«ورزشکاران زن افغانستان در خانه‌های خود زندانی اند»

یک ورزشکار افغان به نام مستعار امیره نوشته است: «کاش هیچ نمی‌بودم.» او افزوده است: «من هیچ کار اشتباهی انجام نداده ام. یگانه گناه من این بوده که ورزش کرده ام.»

پیش از این که طالبان در ماه اگست ۲۰۲۱ قدرت را در کابل تصاحب کند، امیره یکی از بهترین بازیکنان ورزش جودو در این کشور بود. چند هفته قبل، طالبان به خانه او یورش بردند تا اسنادی را پیدا کنند که ثابت کند این زن جوان عضو تیم ملی افغانستان بوده است.

فریبا رضایی‌، دیگر جودکار افغان که حالا در خارج به سر می‌برد، به دویچه وله گفت: «خوشبختانه او (منیره) موفق به فرار شد و تمام روز در یک قبرستان محلی پنهان شده بود و دعا می‌کرد که طالبان او را پیدا نتوانند.» او افزود: «اگر آن‌ها این اسناد را در خانه او پیدا می‌کردند، او در یک محکمه شرعی محاکمه می‌شد. یعنی که او یا ۱۰۰ ضربه شلاق می خورد یا حتی در محضر عام اعدام می‌شد.»

رضایی زمانی یکی از جودوکاران موفق در افغانستان بود. او و روبینا مقیم یار، ورزشکار رشته دو میدانی، اولین زنانی بودند که در المپیک آتن در سال ۲۰۰۴ شرکت کردند.

رضایی گفت: «آن یک انقلاب ورزشی بود.» در سال ۲۰۱۱، او از افغانستان به کانادا مهاجرت کرد. آنجا، این زن ۳۶ ساله سازمان کمکی «رهبران زنان فردا» را پیدا کرد، که زمینه تحصیلات عالی برای زنان مهاجر افغانستان را فراهم می‌کند.

این سازمان با برنامه ورزشی گول (رهبری دختران افغانستان) از زنان افغان در رشه‌های ورزش‌های رزمی نیز حمایت می‌کند. رضایی با حدود ۱۳۰ ورزشکار زن افغان که پس از به قدرت رسیدن طالبان نتوانستند از کشور فرار کنند، در تماس است.

تهدید از کابل

رضایی می‌گوید این زنان هنوز هم در خانه‌های خود مخفی اند و «به تعبیری منتظرند تا طالبان دروازه را بزند و آن‌ها را بازداشت کند.» او افزود: «طالبان برای آن‌ها نامه‌های تهدیدآمیز فرستاده اند. آن‌ها ترسیده اند و نمی‌توانند بیرون بروند.»

امیره جودوکار وضعیت پرماجرای کابل را اینگونه تعریف می‌کند: «ما برای زنان در افغانستان به زندان نیاز نیاز نداریم. خانه‌های ما برای ما به زندان تبدیل شده است.»

 

مینا (نام تغییر یافته) جودوکار دیگری که در کشورش مانده است‌ می‌گوید: «[افغانستان] به کشور بدون پدری تبدیل شده است که در آن کودکان خشن این قدرت را دارند که هر کاری را که بخواهند با زنان و دختران انجام دهند.»

طالبان هنوز به صورت رسمی ورزش زنان را ممنوع نکرده اند. در دوره اول حاکمیت طالبان از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، کمیته بین المللی المپیک افغانستان را از بازی‌های ۲۰۰۰ سیدنی حذف کرد، قسماً به دلیل این که اسلامگراهای تندرو در برابر ورزش زنان تبعیض قایل شدند.

رضایی می‌گوید این روش طالبان تغییر نکرده است: «براساس برداشت آن‌ها از شریعت، ورزش زنان گناه است. آنها معتقدند که در هنگام فعالیت بدنی، مردان تحریک می‌شوند، زیرا بدن زن هنگام فعالیت بدنی قابل مشاهده است. زنان حتی اجازه ندارند در داخل ورزشگاه ورزش کنند.»

او توضیح می‌دهد که در افغانستان جو ارعاب و ترس حاکم است. به گونه نمونه او می‌گوید که اخیراً یکی از بازیکنان تیم ملی والیبال افغانستان بازداشت شد و «طالبان به طور وحشیانه‌ای او را مورد ضرب و شتم قرار دادند. او کبودی‌های وحشتناکی در سرتاسر بدنش داشت. طالبان گذاشتند او زنده بماند؛ زیرا می‌خواستند به سایر ورزشکاران زن بفهمانند که اگر ورزش کنند چه اتفاقی به آنها خواهد افتاد.»

