چرا «فیس‌اپ» مایه نگرانی سیاستمداران و کارشناسان شده است؟
۱۳۹۸ تیر ۲۸, جمعه
موهای سفید، صورت چروکیده و پوست چین خورده. این سرنوشت هر کدام از ما در ایام پیری است، هرچند در جوانی نمی‌توانیم آن را باور کنیم. حالا به نظر می‌رسد همه در انتظار این هستند که ببینید در روزگار پیری چگونه معلوم می‌شوند. این دست کم چیزی است که اپلیشکین «فیس‌اپ» نوید می‌دهد. این کار با یک عکس و چند کلیک انجام می‌شود. شبکه‌های مجازی مملو از عکس‌های پیری کاربران، به شمول افراد مشهور و سلبریتی‌ها شده اند.
این اپلیکیشن نمونه خوبی از این است که چگونه به سادگی یک عکس می‌تواند دستکاری شود. اپلیکیشن «فیس‌اپ» توسط اطلاعات مصنوعی به پیش برده می‌شود که چگونگی روند پیر شدن را می‌فهمد و این معلومات را به چهره‌های واقعی تطبیق می‌کند.
به نظر می‌رسد که این روزها میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از این اپلیکیشن لذت می‌برند. «فیس‌اپ» اپلیکیشنی با بیشترین دانلود در هر دو سیستم «آی او اس» و «اندروید» است که یک موفقیت بزرگ برای موسس روسی آن «وایرلس لاب» است. از زمان ایجاد این اپلیکیشن حدود دو سال می‌گذرد. این که حالا چهره‌های مشهور یا سلبریتی‌ها به استفاده از آن شروع کرده اند، به نظر می‌رسد یک امر اتفاقی باشد.
عکس‌های پیری برای پوتین؟
موفقیت «فیس‌اپ» به زودی تبدیل به موجی از انتقادها شد. شرکت سازنده این اپلیکیشن «وایرلس لاب» در سنت پترزبرگ روسیه موقعیت دارد. راجع به این شرکت معلومات زیادی در دست نیست. اما با نگاهی عمیق‌تر دیده می‌شود که این شرکت نه تنها داده‌های کاربران را جمع‌آوری می‌کند، بلکه تصویرهایی را که کاربران آپلود می‌کنند نیز ذخیره می‌کند. منتقدان ابراز نگرانی کرده اند که ممکن است حکومت روسیه به این اطلاعات دسترسی یابد.
یوروسلاو گونچاروف، مدیر عامل اپلیکیشن «فیس‌اپ» این اتهام را که ممکن است پوتین دلیلی برای استفاده از میلیون‌ها چهره چین و چروک خورده این اپلیکیشن داشته باشد، رد می‌کند. او گفته است که تنها تصویرهای اصلی کاربران آپلود می‌شود و روی آن‌ها کار صورت می‌گیرد. هرچند کار روی تصویرهای کاربران به صورت محلی در این اپلیکیشن نیز صورت می‌گیرد، اما از طریق آپلود تصاویر به یک ذخیره‌گاه، اجراآت آن بهتر شده است.
سرورهای این شرکت در روسیه نه، بلکه در ایالات متحده امریکا، سنگاپور و ایرلند قرار دارد و مربوط به آمازون و گوگل است. مسئولان این شرکت گفته اند که بسیاری عکس‌های آپلود شده در ظرف ۴۸ ساعت دوباره حذف می‌شوند. آن‌ها می‌گویند که فراداده‌های کاربران (میتاداتا) به جز به کسانی که برای اعلانات مورد استفاده قرار می‌دهند، به هیچ جانب سومی داده نمی‌شود، شبیه کاری که فیس‌بوک و گوگل می‌کنند.
اما این اظهارات نگرانی منتقدین را رفع نمی‌کند. اولریش کلبر، رئیس اداره حفاظت از داده‌ها در آلمان، گفت که ممکن است اطلاعات خصوصی کاربران به دستان غلط بی‌افتد. او اعلامیه شرایط استفاده این اپلیکیشن را «بسیار مبهم» خواند.
در ایالات متحده امریکا همین که یک شرکت روسی داده‌های کاربران را جمع‌آوری و عکس‌های شان را ذخیره کند، مایه نگرانی دانسته می‌شود. بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ نمایندگان کانگرس امریکا در مورد آنچه مداخله سایبری روسیه می‌خوانند، به شدت نگران و حساس اند. قرار است پولیس فدرال امریکا (اف بی آی) به زودی راجع به «فیس‌اپ» تحقیق کند.
چاک شومر، رهبر اکثریت در مجلس سنای امریکا در نامه‌ای به «اف بی‌آی» و کمیسیون فدرال تجارتی ایالات متحده امریکا، خواسته است که علیه «فیس‌اپ» به ظن انتقال داده‌های کاربران امریکایی به جانب سومی، «و احتمالاَ به دشمن» تحقیق کند.
چیزهای زیادی مبهم اند
یک کارشناس امنیت سایبری از فرانسه به نام مستعار «الیوت الدرسون» به روزنامه بریتانیایی گاردین گفته است که تنها عکس‌های انتخاب شده در این اپلیکیشن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این در تناقض با شایعاتی است که قبلاَ در اینترنت دست به دست می‌شد و در آن گفته می‌شد که این اپلیکیشن همه عکس‌های تیلفون کاربران را می‌گیرد.
«فیس‌اپ» مانند بسیاری اپلیکیشن‌های دیگر احتمالاَ مدل و شماره سریال تیلفون کاربران را نیز می‌گیرد تا چگونگی فعالیت اپلیکیشن را تجزیه و تحلیل کند. کارشناس فرانسوی گفت که از این لحاظ، تنها مرکز روسی این شرکت مایه نگرانی بزرگ است. هنوز معلوم نیست که از عکس‌های آپلود شده در این اپلیکیشن برای اهداف دیگری نیز استفاده می‌شوند یا نه و اگر استفاده شود، به کدام اهداف؟ همچنین این که شبیه سازی پیری یک انسان توسط اپلیکیشن تا چه اندازه با واقعیت همخوانی دارد، نیز بی‌پاسخ است.
پاتریک گروسه/ ع. ف.