کودتای چیلی و چگونگی نقش سازمان استخبارات آلمان در آن

حکومت فدرال آلمان در پیوند به یک رشته سؤالات، مبنی بر همکاری سازمان استخبارات خارجی آلمان و سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سی آی ای) با دیکتاتور نظامی یونان و چیلی در اوایل دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، به گونه محتاطانه واکنش نشان داده است.

در اواخر سال گذشته، یان کورتی عضو حزب چپ‌های آلمان و شماری از اعضای این جناح سیاسی، ۶۸ سؤال را مرتبط به موضوع یادشده به حکومت فدرال آلمان مطرح کردند. پاسخ ناتکمیلی را که حکومت فدرال در پنجم ماه دسمبر میلادی به آنان فرستاد، چنان سبب تحریک کورتی شد که یک شکایت را مبنی بر عدم همکاری جامع حکومت با پارلمان درج نمود. یان کورتی در بخشی از نامه اش نوشته است: «پاسخ‌ها با بی ادبی غیرقابل مقایسه است و افزون بر آن چنین برخوردی را کسی با پارلمان انجام نمی‌دهد.»

هرچند وزارت امور خارجه آلمان اذعان می‌کند که حکومت آن زمان، تحت رهبری ویلی برانت از حزب سوسیال دموکرات در مورد کودتای سازماندهی شده با رهبری جنرال آگوستو خوسه رامون پینوچت اوگارته، از قبل آگاهی داشت. در یازدهم ماه سپتمبر ۱۹۷۳ نظامیان با راه اندازی یک کودتا، سالوادور آلنده رئیس جمهور سوسیالیست انتخاب شده آن زمان را از قدرت برکنار کردند. در آن زمان، صدها هزار تن به زندان افگنده شده و هزاران تن دیگر به قتل رسیدند. با این حال، وزارت خارجه فدرال نمی‌خواهد که در مورد نقش حکومت آن زمان این کشور، توضیحات بیشتر را افشا کند.

خاموشی "برای رفاه دولت"

حکومت فدرال آلمان سؤال اساسی که در مورد همکاری سازمان استخبارات آلمان با سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا) که گروه پینوچت را فعالانه حمایت می‌کرد، نخواسته است نظر به "دلایل رفاه دولت" پاسخ بدهد. حکومت فدرال در پاسخ به سؤال حزب چپ‌ها نوشته است: «با افشای محتوای همکاری با ادارات امنیتی خارجی، محرمیت شدید و متقابل را، که اساس هرنوع همکاری استخباراتی را تشکیل می‌دهد، نقض خواهد کرد.»

در میان سایر سؤال‌هایی که مطرح شده اند، این موضوعات بی پاسخ باقی مانده اند: چه وقت و به چه شکل سازمان استخبارات آلمان در چیلی فعال بود؟ آیا سازمان (سیا) در مورد کودتای چیلی که ایالات متحده آن را همکاری می‌کرد و از حمایت مالی این کشور برخوردار بود، اداره استخبارات آلمان را در جریان گذاشته بود؟ آیا سازمان استخبارات آلمان در عملیات‌های سازمان سیا به نحوی همکاری داشت؟ غیر از حقوق بشر، هسته سیاست خارجی حکومت آن زمان با چیلی چه می توانست باشد؟

با این حال کورتی گفت: «فکر می‌شود که در آنجا همکاری مشترک میان سازمان استخبارات آلمان و "سیا" موجود بود که به وسیله دید ضد کمونیستی در غرب آلمان، به این ایده مشروعیت بخشیده شده بود.»

این سؤال که آیا نظامیان چیلی در غرب آلمان، در سال های ۱۹۶۵ و ۱۹۹۵ آموزش می‌دیدند، بی پاسخ مانده است. از سوی هم پرسش دیگر در پیوند به همکاری سازمان استخبارات آلمان با شورای نظامی یونان در سال‌های ۱۹۶۷ و ۱۹۷۴ بی جواب مانده است. هرچند سازمان استخبارات آلمان پیش از کودتا و بعد از آن کودتایی که رسیدن رژیم راستگرای افراطی را به قدرت همکاری کرد، با سازمان استخبارات یونان موسوم به (KYP) ارتباط نزدیک داشت، با این وجود ادارات نتوانسته اند و یا نخواسته اند که با کورتی، تفصیلات را از گزارش شان در مورد یونان یادآوری کنند.

حکومت فدرال آلمان مکلف است که مدارک خدمات مخفی را که عمرشان از ۶۰ سال کمتر باشد، نشر نکند. از دید کورتی و منتقدین دیگر، خودداری از ارائه معلومات آنان در مغایرت با آخرین طرح شفافیت اداره استخبارات آلمان قرار دارد. در ماه اکتوبر سال گذشته، اداره استخبارات آلمان کتابی را به نشر رساند که گروهی از مؤرخان مستقل در میان سال‌های ۱۹۴۵ و ۱۹۶۸ در آرشیف سازمان استخبارات آلمان تحقیق کرده بودند. این پروژه با حمایت مالی دو میلیون و چهارصد هزار یورو عملی گردید.

زمانی که آلمان تغییر نظام در چیلی را جشن گرفت

نظراندازی به روابط میان آلمان و چیلی جواب‌های وزارت خارجه حکومت فدرال را به سؤال‌های کورتی ارائه می‌دارد. این پیوند نشان می‌دهد که روابط تجارتی پس از به قدرت رسیدن پینوچت افزایش چشمگیر را تجربه کرد. در سال ۱۹۷۴ میزان صادرات به چهل درصد و سطح واردات به ۶۵ درصد افزایش یافته بود.

در واقع گزارش‌های روزنامه‌های معاصر نشان می‌دهند که سیاسیون محافظه کار و شماری از رسانه‌ها، از تغییر نظام و منافع اقتصادی مرتبط به آن جشن می‌گرفتند. فرانس یوسف اشتراوس که چندین سال رهبری حزب سوسیال مسیحی را به عهده داشت، در سال ۱۹۷۳ در مطلبی به مجله "بایرنکوریر" نوشته بود: «کلمه "نظم" برای شهروندان چیلی به گونه ناگهانی بار دیگر یک آهنگ شیرین به خود گرفت.»

در همان سال، برونو هیک دبیر کل حزب دموکرات مسیحی برای نشان دادن همبستگی به چیلی سفر نمود. برونو هیک پس از بازگشت از چیلی در گفتگو با روزنامه "زود دویچه سایتونگ" در مورد گزارشی که گویا  ورزشگاه ملی سانتیاگو در زمان پینوچت به بازداشتگاه و شکنجه گاه مخالفین سیاسی مبدل شده بود، طفره رفته و نخواست پاسخ بدهد. او در عوض این جمله را گفت: «زندگی در روز آفتابی در این ورزشگاه بسیار خوشایند است.»

دویچه وله/ ا. ج