اعتراض به فروش کوکاکولا در دفاع از مردم غزه

فروش نوشابه­های شرکت آمریکایی کوکاکولا از سال ۱۳۵۷ در ایران متوقف شده بود، اما از ۱۵ سال پیش از سرگرفته شد. اوایل دهه­ی هفتاد خورشیدی وقتی اولین تابلوهای تبلیغاتی کوکاکولا در فرودگاه مهرآباد تهران نصب شد بسیاری از مسافران این اقدام را نشانه­ی باز شدن درهای بازار ایران به روی محصولات آمریکایی ارزیابی می­کردند.

آن زمان کوکاکولا نماد سرمایه­داری غرب محسوب می­شد. اکنون این شرکت به حمایت از صهیونیست­ها متهم می­شود و با توجه به حمله­ی نظامیان اسرائیل به نوار غزه، عده­ای خواهان جلوگیری از فروش محصولات آن در ایران شده­اند. شرکت خوشگوار که پیش از انقلاب نیز فروشنده نوشابه­های کوکاکولا در ایران بود از سال ۱۳۷۳ ، تولید این نوشابه را دوباره آغاز کرد.

تعلیق فعالیت شرکت­های مشکوک

شرکت خوشگوار مدعی است هیچ ارتباطی با شرکت کوکاکولا در آمریکا ندارد و اسانس نوشابه­های خود را از طریق یک شرکت ایرلندی تهیه می­کند. این مطلب را ۲۹ دی ماه یکی از اعضای هیات مدیره­ی خوشگوار به خبرگزاری دانشجویان، ایسنا، گفته است. شرکت نوشابه­سازی خوشگوار در مشهد فعالیت می­کند و در سال‌های گذشته عنوان واحد تولیدی نمونه را نیز به دست آورده.

به گزارش ایسنا وزیر صنایع و معادن، علی اکبر محرابیان، به دلیل آنچه «همبستگی با ملت مظلوم فلسطین و پاسخ به جنایت صهیونیست‌ها علیه مردم بی‌دفاع غزه» عنوان می­شود دستور داده، فعالیت کلیه شرکت‌هایی که ممکن است بخشی از سهام آنها در اختیار اسرائیلی­ها باشد به حالت تعلیق درآید. خبرگزاری فارس سی­ام دیماه گزارش داد محرابیان از شرکت خوشگوار خواسته در مهلت تعیین شده­ای تکلیف خود با شرکت کوکاکولا را روشن کند.

رئیس جمهور محمود احمدی­نژاد، با آغاز هفته­ی سوم درگیرهای غزه، در پیامی به همتای الجزایری خود خواستار فشارهای اقتصادی به اسرائیل به منظور تنبیه این کشور شد. سخنگوی وزارت امور خارجه بیست و سوم دیماه در پاسخ به پرسشی در مورد منظور رئیس جمهور از چگونگی این فشارها توضیح بیشتری نداد. محمود احمدی­نژاد در پیامی که سی­ام بهمن خطاب به «دولت­ها و ملت­های آزاده جهان» صادر کرد، «قطع روابط سیاسی و تحریم کالاها و مراودات تجاری» با اسرائیل را به آنها توصیه کرده است.

منع شرعی و قانونی و اقدام­های نمادین

ارتباط با شرکت‌هایی که سهام آنها در اختیار اسرائیلی­هاست و فروش محصولات آنها در ایران، بارها از سوی برخی مراجع تقلید حرام شمرده شده است. سعید ابوطالب، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، بهمن ماه ۱۳۸۵ در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر از بررسی طرحی خبر داد که براساس آن، داد و ستد با شرکت‌های چند ملیتی به‌ویژه آنهایی که به اسرائیل وابسته­اند، تنظیم و در صورت لزوم محدود، یا ممنوع ‌شود.

در این فاصله برخی اقدام­های صورت گرفته نیز جنبه­ای نمادین دارد. روزنامه کیهان در شماره اول بهمن ماه گزارش داد، شورای شهر مشهد در تازه­ترین نشست خود تغییر نام «سه راه کوکاکولا» به «سه راه رضوان» را تصویب کرد. رضوان نام مستعار عماد مغنیه یکی از رهبران بلندپایه­ی حزب­الله لبنان است که سال گذشته در سوریه ترور شد.

به نوشته­ی کیهان، رئیس شورای شهر این اقدام را «در راستای جلوگیری از تبلیغ کالاهای صهیونیستی، ممنوعیت خرید و فروش این کالاها و برخورد با شرکت­های توزیع کننده آنها» عنوان کرده است. همچنین قرار است یکی از میدان­های شهر مشهد به نام غزه نامگذاری شود.

مهرماه امسال نیز جمعی که خود را «حامیان ملت مظلوم فلسطین» معرفی می­کند با صدور بیانیه­ای به عنوان یک فیلم سینمایی که «نسکافه داغ داغ» نام داشت اعتراض کردند. اعتراض‌کنندگان خواهان تغییر واژه «نسکافه» شدند که معروف­ترین محصول شرکت نستله است.

به دنبال مارک­های مشهور، حتا تقلبی

اعتراض به فعالیت شرکت­های چند ملیتی فقط به نستله و کوکاکولا محدود نمی­شود. وجه مشترک اغلب اعتراض­ها اتهام حمایت از دولت اسرائیل است. سهامداران برخی از این کمپانی‌ها یهودیان کشورهای دیگرند که الزاما وابسته و حامی حکومت اسرائیل نیستند. با این همه اغلب این شرکت­ها به تبع فعالیت بین­المللی خود در بازار اسرائیل نیز سرمایه­گذاری می­کنند. در نظر برخی از مسلمانان این اقدام تقویت بنیه­ی اقتصادی این کشور و حرام است.

بعضی از اعتراض­ها نیز به رواج کالاهای غربی، به ویژه آمریکایی، به عنوان نفوذ فرهنگ و ارزش­های اسلام­ستیز مربوط می­شود. به رغم این اعتراض­ها و حرکت­های نمادین، نسکافه و کوکاکولا همچنان در ایران خرید و فروش می‌شود و مارک­های تجاری مشهور نیز طرفداران فراوانی دارد. تمایل به استفاده از پوشاک و وسایلی با مارک­های معروف غربی به حدی است که بازار ایران از کالاهای بدل چینی و تایلندی با این مارک­ها اشباع شده است.