هزاره‌های افغانستان پس از برگشت طالبان در ترس به سر می‌برند

هزمان با این که جنگجویان طالبان در جاده‌های شهر کابل گزمه می‌زنند، یک دختر ۱۹ ساله که همانند زنان دیگر این سرزمین در خانه پنهان شده است، آرامش را در فلم دلخواه خود می‌جوید. در حال حاضر فلم دلخواه‌اش "وی فور وندیتا" است. در این فلم یک مبارز آزادیخواه برای فروپاشی یک رژیم استبدادی برنامه‌ریزی می‌کند.

اما این فلم به عوض آرامش و امید‌، این جوان افغان را بیشتر افسرده می‌سازد. او می‌گوید به یادش می‌آید که دفعه قبلی که این فلم را تماشا می‌کرد، چقدر زندگی متفاوتی داشت. آن زمان او یک دانش‌آموز سال اخیر مکتب بود که می‌خواست رشته عکاسی را در دانشگاه بخواند.

 دوست داشت با موسیقی افغانی برقصد و ساعت‌ها را در کافه با دوستانش صحبت می‌کرد. بعضی وقت‌ها که خود را راحت‌تر احساس می‌کرد و با هم می‌خندیدند، چادرش را هم از سر دور می‌کرد.

تحت پیگرد طالبان

به یک‌باره‌گی همه چیز تغییر کرد.

وقتی ما با این دختر صحبت کردیم، از آمدن طالبان یک هفته گذشته بود. او در این مدت اصلا از خانه بیرون نرفته است و با اضطراب و ناامیدی دست و پنجه نرم می‌کند. او با صدای لرزان می‌گوید که زندگی‌اش "ویران" شده است.

این دختر یک سال بعد از سقوط حکومت طالبان در ۲۰۰۱ به دنیا آمده است، اما خانواده‌اش به او از قوانین بی‌رحم طالبان، اعدام‌ها در ملاء عام، گرسنگی گسترده، ممنوعیت موسیقی و محرومیت دختران از آموزش حکایت کرده اند. برعلاوه این، او داستان‌های ترسناک کشتار، اجبار به تغییر مذهب و آزار و پیگرد هزاره‌ها را نیز شنیده است.

او و خانواده‌اش از مسلمانان شیعه اند که تخمین زده می‌شود ۲۰ درصد از نفوس افغانستان را تشکیل بدهند. برای دهه‌های متمادی هزاره‌ها مورد تبعیض قرار گرفته اند. آن‌ها به دلیل قیافه و ویژگی‌های متمایز چهره شان به سادگی قابل تشخیص اند و مورد هدف گروه‌های افراطی سنی مانند طالبان و "دولت اسلامی" قرار می‌گیرند؛ گروه‌هایی که آن‌ها را کافر می‌پندارند.

پس از سقوط طالبان وضعیت هزاره‌ها رو به بهبود بود، برخی‌ها به کرسی‌های معتبر سیاسی و اجتماعی به شمول معاونت دوم حکومت نشستند. با وجود تبعیض و حملات تروریستی، پیشرفت‌های آموزشی و درخشش هزاره‌ها در جامعه مدنی مشهود بود. یکی از بدترین حملاتی که این گروه را هدف قرار داد، حمله بر مادران و نوزادان در زایشگاهی در غرب کابل بود. تاکنون هیچ گروهی مسئولیت این حمله را به عهده نگرفته است،‌ اما برخی از دولت‌های خارجی "دولت اسلامی" را مسئول آن می‌دانند.

عفو بین‌الملل طالبان را به «کشتار وحشیانه» چندین مرد هزاره متهم کرد

«در خطر مرگ»

طالبان برای از بین بردن ترس مردم از برگشت قوانین سختگیرانه و سرکوبگرانه این گروه، از خود ملایمت به نمایش می‌گذارند. سخنگویان این گروه بارها وعده داده اند که از مجازات خودداری کرده، به حقوق زنان و اقلیت‌ها احترام خواهند گذاشت. آنها حتی برای تامین امنیت مراسم عاشورا در برخی شهرها نمایندگان خود را به محل فرستادند. آن هم در حالی که برخی گروه‌های افراطی‌های سنی عزاداری شیعیان در عاشورا را بدعت می‌خوانند.

شماری از هزاره‌ها به این باورند که این ادعاها و اظهارات ملایم طالبان تبلیغات این گروه برای جلب توجه جامعه جهانی است. زیرا اقتصاد در حال سقوط است و این گروه وابسته به کمک‌های بین المللی می‌باشد.

دویچه وله با شماری از زنان و مردان هزاره که هنوز هم در افغانستان هستند گفتگو کرد، هیچ یک از آن‌ها به تضمین‌های طالبان باورمند نیستند. مهدی راسخ یکی از نمایندگان هزاره در پارلمان قبلی به دویچه وله گفت که هزاره‌ها هم از نظر قومی و هم به لحاظ مذهبی تحت پیگرد این گروه هستند. او افزود که هزاره‌ها در خطر مرگ قرار دارند.

قتل‌عام‌ها و پیام ترس

یافته‌های سازمان عفو بین الملل بدترین ترس‌ها را ثابت می‌کند. محققان محلی این سازمان کشتار ۹ مرد هزاره را در غزنی مستندسازی کرده اند، که در اوایل ماه جولای به وقوع پیوسته است. شش تن این مردان تیرباران شدند و سه تن شان تحت شکنجه جنگجویان طالب جان باخته اند.

