یمن: مبارزه برای حقوق زنان در زمان جنگ

سُها بشارن حین قدم زدن در برلین، می گوید زندگی در آرامش چقدر زیباست: «این جا من نیازی ندارم که نگران باشم، بلکه می توانم در آرامش قدم بزنم». همزمان از وضعیت یمن یادآور می شود و اینکه در وطن خودش چه اتفاقاتی در جریان اند.

به گزارش سازمان ملل یمن از آغاز جنگ یمن تا حال گرفتار بدترین بحران بشری در سطح جهانی شده است و در درگیری ها هزاران فرد ملکی کشته شده اند. این در حالی است  که مبارزه برای زنده ماندن، برای زنان و دختران اغلب دشوارتر از مردان است.

بشارن در صنعا، پایتخت یمن با شوهر و دو پسرهشت ساله و ده ساله اش زندگی می کند. او می گوید که فرزندانش زندگی در دوران صلح را اصلا نمی شناسند.

برای این مادر یمنی، جنگ یعنی این که به کودکانش پیوسته اطمینان بدهد که همه چیز تحت کنترول است، در حالی که صدای اصابت بمب در پیرامون آن ها شنیده می شود. او می گوید: «ما به عنوان والدین سعی می کنیم که ترس مانرا نشان ندهیم. حتی در حالی که خودمان به سختی می توانیم (این همه نگرانی و ترس را) تحمل کنیم».

او به عنوان کارشناس حقوق زنان در سازمان بین المللی «Care» کار می کند تا برای تغییر قواعد اجتماعی و فرهنگی در کشورش کمک کند. آموزش در زمینه صحت، شمولیت زنان در تلاش ها برای صلح و تامین امنیت غذایی مهمترین بخش های کار سهی بشارن را تشکیل می دهند.  او می گوید، هرچند که جنگ وحشتناک است؛ اما به این وسیله و این زمینه ها امکانات جدیدی برای زنان یمن ایجاد می شود.

آخرین جایگاه در گزارش جهانی فاصله جنسیتی

برای بیشتر زنان استقلال و آموزش در سطح بالاتر به خصوص در مناطق روستایی یک رویای دوردست باقی می ماند.

گرچه از زمانی که زنان در یمن حق انتخابات را به دست آوردند، بیش از ۵۰ سال می گذرد؛‌اما دسترسی داشتن به حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تا اندازه زیادی برای آن ها محدود است. 

این کشور از ۱۳ سال پیش بدین سو در رتبه بندی «گزارش جهانی فاصله جنسیتی» که مجمع جهانی اقتصاد آن را نشر می کند، در آخرین جایگاه قرار دارد.

ختنه زنان در بسیاری از مناطق یمن هنوز انجام می شود و در شفاخانه ها امکان معالجه  زنان بدون موافقت یک خویشاوند مرد وجود ندارد. 

پیشرفت های کوچکی که قبلا در زمینه برابری زن و مرد به دست آمده بودند، از آغاز جنگ در سال ۲۰۱۵ نابود شدند. در آن زمان شورشیان حوثی که مورد حمایت ایران هستند، عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور یمن را که توسط  جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شده، بیرون راندند و صنعا را اشغال کردند.

از آن زمان، یک ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی سعی می کند با اقداماتی مانند حملات هوایی حوثی ها را به عقب براند و در این بین انسان های بی گناه نیز کشته می شوند. بشارن می گوید: «در جنگ مردم ترجیح می دهند به فکر پیدا کردن غذا باشند، تا این که بخواهند راجع به حقوق زنان صحبت کنند». 

دختران و زنان از همه آسیب پذیرترند

پس از پنج سال جنگ برای کسب قدرت، حدود ۲۴ میلیون یمنی یعنی ۸۰ درصد از مردم این کشور نیازمند کمک های بشردوستانه هستند.

بسیاری از مردان زخمی یا کشته می شوند و یا این که هنوز در درگیری ها شرکت دارند و به این ترتیب در برابر چالش های کاملا جدیدی قرار می گیرند. آن ها هستند که باید برای تامین هزینه های زندگی کاری پیدا کنند و درآمدی کسب کنند. 

. مردان که دیگر قادر به انجام این کار نیستند، اغلب احساس حقارت می کنند.

بشارن می گوید: «در بخش های بزرگی از یمن زنان خانه داری می کنند و مردان باید کار کنند و درآمدی داشته باشند». او ادامه داد: «من نمی خواهم خشونت خانوادگی را توجیه کنم، اما در مواردی که تقسیم وظایف مانند گذشته امکان پذیر نباشد، دلسردی ایجاد می شود. خشونت خانوادگی در طول جنگ افزایش یافته است». 

به گزارش صندوق جمعیت سازمان ملل متحد بیش از سه میلیون زن و دختر یمنی در معرض خشونت های جنسی قرار دارند.

بسیاری از زنان حامله و مادران شیرده، مبتلا به سوء تغذیه اند

در یمن، ده میلیون تن به کمک های مواد غذایی نیاز دارند. در این زمینه هم وضعیت برای زنان دشوارتر از مردان است. به خصوص وقتی که آن ها باردار باشند و یا شیر بدهند. به گزارش صندوق جمعیت ملل متحد، بیش از یک میلیون  زن یمنی حامله و یا شیرده سوء تعذیه دارند، چون غذا به اندازه کافی به آن ها نمی رسد و به مراقبت های طبی دسترسی ندارند.

قدم های کوچک به سوی استقلال

اما بشارن هنوز هم امیدوار است که با وجود همه ویرانی هایی که جنگ باعث آن بوده، زنان چشم انداز بهتری برای آینده داشته باشند.

او اذعان دارد که «این اتفاق در طول یک شب رخ نخواهد داد. اما ما همین حالا هم شاهد این هستیم که زنان از توانایی های سنتی شان مانند آشپزی یا خیاطی برای راه اندازی کار و کاسبی استفاده می کنند، در صورتی که به اندازه کافی حمایت دریافت کنند و آموزش ببینند». 

به نظر بشارن تحولات اجتماعی باید از خانواده شروع شود: «چیزهای کوچک هم مهم است. به طور مثال این که پسران من باید در کارهای خانه کمک کنند. من نمی خواهم که آن ها دراین زمینه به دیگران وابسته باشند، به زنان که به هیچ وجه».

مارتین گریفیث، فرستاده ویژه سازمان ملل برای یمن اخیراً گفت که پیشنهاد شورشیان حوثی در مورد توقف همه جنگ ها با عربستان سعودی ممکن است به پایان مناقشه منجر شود. ایران یک برنامه صلح احتمالی را مطرح کرد تا به این گردونه خشونت در منطقه خلیج فارس پایان داده شود.

اما همزمان جنگ ها در یمن ادامه دارند. به گفته بشارن، پنج سال پس از آغاز جنگ، مردم گرچه هنوز قدرت مقاومت را دارند، «اما ما همه در حالت شوک هستیم. به جنگ باید پایان داده شود. این جنون باید خاتمه یابد».

کیت بریدی/م. ا.