اعتراض موفقیت‌آمیز مخالفان انرژی اتمی در آلمان
۱۳۸۷ آبان ۲۱, سه‌شنبه
زباله‌های هسته‌ای آلمان که روز شنبه (۷ نوامبر) از مرکز فرآوری "لاآگ" فرانسه به راه افتاده بودند، سرانجام با ۲۰ ساعت تأخیر به مقصد خود، گورلبن در ایالت نیدرزاکسن آلمان رسیدند. هزینه حمل ۱۱ بشکه حاوی مواد رادیواکتیو بالغ بر ۲۰ میلیون یورو اعلام شد. مقامات ایالت زاکسن هم از دولت آلمان خواستند با اتخاذ تدابیری روشن برای دفن زباله‌ها، این ایالت را از پرداخت چنین بهای سنگینی برای نگهداری موقت زباله‌های هسته‌ای برهاند.
بر اساس منابع خبری، پلیس آلمان مجبور شد که بیش از هزار و دویست مانع را تنها در شهر گورلبن از سر راه محموله بردارد. این جدا از موانعی است که مخالفان انرژی هسته‌ای در مناطق دیگر ایجاد کرده بودند. فعالان ضد اتم مخالفت‌های امسال را بسیار وسیع‌تر از گذشته دانسته و آن‌را موفقیتی بزرگ می‌خوانند.
هیاهوی کمتر، نتایج بیشتر
چگونه مخالفت‌های صلح‌آمیز در قالب تشکیل زنجیره‌های انسانی یا اقدام تظاهرکنندگان به بستن خود به ریل راه‌آهن، به دور از هیاهوهای تجمع‌های اعتراض‌آمیز گذشته، چنین مؤثر واقع شده‌اند؟
هسته اصلی مخالفت‌هایی که در مسیر حمل زباله‌های اتمی صورت گرفت را مردم محلی تشکیل می‌دادند. در میان مخالفان می‌شد کشاورزانی را دید که برای حفاظت از محل زندگی خود در برابر تشعشعات هسته‌ای، ساعت‌ها بر روی کاه، روی زمین سرد نشسته و تکه‌ای نایلون برای حفظ خود از باران بر سر کشیده بودند.
نخستین نگاه به ترکیب و ظاهر تظاهرکنندگان، خاطره‌ی مخالفت‌های دهه ۱۹۸۰ را در اذهان بیدار می‌کرد. بسیاری از افراد، تجربه شرکت در اعتراض‌های دهه ۱۹۷۰ را دارند، همان‌زمانی که گورلبن به عنوان انبار زباله‌های هسته‌ای تعیین شد. شرکت نسل بالای پنجاه سال در مخالفت با نگهداری زباله‌ها در این محل، چشمگیر است.
آنان اکنون به چشم خود همان چیزی را می‌بینند که ۴۰ سال بیش با آن به مخالفت پرداختند.
وجود نسل‌های متفاوت
آنان در کنار خود نسل جوان ۱۵ تا ۳۰ سالی را می‌بینند که بخش بزرگی از اعتراض‌ها را سازماندهی می‌کند و از میان ابزارهای مرسوم مخالفت و اعتراض، زنجیره انسانی را برگزیده و آن‌را به هزاره جدید منتقل کرده است.
ارتباط میان گروه‌های شرکت‌کننده در اعتراض‌ها هم در نوع خود جالب است. آنها اخبار مخالفت‌ها را از طریق پیام کوتاه به دیگران ارسال می‌کنند یا با میکروفن‌های بی‌سیم به بلندگوهای اطراف می‌فرستند تا به گوش اطرافیان برسد. حتی یک نظرسنجی در اینترنت هم ترتیب داده شده است.
در میان شرکت‌کنندگان کسانی هم هستند که تجربه مشابهی در اعتراض به دفن زباله هسته‌ای در گورلبن ندارند. البته این به آن معنا نیست که آنها اساسا در راهپیمایی‌هاو تظاهرات شرکت نداشته‌اند. در واقع، بسیاری از آنان کسانی هستند که تا کنون بیشتر در بحث‌های نظری سیاسی و در سطح محلی شرکت کرده‌اند.
درسی برای تازه‌آمدگان
اعتراض‌های صلح‌آمیزی از جنس آن‌چه که مردم منطقه در روزهای اخیر برای مقابله با دفن زباله‌های اتمی از خود نشان دادند، نکات مثبت بسیاری برای شرکت‌کنندگان کم‌تجربه در پی دارد. کم تجربه‌ترها از سویی می‌بینند که می‌توان برای دستیابی به اهداف سیاسی، چارچوب‌های اعتراض کلاسیک را شکست و از راه‌های غیرخشونت‌آمیز وارد شد، که البته برای هر اعتراضی باید پیامدهایی را هم به جان خرید. علاوه بر این، ابعاد اعتراض‌ها و دامنه پیامد‌های آنها روشن است و افراد می‌توانند با چشمان باز تصمیم بگیرند که وارد تجمع‌های اعتراضی بشوند یا نه.
علاوه بر این، تصویری که اعتراض‌ها به تازه‌آمدگان و کم‌تجربه‌ها منتقل می‌کنند، تصویری مثبت و صلح‌آمیز است. این نیز خود یکی از شاخصه‌های نسل جدید مخالفت‌هاست: این مخالفت‌ها – بر خلاف اعتراضات دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ – ارتباط تنگاتنگی با رسانه‌ها دارند و از این طریق تصویر روشن و مثبتی از خود بر جای می‌گذارند.
شرکت‌کنندگان هم تفاوت‌های بسیاری با هم دارند. به این معنی که کسی که تا به امروز معترض سیاسی بوده دیگر خود را محدود به این عرصه نمی‌کند. مهم این است که فرد به مسئله‌ای برخورد کنند که از نظر او اشتباه است و سیاست در برابر آن اقدامی نمی‌کند. این انگیزه‌ای است تا فرد به اعتراض برخیزد.
افرادی که این‌چنین در عرصه‌های مختلف، فعالیت اعتراضی دارند، تجربیات خود را از عرصه‌ای (مثلا سیاست) به عرصه دیگر (مثلا محیط زیست) منتقل می‌کنند و با برقراری این ارتباط، از تندروی‌ها در اعتراض‌ها می‌کاهند. این نوع اعتراض‌ها زمانی اثربخش‌تر می‌شود که افراد نه تنها از طیف‌های مختلف، بلکه از گروه‌های سنی متفاوت، در کنار هم قرار می‌گیرند. بدین ترتیب تجربیات از نسلی به نسل دیگر نیز منتقل می‌شود.