روایت حامد کرزی از چگونگی سقوط و ورود طالبان به کابل

حامد کرزی، رئیس جمهور اسبق افغانستان در یک مصاحبه با خبرگزاری اسوشیتدپرس برخی از رازهای سقوط را افشا کرد، به شمول خروج ناگهانی اشرف غنی و این که او چگونه طالبان را به داخل شهر کابل دعوت کرد «تا مردم و کشور را حفاظت کنند، شهر وارد هرج و مرج نشود و از عناصر نامطلوب که احتمالاً کشور و دکان‌ها را تاراج می‌کردند، ممانعت شود.»

زمانی که غنی از افغانستان رفت، مقامات امنیتی او نیز رفتند. حتی زمانی که کرزی با بسم الله خان وزیر دفاع آن زمان تماس گرفت، او از کرزی خواست تا کابل را ترک کند. کرزی گفته است که با بسم الله خان تماس گرفت تا بداند که چه چیزی از دولت هنوز باقی مانده است، ولی معلوم شد که هیچ کسی باقی نمانده است؛ حتی فرمانده امنیه کابل در جایش نبود.

کرزی، که پس از سقوط حاکمیت اول طالبان در سال ۲۰۰۱، ۱۳ سال تمام رئیس دولت بود، ترک کشور را قبول نکرد.

او در یک مصاحبه در محوطه حویلی خانه‌ اش در مرکز شهر کابل که با خانم و فرزندانش در آن زندگی می‌کند، اصرار کرد که خروج غنی آخرین تلاش‌ها برای وارد شدن طالبان به کابل براساس یک توافق صلح را برهم زد. شمارش معکوس برای چنین یک توافقی در روز ۱۴ اگست آغاز شد، یک روز پیش از آن که طالبان قدرت را تصاحب کنند.

براساس این مصاحبه، کرزی و عبدالله با غنی ملاقات کردند و توافق شد که هردو با هیئتی که ۱۵ نفر دیگر نیز شامل آن بودند، روز بعد به دوحه بروند تا بر سر تقسیم قدرت توافق کنند. طالبان قبلا در نزدیکی‌های کابل بودند، اما کرزی گفت که رهبری این گروه در قطر وعده داده بود که نیروی جنگی این گروه تا زمانی که توافق به دست بیاید در بیرون از شهر باقی خواهند ماند.

کرزی گفت که صبح وقت روز ۱۵ اگست می‌خواست که لیست را آماده کند، اما شهر بی‌قرار بود. کرزی گفت که او به دوحه زنگ زد و از طالبان خواست که وارد شهر نشوند.

کرزی گفت ظهر آن روز طالبان تماس گرفتند تا بگویند «حکومت باید در موقعیت خود باقی بماند و نباید کسی حرکت کند، چون آنها قصد وارد شدن به شهر را ندارند.» کرزی افزود: «من و دیگران با چندین مقام حکومتی صحبت کردیم و برای ما اطمینان داده شد که بلی قضیه همین است که نیروهای امریکایی و حکومت در جای خود باقی می‌مانند و کابل سقوط نخواهد کرد.»

حدود ساعت ۲ بعد از ظهر معلوم شد که غنی شهر را ترک کرده است. کرزی به وزیر دفاع و داخله آن زمان زنگ زد و تلاش کرد تا فرمانده امنیه کابل را پیدا کند، اما دریافت که همه رفته اند. کرزی ادامه داد: «هیچ مقام حکومتی در پایتخت حضور نداشت، هیچ کدام، نه فرمانده امنیه کابل، نه قوماندان قول اردو و نه هم قطعات نظامی دیگر. همه آنها [کابل را] ترک کرده بودند.»

به گفته کرزی، معاون قطعه محافظت از غنی به کرزی زنگ زد که به ارگ بیاید و مسئولیت قصر ریاست جمهوری را بگیرد. کرزی انکار کرد و گفت که قانوناً او حق ندارد که این وظیفه را به عهده بگیرد. به جای آن، کرزی تصمیم گرفت تا همراه با فرزندانش یک پیام عمومی ویدیویی نشر کند «تا افغان‌ها بدانند که او با فرزندانش همه اینجا هستند.» کرزی یقین داشت در صورتی که غنی در کابل می‌ماند، توافقی به منظور انتقال صلح‌آمیز قدرت صورت می‌گرفت.

