظار می‌رود که در هفته اول ژانویه مناقصه‌های نفتی ایران آغاز شود.»
بیشتر بخوانید: قراردادهای جدید نفتی با ماه‌ها تاخیر آماده می‌شوند
اعتراض به بررسی شتابزده قراردادها
هدایت‌الله خادمی، نماینده ایذه و باغ‌ملک و عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم ضمن تأیید برگزاری نشست غیرعلنی روز یک‌شنبه گفت: «انتظار ما این است که در جریان این نشست، وقت کافی به نمایندگان مجلس داده شود تا انتقادهای خود را در مورد ساختار IPC بیان کنند.»
خادمی، روز جمعه، ۲۹ مرداد در گفت‌وگو با "شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا" با اشاره به غیرعلنی بودن نشست مجلس خاطر نشان کرد که به نظر می‌رسد بررسی مدل جدید قرادادهای نفتی "هول هولگی" انجام شود و قرار است با صحبت‌های وزیر نفت نظر موافق اکثریت مجلس را جلب کنند.
او با انتقاد از این که متن نهایی قرارداد به نمایندگان ارائه نشده گفت: «انتظار داریم تا بررسی موضوع مهمی چون مدل قراردادی ایران در نفت، با دقت نظر و در زمان مناسب و کافی انجام شود چرا که این موضوع فقط مربوط به شرایط حال حاضر کشور نیست بلکه آینده ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
بیشتر بخوانید: خاتم‌الانبیا، قرارگاهی تحت تحریم با ۲۵ میلیارد دلار قرارداد نفتی
هشدار درباره نشست غیرعلنی
به رغم اظهارات نماینده ایذه، متن قراردادهای جدید نفتی در اختیار بسیاری از نمایندگان مجلس و کارشناسان قرار گرفته و در برخی سایت‌های اصول‌گرایان نیز منتشر شده است.
حسین امیری خامکانی، عضو دیگر کمیسیون انرژی چندی پیش از بررسی قراردادهای جدید در کمیته‌ی ویژه‌ی این کمیسیون خبر داد و به پایگاه اطلاع رسانی مجلس گفت که آنچه به تصویب هیئت وزیران رسیده در ۱۵۰ مورد دستخوش اصلاحات "کوچک و بزرگ" شده و چهار ماده جدید نیز به ۱۱ ماده قبلی آن افزوده شده است.
سایت "رجا نیوز"، رسانه نزدیک به اصول‌گرایان افراطی جبهه پایداری، ۱۴ مرداد با انتشار متن کامل قراردادهای جدید مدعی شد که این متن "تنها با اصلاح چند کلمه" به تصویب هیئت وزیران رسیده است.
احمد توکلی، نماینده پیشین مجلس در نامه سرگشاده‌ای درباره بررسی قراردادهای نفتی به نمایندگان مجلس دهم هشدار داده و خواستار علنی برگزار شدن نشست روز یک‌شنبه شده است.
بیشتر بخوانید: اکبر ترکان: زورمان به قرارگاه خاتم‌الانبیا نمی‌رسد
نقش سپاه پاسداران و نهادهای حکومتی
توکلی می‌گوید در قراردادهای جدید امتیازهای زیادی برای شرکت‌های خارجی در نظر گرفته شده و مدت زمان برخی از این قراردادها به بیش از ۵۰ سال می‌رسد.
او خطاب به نمایندگان مجلس نوشته است: «این موضوع با سرنوشت یکایک ایرانیان برای نیم قرن آینده و شاید هم بیشتر پیوند خورده است! برادرانه به نمایندگان محترم مجلس هشدار می‌دهم نگذارند چنین امر خطیری پنهان از مردم رقم بخورد.»
نماینده تهران در مجلس نهم می‌افزاید که وزارت نفت معتقد است "ما باید کار را به خارجی بسپاریم چون ایرانی به موقع تمام نمی‌کند؛ سرمایه ندارد؛ گران تمام می‌کند؛ فناوری ندارد. علاوه بر اینها، ما مدیریت عمومی را بلد نیستیم".
وزیر نفت بارها به صراحت و تلویحی پیمانکاران و شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران و نهادهای حاکمیتی زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی را متهم کرده که در دولت گذشته میلیاردها دلار را برباد داده‌اند بدون این که گام موثری در بالا بردن ظرفیت استخراج و تولید نفت و گاز برداشته باشند.
بر همین اساس وزارت نفت چندی پیش نام شش شرکت داخلی را به عنوان شرکت‌های صاحب صلاحیت برای فعالیت در پروژه‌های بالا دستی نفت و گاز اعلام کرد که شرکت‌های وابسته به سپاه در میان آنها نبودند.
با افزایش فشارهای آشکار و پنهان سپاه پاسداران بر دولت، معاون وزیر نفت، محمدرضا مقدم ۱۴ تیر ماه اعلام کرد که قرارگاه خاتم‌الانبیاء، وابسته به سپاه پاسداران و شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا وابسته به "ستاد اجرایی فرمان امام" نیز به جمع شش شرکت صاحب صلاحیت برای فعالیت در پروژه‌های اکتشاف نفت و گاز اضافه شده‌اند.