از بیکینی تا بورکینی • تاریخ پرفراز و نشیب لباس شنای زنان

بیکینی آتول نام جزیره‌ای از مجموعه جزایری (در مجموع ۲۳ جزیره) در اقیانوس آرام است که در محدوده مجموعه جزایر مارشال قرار دارد. این جزایر در سده ۱۶ میلادی توسط دریانوردان اسپانیایی کشف شدند که در سال ۱۸۲۵ به مستعمره آلمان تبدیل شد. بیکینی در جنگ جهانی اول به تصرف ژاپن و در جریان جنگ جهانی دوم به تصرف آمریکا درآمد.

بیکینی لباس شنای زنانه است که از دو قسمت سینه بند و شورت تشکیل شده است.

در نقاشی‌ها و موزائیک‌کاری‌های باقی‌مانده از سده چهارم میلادی در "ویلا رومانا دل‌کازاله" واقع در جزیره سیسل ایتالیا، زنانی در کنار آب با لباسی شبیه به بیکینی دیده می‌شوند. هنوز مشخص نیست که این لباس برای ورزش، به‌عنوان لباس زیر و یا برای شنا بوده است.

پس از سده چهارم میلادی در هیچ یک از آثار به‌جا مانده در اروپا نشانی از بیکینی دیده نمی‌شود تا این‌که در سال ۱۹۰۰ میلادی والنتین لهر، اهل فرایبورگ در آلمان لباس شنای دو تکه را طراحی و تولید کرد. این لباس شنا اما فقط از سوی شماری معدود که طرفدار "فرهنگ برهنگی" بودند و آن‌هم در مکان‌های محدود استفاده می‌شد.

با رشد صنایع نساجی از سال ۱۹۲۰ لباس شنای بانوان از جنس "جرسی"، "تریکو" و ابریشم تولید شد. در این دوره زنانی که به هنگام شنا از "لباس مناسب" استفاده نمی‌کردند، توسط نیروی پلیس در همان ساحل بازداشت می‌شدند. از سال ۱۹۳۲ نیز پوشیدن لباس دو تکه شنا از سوی حکومت نازی‌ها در آلمان ممنوع اعلام شد.

در سال ۱۹۴۶ لویی رآر (Louis Réard) فرانسوی که مکانیک اتومبیل بود و بعدها طراح مد شد، بیکینی را که از چهار پارچه سه‌گوش تشکیل شده بود، طراحی کرد و در ۱۸ ژوئيه سال ۱۹۴۶ رسما به ثبت رساند. با این حال هیچ مانکنی به دلیل "غیراخلاقی ‌بودن" حاضر به نمایش این لباس شنا نشد و او مجبور شد از یک رقاص بنام "میکلینا برناردینی" برای ارائه بیکینی استفاده کند.

آزمایش‌های هسته‌ای آمریکا در جزیره بیکینی و انتشار اخبار آن لویی رآر را برآن داشت تا نام طرح لباس شنای خود را بیکینی بگذارد. او در شعار تبلیغاتی‌اش "le bikini, la première bombe an-atomique" با بازی با کلمات بیکینی را "اولین بمب آناتومیک" خواند. (عکس: آزمایش هسته‌ای آمریکا در جزیره بیکینی)

در سال‌های نخست در بسیاری از کشورهای اروپایی، بیکینی یک "رسوایی شرم‌آور" خوانده می‌شد و استفاده از آن در سواحل ایتالیا، اسپانیا و پرتغال رسما ممنوع بود. جالب اینکه استفاده از بیکنی در سواحل اقیانوس اطلس فرانسه ممنوع ولی در چند بخش دیگر این کشور مجاز بود.

در آمریکا هم استفاده از بیکنی در سواحل ممنوع بود. در فیلم‌های هالیوود بر اساس قوانین نانوشته اخلاقی حاکم بر سینمای آن زمان که به قوانین "Hays" معروف بودند، زنان با بیکینی نمایش داده نمی‌شدند.

با وجود همه ممنوعیت‌ها، ظاهر شدن مرلین مونرو ستاره سینمای آن‌زمان با لباسی بیکینی درسال ۱۹۵۳ جنجال‌آفرین شد.

بریژیت باردو ستاره سینمای فرانسه، که تا آن زمان آن‌چنان شناخته شده نبود نیز در سال ۱۹۵۳ در فستیوال فیلم کن با بیکینی ظاهر شد. با این حال تا اواخر دهه ۵۰ اثری از بیکینی در مد لباس دیده نمی‌شود و به‌جای آن این مایوهای آستین‌دار بودند که در مجلات مد تبلیغ می‌شدند.

تحولات فرهنگی دهه ۶۰ میلادی و انقلاب جوانان باعث شد تا بالاخره استفاده از بیکینی راه خود را به سواحل باز کند. هم‌زمان "اورزولا آندرس" هنرپیشه آلمانی بود که در فیلم جمیز باند به همراه شان‌ کانری برای نخستین بار بیکینی را بر پرده سینما برد و جهانی کرد. این بیکینی در سال ۲۰۰۱ در یک حراجی به مبلغ ۶۰ هزار دلار به فروش رفت که این مبلغ هنوز هم رکورد فروش لباس شنا را دراختیار دارد.

هرچند دیگر استفاده از بیکینی در اواسط دهه ۶۰ آنچنان "حساسیت برانگیز" نبود، با این حال یک دختر ۱۷ ساله که به‌خاطر اعتراض به ممنوع بودن بیکینی در بازار مونیخ ظاهر شده بود از سوی دادگاه به تمیز کردن زمین بیمارستان و خانه سالمندان به مدت سه هفته محکوم شد.

تا کنون انواع بیکینی با هفت نو مدل سینه بند و شش نوع شورت روانه بازار شده‌ است. در سال‌های اخیر استفاده از بیکینی با شورت تانگا هرچند رواج یافت اما نتوانست همه‌گیر شود. در این اواخر "میکروکینی" در آمریکا و برزیل از محبوبیت زیادی برخوردار شده است. در این مدل از میزان پارچه باز هم کاسته شده است.

شناکردن در کشورهای اسلامی برای زنان همواره یک معضل بوده است. در سال‌های اخیر طراحان لباس برای حل این مشکل لباسی را طراحی کردند که نام "بورکینی" بر آن نهاده شده است. واژه بورکینی ترکیبی است از پوشش "برقع" اسلامی و بیکینی.

هرچند زمان زیادی از دوره محدودیت برای استفاده از بیکینی و زندانی شدن زنان به‌خاطر استفاده از آن نمی‌گذرد، اما امروز برای نسل جوان یک لباس شنای خیلی عادی و معمولی است و ای بسا بسیاری از جوانان هم از تاریخ نشیب و فراز آن اصلا خبر نداشته باشند.