چرا زنان و حیوانات ماده طولانی تر عمر می کنند؟

زنان طور اوسط شش تا هشت سال نسبت به مردان طولانی تر عمر می کنند؛ در صورتی که با آنها به خوبی رفتار شود. این پدیده را از دیر زمانی می شناسیم. اما چیزی را که تا کنون نمی دانستیم اینست که همین مسأله در مورد بسیاری از انواع حیوانات وحشی نیز صدق می کند. این نتیجه را یک تیم بین المللی پژوهشگران تحت رهبری دانشگاه دولتی باث در بریتانیا (University of Bath) در تحقیقات خود که در مورد طول عمر بالای ۱۰۱ حیوان مختلف انجام داده اند، بدست آورده اند. نتیجه این تحقیقات در مجله فنی «مقالات اکادمی ملی علوم ایالات متحده امریکا» به نشر رسیده است.

مرتبط: سازمان جهانی صحت: زنان طولانی‌تر از مردان عمر می‌کنند

در جهان حیوانات تفاوت عمر اوسط بین نر و ماده حتی به مراتب بیشتر از انسان هاست. پژوهش ها نشان داده است که در ۶۰ درصد حیواناتی که تحت مطالعه قرار گرفتند، جنس ماده طور اوسط ۱۸ درصد طولانی از همنوع نر خود زندگی می کند. در انسان ها این تفاوت بین زنان و مردان حدود ۸ درصد است.

به قول سازمان جهانی صحت یکی از دلایل آن اینست که در پیوند با صحت و طول عمر، زنان نسبت به مردان برتری های بیولوژیکی دارند.

با کروموزوم ایکس و استروژن در برابر مرگ زودرس

زنان دارای دو کروموزوم ایکس اند، در حالی که مردان مجبور اند با یک کروموزوم ایکس به اصطلاح چاره سازی کنند. مردان در عوض یک «کروموزوم وای» دارند، که در رابطه با طول عمر به آنها کمک نمی کند.

کروموزوم های ایکس دارای ژن های رمز بندی شده ای اند که برای سیستم ایمنی اهمیت دارند. یکی آن ژن های اند که می توانند عامل خاص بیماری زا را تشخیص کرده و مطابق به آن واکنش سیستم ایمنی بدن را فعال کنند.

هورمون جنسی استروژن، که زنان طبیعتاً بیشتر از مردان از آن برخوردار اند، نیز خاصیت محافظتی دارد. دانشمندان گمان می کنند که طبیعت گویا «دست محافظتی» خود را بالای زنان و حیوانات ماده نگه می دارد.

مرد می گوید: «خطر که نداشت، مزه ندارد!»

این مزیت های بیولوژیکی زنان شاید یک بی عدالتی روشن طبیعی پنداشته شود، اما اینها یگانه دلیل عمر طولانی تر زنان و حیوانات ماده نیستند.

به قول سازمان جهانی صحت یکی از دلایل دیگر اینست که زنان کمتر علاقه دارند خود را به خطر بیاندازند. به عبارت دیگر زنان نسبت به مردان کمتر میل به کشیدن سگرت و نوشیدن مشروبات الکولی دارند و کمتر به فکر کارهای خطرناک و غیر عاقلانه می افتند.

اما عمر کوتاه تر حیوانات وحشی جنس نر را نمی توان با مصرف دخانیات و یا نوشیدن الکول توضیح داد. با آنهم دانشمندان گمان می کنند که یکی از دلایل تفاوت عمر در حیوانات نیز خصوصیت های جنسیتی است.

پژوهشگران دریافته اند که شیرهای ماده نسبت به شیرهای نر دست کم دو برابر بیشتر عمر می کنند. توماس ژیکیلی، یکی از پژوهشگران در «مرکز تحقیقات تکامل» در دانشگاه باث می گوید: «شیر های ماده، یعنی مادر ها، خواهر ها و دخترها، در گَله زندگی کرده و مشترکاً به شکار می روند و به همدیگر رسیدگی می کنند. شیر های نر و بالغ برعکس اغلب به تنهایی و یا با یک برادر خود باقی می مانند و به این ترتیب از عین حمایت برخوردار نیستند.»

عمر طولانی تر در قفس؟

پژوهشگران افزون بر آن گمان می برند که اگر یک شیر نر تا حدی به عنوان «یک پدر فعال» عمل کند، این امر نیز می تواند بر طول عمر جنس ماده تأثیر گذار باشد، زیرا در آن صورت مشقت های زایمان و پرورش چوچه ها به گونه ای جبران می شود.

از آنجایی که بسیاری از این یافته ها هنوز بر پایه گمانه زنی ها استوار اند، پس برای یافتن دلایل واقعی تفاوت سن میان حیوانات ماده و نر، به جمع آوری داده های بیشتری نیاز است.

از همین رو پژوهشگران در گام دیگر درنظر دارند که طول عمر حیواناتی را زیر نظر بگیرند که در قفس های باغ وحش بسر می برند، تا بتوانند آن را با هم نوعان این حیوانات که در طبیعت آزاد زندگی می کنند، مقایسه کنند.

تحقیقات در آینده نشان خواهد که آیا غذای آماده و محیط آماده شده در باغ وحش می تواند در عمر طولانی تر حیوانات نقش داشته باشد یا نه، و یا برعکس زندگی خسته کننده در یک فضای محدود در پشت میله های قفس باغ وحش نخست سبب افسردگی شده و سپس به مرگ زودرس منجر می شود.

یولیا فرجین / ص.ا، ع.ف