۹۰ سالگی کاسترو؛ کیوبای درمانده میان دو جهان

چند دهه قبل، داکتر شخصی فیدل کاسترو گروهی را موسوم به "کلب ۱۲۰ ساله" پایه گذاشت و گفت که کاسترو، رئیس جمهور آینده کیوبا تا ۱۴۰ سالگی عمر خواهد کرد؛ حتا بیشتر از شخصیت های نجاتبخش قوم بنی اسرائیل که در انجیل از آنها نام برده شده است. دیگر اعضای "کلب ۱۲۰ ساله" به تدریج درگذشتند و فقط کاسترو زنده ماند. این سبب شد تا این افسانه شکل بگیرد که کاسترو همان مسیحی است که قرار است کیوبا را از چنگ سیستم نجات بخشد.

فیدل کاسترو در حالی شاهد جشن ۹۰ سالگی خود است که قادر نبوده است تا به تعهدات خود که در سخنرانی مشهورش با نام "تاریخ مرا تبرئه خواهد کرد" وعده سپرده بود، برسد. این تعهد در سال ۱۹۵۳ زمانی صورت گرفت که پس از تخریب "سربازخانه مونکادا" کاسترو محکوم شده بود. این وعده ها حتا پس از پیروزی انقلاب کیوبا در سال ۱۹۵۹ به بخشی از برنامه های سیاسی مبدل گردید.

نه این برنامه ها و نه اصلاحات پر زرق و برق برادر او، رائول کاسترو نتوانست جلو سقوط اقتصادی و اجتماعی این جزیره را بگیرد؛ سقوطی که دور از تصور آنها بود. این ها فقط در جوی از عوامفریبی قرار داردند که سعی می کنند علیرغم ناکامی هایشان، جهان را فریب بدهند. اما این اقدامات نمی تواند خود کیوبایی ها را فریب بدهد.

انقلابیون؛ وارثان قدرت

انقلابیون قدرت خود را "مورثی" کردند و به وارثان وفادار موسوم به "کاسترویی های جدید" واگذار نمودند. این روند به گونه شرمسارانه ای مورد تمسخر کشورهای دموکراتیک قرار گرفت؛ کشورهایی که با انگیزه منافع اقتصادی و استراتیژیک با کیوبا وارد مذاکره شده بودند. این کشورها کم کم به همدستان کشوری مبدل می شوند که خود آن را به "دوگانگی" متهم می کنند.

در گام نخست امتیازاتی توسط بارک اوباما رئیس جمهور امریکا اعطا گردید. این امتیازات با برداشتن تحریمات پنج دهه ای واشنگتن از کیوبا به هدف سمت و سودهی آن کشور به مسیر تحولات اجتماعی صورت گرفت.

پس از آن روسیه با تلاش های مکرر در صدد دریافت دوباره موقعیت استراتیژیک خود در امریکای لاتین و کیوبا به عنوان یک پایگاه خود گردید. بعد تر از آن، پیشنهاداتی از سوی اتحادیه اروپا به مقصد توسعه همکاری اقتصادی با آن کشور ارائه گردید. این ها همه و همه، پیامد بهبود نسبی روابط امریکا با کوبا بوده که به گونه آهسته ای انجام شده است.

اما در بخش دیگر ماجرا، هنوز هم سرخوردگی کیوبایی ها از نبود اصلاحات فوری اقتصادی برطرف نشده است. نگرانی های بحران اقتصادی شبیه سال دهه نود در آن کشور وجود دارد. مردم می ترسند که مبادا مالیات افزایش یابد و مقررات بروکراتیک مانع رونق گرفتن بیشتر کسب و کارهای کوچک شود.

با این حال، سرکوبگری دولت هنوز هم بیشتر از پیش افزایش می یابد. ده ها مخالف حکومت، اعتصاب غذا و مظاهره مسالمت آمیز را در اعتراض به خشونت زایی دولت، راه اندازی کرده اند.

تصویر کاسترو کمرنگ می شود

بسیاری کیوبایی ها هنوز هم نمی دانند که در چگونه یک کشوری زندگی می کنند. اما کم و بیش گرایش اروپا را به طرف کشور خود درک می کنند. در حقیقت این که یکی از شرکت های بزرگ فرانسوی ساخت و سازی میدان هوایی هاوانا را به عهده گرفت و آلمان اجازه نیافت که شعبه گویته انستیتوت را در این کشور بگشاید، یک "سیاست یک بام و دو هوا" را نشان می دهد. در برابر حضور اقتصادی اتحادیه اروپا در کیوبا، این کشور پیش شرط هایی را برای حضور فرهنگی این اتحادیه تعیین کرده است.

نارضایتی کیوبایی ها همواره در وبلاگ ها و مقالات متعدد نسل جدید کیوبا که غالبا خبرنگاران غیر وابسته اند، مشهود است. آنان به گونه قطعی جشن تولد فیدل کاسترو را شایسته جشن مجلل و پرهزینه نمی دانند.

اما مسلما عده ای از او تمجید می کنند؛ مانند یک گروه موسیقی مشهورکه شعر افسانوی را در وصف کهنسال ترین دیکتاتور جهان سروده است. این آهنگ همانند سرود ملی در رادیوها به نشر رسیده و در چهارراه ها از بلندگوها نیز شنیده می شود؛ هرچند که کمترین افراد به این "مسیح کیوبا" باورمند هستند.