او در پاسخ به سوالی که آیا رسیدن به چنین توافقی ممکن بود، گفت: «قطعاً، قطعاً. این چیزی بود که ما برای آن آمادگی می‌گرفتیم، آنچه که من با رئیس شورای مصالحه آرزویش را داشتیم و قرار بود شام آن روز و یا فردا صبح به دوحه برویم، تا توافقنامه را نهایی کنیم.» او افزود: «من باور دارم که رهبران طالبان نیز در دوحه به همین هدف منتظر ما بودند.»

  کرزی مرتب با رهبران طالبان دیدار می‌کند و گفته است که جهان باید با آنها کنار بیاید. او گفت به همین اندازه مهم است که افغان‌ها باهم متحد شوند. به گفته او جنگ بیش از چهل سال بر افغانستان تحمیل شده است و «در ۲۰ سال اخیر افغان‌ها در همه جوانب رنج کشیده اند.» او علاوه کرد: «افغان‌ها در هر جانب جان شان را از دست داده اند. اردو و پولیس افغانستان و طالبان آسیب دیده اند.»

او افزود: «پایان [این مصیبت‌ها] زمانی ممکن است که تمام افغان‌ها گردهم آیند و خود راه خود را بیابند.»

رئیس جمهور اسبق افغانستان یک پلان دارد. او در گفتگوهای خود با طالبان از تنفیذ موقتی قانون اساسی دوره شاهی طرفداری می‌کند. این نظرات در گفتگوهای قبلی دوحه نیز مطرح بود. براساس طرح او، یک جرگه سنتی تشکیل شود و در آن در مورد آینده کشور، به شمول حکومتی که از مردم نمایندگی کند، قانون اساسی و پرچم ملی تصمیم گرفته شود. 

هرچند هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که طالبان چنین طرحی را بپذیرند، اما کرزی گفت که آنها در بحث‌ها این موارد را رد نیز نکرده اند.

کرزی گفت که در آینده افغانستان باید پسران، دختران و زنان حق آموزش داشته باشند: «آن‌ها باید جای شان را در سیاست، اداره، فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی پیدا کنند، فعالیت‌های سیاسی در تمام جنبه‌های زندگی. ... این موضوعی است که نمی‌توان در مورد آن سازش کرد.»

کرزی گفت تا زمانی که چنین اتفاقی می‌افتد، جهان باید با طالبان تعامل کند، افغانستان باید به پیش برود، معاش کارمندان حکومت پرداخت شود و مراکز صحی فعال بمانند.

کرزی گفت: «همین حالا جهان باید در هر شکل ممکن با طالبان کار کند.» کرزی تصورات نادرست از طالبان را به چالش کشید. او ادعاهایی را رد کرد که زنان و دختران اجازه بیرون شدن از خانه بدون همراه مرد را ندارند. او گفت: «این روش آنها نیست. دختران و زنان در جاده‌ها هستند. وضعیت محل در کابل این را نشان می دهد.»

کرزی در پاسخ به این سوال که طالبان را چگونه تعریف می‌کند، گفت: «من از آنها را به عنوان افغان‌ها تعریف می‌کنم، اما افغان‌هایی که مانند سایر افغان در چهل سال گذشته دوره بسیار دشواری را در زندگی شان پیموده اند.»

کرزی گفت: «ما در دوره بسیار دشوار تاریخ قرار داشتیم، دوره‌ای که ما افغان‌ها در هر سو اشتباه کردیم، دوره ای که در آن جامعه جهانی و آنانی که با ما تعامل کردند، اشتباهات بزرگی کردند.» او افزود: «حالا زمان آن است که همه ما این را درک کنیم، دوباره به اشتباهاتی که همه ما کرده ایم نظر اندازیم و آن را درست کنیم.»

Hs/af (AP)