جهان افغانستان را فراموش کرده است

رضایی و همکارانش همچنان در تلاشند تا ورزشکاران زن افغان را از کشور خارج کرده و به محل امن برسانند. اما حتی اگر آن‌ها موفق شوند، این سوال وجود دارد که زنان کجا می‌توانند زندگی کنند.

به عنوان مثال دولت کانادا، سیاست پناهندگی خود را بر نیروهای محلی سابق ارتش کانادا و خانواده‌های آن ها متمرکز کرده است؛ بنابراین ورزشکاران زن از این برنامه خارج اند. رضایی می‌گوید: «حتی در اروپا نیز گرفتن ویزای ورود برای آن‌ها بسیار دشوار است. جنگ اوکرایین موضوعات را پیچیده‌تر کرده است.» او می گوید: «توجه تمام جهان به مهاجران اوکرایینی متمرکز شده است و جهان دارد افغانستان را فراموش می‌کند.»

این ورزشکار پیشگام در عرصه ورزش احساس می‌کند که سازمان‌های بزرگ ورزشی آن ها را به حال خود رها کرده اند. رضایی به این نظر است که مسیر «دیپلوماسی آرام» با طالبان که فدراسیون‌هایی مانند کمیته بین المللی المپیک در حال ترویج آن هستند، اشتباه است.

او می‌گوید: «اگر آن‌ها طالبان را مشروع جلوه دهند، این گروه پیروز خواهد شد. این یک سابقه تاریخی ایجاد خواهد کرد و آن این که: شیطان پیروز می‌شود. اما ما می‌خواهیم که اصول ورزش، آموزش و حقوق بشر بر مردان تفنگدار پیروز شود.»

فشار ناکافی

هشت ماه پیش زمانی که طالبان به قدرت رسیدند، کمیته بین المللی المپیک و سازمان جهانی کریکت افغانستان را به دلیل موضع طالبان در قبال ورزش زنان، تهدید به اخراج کرده بودند. اما در نهایت حتی کمیته بین المللی المپیک نیز موقفش را تغییر داد.

حالا این فدراسیون ظاهراً با زمان بازی می‌کند: این فدراسیون پس از جلسه رهبری در ماه اپریل در دوبی توضیح داد که «حمایتش را از تیم مردان برای بازی بین المللی کریکت ادامه خواهد داد، در حالی که مسیر ورزش در کشور را به شمول بهبود بازی های زنانه، نظارت می‌کند.»

رضایی نمی تواند بی میلی فدراسیون های ورزشی را درک کند. این افغان تبعیدی که پاسپورت کانادایی دارد، تقاضا می کند که «حالا زمان مناسبی برای وارد کردن فشار است: بدون آموزش دختران و بدون ورزش زنان، هیچ مشروعیتی وجود ندارد.» او افزود که فشارهای بین المللی می تواند تغییراتی را در رفتار حاکمان تندرو افغانستان به وجود آورد.

او ادامه می‌دهد: «طالبان به هراندازه که بر ایدئولوژی خود پافشاری کنند، نسبت به آنچه مردم در باره آن‌ها فکر می کنند نیز بسیار حساس هستند. آن ها بسیار بی‌رحم و شرور هستند. ولی آن‌ها احمق نیستند. آن‌ها می دانند که جهان آن‌ها را تماشا می کند. به خصوص افرادی که در شبکه های اجتماعی حضور دارند.»

«نگذاریم چراغ امید خاموش شود»

با وجودی که رضایی اغلباً تهدیدهایی از افغانستان دریافت می کند؛ اما تسلیم شدن برای او دور از تصور است. او می گوید: «من عادت کرده ام.» او به مبارزه اش ادامه می دهد زیرا به هموطنانش که ورزش می کنند، احساس تعهد دارد.

رضایی می گوید: «زمانی که آن ها از افغانستان برایم زنگ می زنند و یا پیام می فرستند، گریه می کنند و تسلی پذیر نیستند. شجاعت آن ها برای زندگی در حال از بین رفتن است.»

این ورزشکار می افزاید: «زمانی که یک ورزشکار انگیزه خود را از دست می دهد، مثل این است که شما فرزند یک مادر را از او می گیرید. کاری که ما انجام می دهیم و از جامعه جهانی نیز می خواهیم که انجام دهد، تنها حفظ جان ورزشکاران زن افغانستان نیست؛ بلکه زنده نگهداشتن امید آن ها است. امید آخرین چراغی است که می سوزد. ما نباید اجازه دهیم که این چراغ خاموش شود.»

استیفن نستلر/ ح. س.