کشت و حاصل گیری گیاه آنغوزه در بامیان رو به افزایش است

آنغوزه در روستا های افغانستان به نام "هینگ بدبو" مشهور است. این گیاه از ۱ تا ۲ متر قد می کشد و دارای ریشه قوی، با شیره شیری رنگ که بوی تندی دارد، می باشد. گیاه آنغوزه به عنوان گیاه دارویی در طب سنتی کاربرد دارد.

محمد عابد یکتن از جمع یک گروه ۱۰ نفری که رهبری آنان را به عهده دارد، و ولسوالی سیغان را به اروپایی کوچک به خاطر داشتن هینگ تشبیع می کند. او که تجربه جمع آوری هینگ را در کشور های ترکیه و تاجکستان کسب کرده است، می گوید:" کار کردن در کوه های سیغان و بامیان بهتر و با ارزش تر از کار کردن در در کوه ها و زمین های زراعتی در کشور های اروپایی می باشد".

این گیاه طبی به صورت طبیعی و وحشی در کوه های ولسوالی سیغان از سال های دور به این طرف رشد و نمو نموده است و سالانه این کوه ها از طرف باشنده های محل به یک تیم ۱۰ نفری به اجاره داده می شود.

محمد عابد همه روزه ساعت ۴ صبح همرای ۹ تن دیگر به کوه ها برای شیره گیری هینگ می روند و ساعت ۴ پس از چاشت در یک مکان مشخص جمع می شوند و شیره این گیاه را در یک ظرف کلان یکجا می کنند.

محمد عابد می گوید:" امسال ما کوه های این مناطق را ۲۵۰ هزار افغانی اجاره گرفته ایم و تاکنون یک بوشکه ۱۰ لیتره هینگ را جمع آوری کردیم. امیدواریم که تا ۲۰ میزان، ۳۰ ظرف هفت کیلویی، آنغوزه جمع کنیم".

هینگ در ماه های جوزا حاصل می دهد و تا ۲۰میزان شیره می دهد. از هر ریشه ۱۸ بار به فاصله شش روز، شیره جمع آوری می کنند که یک کار دشوار و سخت می باشد.

هریک سیر( هفت کیلو) هینگ در ولسوالی سیغان ۵۰ الی ۶۰ هزار افغانی به فروش می رسد که با ارزشتر از تریاک می باشد. اما برداشت محصول هینگ نیز هنر و تخصص می‌خواهد.

آنغوزه بیشتر در کوه ها رشد و نمو می کند. اما در این سال های اخیراین گیاه در گلخانه ها کشت و نهال آن به کوه ها و زمین های آبی انتقال داده می شود. معلم شیراحمد یکی ازباشنده های منطقه سوماچ ولسوالی سیغان، فی کیلو تخم هینگ تاجکستانی را ۲۵۰۰ افغانی از ولایت سمنگان خریداری نموده و سال گذشته ۱۲ کیلو تخم هینگ را در گلخانه اش کشت نموده است.

او می گوید:" دو سال می شود که من تخم هینگ را در گلخانه کشت می کنم و فی دانه آن را ۵، افغانی به فروش می رسانم. خودم و باشنده های محل، این نهال ها را در کوه ها انتقال داده ایم و به زودی سر حاصل می آید".

هینگ بعد ۴ تا ۵ سال سر حاصل  می آید و اگر درست نگهبانی و محافظت گردد، بوته های آن ۱۲ تا ۱۵ سال شیره می دهد که دهاقین می توانند هزاران افغانی از هر بوته آن عاید بدست آورند.

باشنده های محل می گویند که مفاد هینگ ۱۰ برابر محصول گندم و کچالو می باشد. معلم شیراحمد افزود:" اگر ما یک سال شیره هینگ را جمع کنیم، سود آن ۱۰ برابر کشت گندم و کچالو می شود و خوشبختانه من ۵ هزار نهال هینگ را در کوه ها غرس نموده ام".

هینگ یا آنغوزه کاربرد دارویی دارد. براساس اظهارات کارشناسان طب گیاهی، این دارو ضد عفونی‌کننده، تقویت کننده قوه جنسی، ضد باد شکم، کاهش دهنده فشارخون، مسهل کننده، خلط آور، قارچ کُش، کرم کُش، محرک تنفسی، تقویت کننده معده و تقویت کننده رحم است.

این گیاه کرم کش می باشد که پودر آن برای از بین بردن مرض در زمین های زراعتی و در هنگام آبیاری استفاده می شود و همچنان این گیاه طبی، در کشورهای دیگر مانند هند و پاکستان صادر می گردد.

سالانه صد ها کیلو هینگ از ولسوالی های سیغان، کهمرد، شیبر، پنجاب و یکاولنگ ولایت بامیان توسط تجاران محلی به کشور های خارجی صادر می گردد و به این ترتیب دهاقین ده ها هزار افغانی این طریق عاید کسب می کنند.

مسوولان اداره زارعت و مالداری ولایت بامیان می گویند که شماری از کوه ها در ولسوالی های این ولایت، هینگ وحشی و کوهی دارند. اما اداره زراعت از ۳  سال به این طرف، مردم را به کشت و پرورش هینگ تشویق نموده است.

عبدالوهاب محمدی رئیس اداره زراعت و مالداری ولایت بامیان به دویچه وله گفت:" اداره زراعت برای ترویج هینگ به صورت نمونه ای در ۲ ولسوالی سیغان و پنجاب کار نموده است. این وزارت ۴۵۰ هکتار زمین را به صورت مستقیم کشت نموده است، اما هنوز نتیجه اش مشخص نیست".

درآمد خوب هینگ باعث شده که باشندگان ولایت‌های بامیان و غور در مرکز، ولایت ها سمنگان، بغلان، بلخ ، کندز، سرپل، جوزجان و فاریاب در شمال و ولایات بادغیس و هرات در غرب کشور نیز به کاشت این گیاه دارویی روی آورند.

به اساس آمار وزارت زراعت، سالانه در حدود ۳۰۰ هزار کیلو هینگ در افغانستان با ارزش بیش از ۲۰ میلیون دالر تولید و تهیه شده و از طریق دهلیز هوایی به هند و زمینی به کشور پاکستان صادر می‌شود.

اما حدود ۳ دهه پیش این گیاه به دلیل برداشت بی‌رویه به شدت کم شد و حتی نزدیک به انقراض رسید و باعث شد برخی‌ها از درآمد حاصل از آن محروم شوند.

در سال ۱۳۸۵ خورشیدی وزارت زراعت افغانستان برداشت و تجارت این گیاه را برای مدت ۵ سال غیرمجاز اعلام کرد ولی در این سال های اخیر، وزارت زراعت با همکاری مؤسسات، طریقه نهال آن را برای باشنده های محل آموزش داده است که حاصل گیری از این نبات طبی، نیز رو به ترویج و افزایش می باشد.