اصرار دولت در برگزاری «جشنهای خودکفایی» در تولید فولاد و سیمان

چند سال پس از برپایی جشن­ خودکفایی گندم، جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته بار دیگر به یکی از بزرگترین واردکنندگان این محصول تبدیل شد.

وزیر صنایع و معادن، علی اکبر محرابیان، سوم فروردین ماه گفت با اجرای طرح­های بزرگی در نقاط مختلف کشور تولید سیمان به ۶۴ میلیون تن در سال رسید. محرابیان می­افزاید ظرفیت تولید فولاد نیز به ۱۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تن افزایش یافته است. به گزارش خبرگزاری مهر وزیر صنایع با اشاره به این ارقام وعده می­دهد «امسال خودکفایی کشور را در تولید فولاد و سیمان جشن خواهیم گرفت.» اما به نظر می­رسد برگزاری این جشن­ها بیش از آنکه توجیه منطقی داشته باشد اهداف تبلیغاتی را دنبال می­کند. به اعتقاد منتقدان مازاد تولید در این بخش­ها یا قبلا وجود داشته یا پیامد کاهش مصرف است.

دوران رکود و کاهش مصرف

به گفته­ی فروشندگان مصالح ساختمانی، سال گذشته این بخش با کاهش تقاضا و افت قیمت­ها تا ۶۰ درصد روبرو بوده است. روزنامه سرمایه ۲۹ بهمن ۸۷ می­نویسد، رئیس اتحادیه این صنف از کاهش ۵۰ درصدی بهای سیمان و رئیس اتحادیه آهن فروشان تهران از کاهش ۶۰ درصدی بهای آهن خبر داده­اند. از نظر کارشناسان بحران مالی جهانی و کم شدن تقاضا از مهمترین دلایل این کاهش قیمت به شمار می­روند. علت دیگر، رکود بازار مسکن و ساخت و ساز در کشور عنوان می­شود. این رکود کاهش مصرف را در پی داشته و از نیاز به واردات کاسته است. در سال­های اخیر با افزایش ظرفیت تولید این دو محصول نیز روبرو بوده­ایم. اما برای رسیدن به خودکفایی و جشن گرفتن، تولید فولاد و سیمان باید لااقل به سطح مصرف در سال ۸۶ برسد.

جشن­های تکراری خودکفایی

رئیس سازمان بازرگانی مازندران، پنجم اسفند ماه سال ۸۶ میزان مصرف سالانه سیمان در کشور را ۷۲ میلیون تن اعلام کرده است. به این ترتیب اگر در این یک سال مصرف افزایش نیز نداشته باشد با تولید ۶۴ میلیون تن در سال، ۸ میلیون تن تا خودکفایی فاصله است. گرچه ظاهرا سه ماه پیش نیز جشن دیگری برای خودکفایی در تولید سیمان برگزار شده. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، هشتم دیماه سال ۸۷ از همدان گزارش می­دهد وزیر صنایع و معادن با شرکت در جشن خودکفایی سیمان اظهار داشت، امروز میزان تولید سیمان بیش از مصرف داخلی شده است. واحد مرکزی خبر در گزارشی از این مراسم می­افزاید «وزیر ­صنایع و معادن به ۱۷ نفر از مدیران صنعت سیمان که زمینه دستیابی کشور به خود کفایی سیمان را فراهم کردند لوح سپاس اهدا کرد.» بنابر این گزارش علی اکبر محرابیان در این مراسم گفته است «برای نخستین بار در تاریخ صنعت کشور تولید سیمان از مصرف آن بیشتر شد.» واحد مرکزی خبر ۲۶ اسفند ماه ۸۷ در گزارش دیگری از قول وزیر صنایع خبر داد جشن خودکفایی سیمان فروردین ماه ۸۸ با حضور رئیس جمهور برگزار می­شود.

صادرات سیمان در سال ۱۳۸۰

برابر گزارش­هایی که سه ماه پیش منتشر شد، وزیر صنایع و معادن خودکفایی در تولید سیمان را یکی از دستاوردهای بزرگ دولت نهم خوانده است. اما برخی از گزارش­ها نشان می­دهد قبل از روی کار آمدن این دولت نیز در سال­هایی نیازی به واردات سیمان نبوده است. مطابق جدولی که اول خرداد ماه سال ۸۲ در روزنامه همشهری منتشر شد تولید سیمان در ایران لااقل در مقاطعی از سال ۱۳۶۷ تا پایان سال ۸۱ بیش از میزان مصرف داخلی بود. مطابق این گزارش که ظاهرا با تکیه بر آمار وزارت صنایع و معادن آن زمان تهیه شده جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۰ با ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن، سیزدهمین کشور صادرکننده سیمان بوده است.

جشنی برای خودکفایی یا برای تبلیغ؟

سخنان اخیر وزیر صنایع در مورد خودکفایی در تولید فولاد نیز با ابهام­هایی روبروست. علی اکبر محرابیان گفته است با تولید سالانه ۱۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تن فولاد باید بی­نیازی کشور از واردات را جشن گرفت. روزنامه هموطن سلام در شماره هفدهم بهمن سال ۸۶ خود به نقل از محرابیان می­نویسد، مصرف محصولات فولادی کشور در سال ۱۸ میلیون تن است. به گفته­ی وزیر صنایع و معادن از این مقدار ۱۰ میلیون تن تولید داخلی و مابقی از طریق واردات تامین می­شود. به نوشته­ی هموطن سلام محرابیان با بيان اينکه يکي از اقدامات دولت نهم توسعه توليد فولاد است، تصريح می­کند، تا سال ۸۸ ظرفيت توليد سالانه ما به ۳۲ ميليون تن مي­رسد.

۲۹ بهمن ۸۷، یکسال پس از این سخنان، رئیس اتحادیه صنف آهن فروشان تهران با اشاره به تولید ۱۲ میلیون تن آهن در کشور اظهار داشت، سالانه ۹ میلیون تن آهن به کشور وارد شده و دو تا سه میلیون تن از این محصول نیز به کشورهای همجوار صادر می­شود. با این حساب میزان مصرف داخلی باید بین ۱۸ تا ۱۹ میلیون تن باشد که همچنان از میزان تولید بیشتر است. به رغم این به نظر می­رسد دولت اصرار دارد «جشن­های خودکفایی» را برگزار کند. برخی از ناظران چنین اقدام­هایی را جزیی از سیاست تبلیغاتی دولت نهم می­دانند که از زمان روی کار آمدن دنبال کرده و انتظار می­رود در استانه­ی انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری شدت گیرد.