گزارش عفو بین الملل این آمار را بخش کوچکی از قتل‌ها توسط طالبان می‌خواند، زیرا این گروه خدمات تلفونی را در بسیاری از مناطق تحت تصرف خود قطع کرده اند و تصاویر و ویدیوهای نشر شده را نیز کنترول می‌کنند. شاهدان عینی که از حوادث تصویر می‌گیرند، از نگهداشتن آن هراس دارند تا مبادا با این تصاویر به دست طالبان بیافتند.

حبیبه سرابی، یکی از رهبران سیاسی هزاره‌ها به دویچه وله می‌گوید که شواهدی از جنایات طالبان در دست دارد، اما به دلیل خطر جانی برای شاهدان عینی نجات یافته از این قساوت‌ها، نمی‌تواند آن را نشر کند. سرابی اولین والی زن در افغانستان بود و در این اواخر یکی از چهار عضو زن هیئت مذاکره‌کننده حکومت بود. او هنگامی که با دویچه وله سخن می‌زد هنوز از تصرف قدرت توسط طالبان "در شوک" قرار داشت.

دقایقی پس از این مصاحبه‌ سرابی آدرس یک کلیپ ویدیویی را فرستاد که در آن دو جنگجوی طالب در برابر کمره می‌گویند منتظر امر رهبرانشان هستند تا هزاره‌های افغانستان را "نابود" کنند.

در حالی که دویچه وله نتوانست صحت این ویدیو را تایید کند، اما این ویدیو به گونهء گسترده در میان هزاره‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود و به آنان پیام ترسناکی را می‌رساند.

یکی از هزاره‌ها پس از تماشای این ویدیو گفت: "من بی‌حس هستم و نمی‌توانم نفس بگیرم."

تقویت احتمالی گروه "دولت اسلامی" پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و سقوط اردوی این کشور تهدیدی دیگری برای باشندگان هزاره در افغانستان می‌باشد.

بسیاری هراس دارند که پس از این که توجه جامعه جهانی و رسانه‌ها به موضوعات دیگری جلب شود، طالبان به لشکرکشی علیه کسانی که مقاومت احتمالی هزاره‌ها را رهبری خواهند کرد، دست خواهند زد.

ادامه کارزاری برای توقف "نسل‌کشی هزاره‌ها" در افغانستان

فراخواندن به مسلح سازی

یکی از این افراد ذوالفقار امید است، نماینده سابق پارلمان که به یک فرمانده مقاومت مبدل شده است. او به دویچه وله می‌گوید که یک گروه مقاومت هزاره‌ها را به شمول ۸۰۰ جنگجوی منظم و ۵۰۰۰ داوطلب در ساحات مرکزی افغانستان تشکیل داده است.

او در تماس اخیر از یک مکان نامعلوم به دویچه وله گفت که تمام راه‌های دیگر را پیموده و از کشورهای خارجی خواسته است که افغانستان را به طالبان واگذار نکنند.

او می‌گوید: «همه ادعا دارند که طالبان مدرن شده اند و تغییر کرده اند. اما این چنین نیست، کشتار و خشونت طالبان افزایش یافته است.» به گفته او افرادش ایستادگی می‌کنند و ترس دارند که شبکه‌های جدید تروریستی تحت رهبری طالبان ظهور کنند.

این رهبر مقاومت هزاره می‌گوید که او اخیراً با احمد مسعود، پسر احمد شاه مسعود نیز مذاکره داشته است. احمدشاه مسعود که هم در برابر طالبان و هم قبل از آن در برابر نیروهای شوروی سابق مقاومت کرده بود، در سال ۲۰۰۱ توسط دو بمب‌گذار القاعده ترور شد. اما حال پسرش احمد مسعود مقاومت در برابر طالبان در پنجشیر را رهبری می‌کند.

مقاومت قوت می‌گیرد

تاکنون ولایت کوهستانی پنجشیر که در شمال کابل موقعیت دارد، تنها قسمت افغانستان است که به تصرف طالبان درنیامده است. در گذشته نیز این دره کوچک و احاطه شده با کوه‌ها در برابر تهاجم اتحاد جماهیر شوروی سابق و طالبان مقاومت کرده بود.

ذوالفقار امید می‌گوید نیروهای تاجیک و هزاره هم به مقاومت علیه گروه طالبان خواهند پیوست؛ گروهی که حالا با سلاح‌های پیشرفته امریکایی که برای اردوی افغانستان داده شده بود، مجهز می‌باشند.

او اعتراف می‌کند که سلاح جنگجویان مقاومت از بازار سیاه به دست آمده است و شاید پیشترفته‌ترین نباشد، اما اراده و ناگزیری آن‌ها را وادار به مقاومت می‌کند.

نعمت الله ابراهیمی‌، استاد دانشگاه لا تروب در آسترالیا و نویسنده کتاب «هزاره‌ها و دولت افغان» ترس دارد که مقاومت مسلحانه هزاره‌ها ممکن است «نسخه‌ای برای یک فاجعه» باشد. او هراس از آن دارد که طالبان تحریم اقتصادی را بر مناطق هزاره نشین وضع کنند و منجر به قحطی شود. به گفته او امکان این هم وجود دارد که مقاومت هزاره‌ها سبب کشتار گسترده‌تر و اقدامات انتقام جویانه علیه آن‌ها شود.

ابراهیمی می‌گوید بسیاری از هزاره‌ها به شمول افراد تحصیلکرده در حال فرار اند، این می‌تواند باعث از دست دادن صدای هزاره‌ها در افغانستان شود.

پناهجویی در پاکستان

در این اواخر بیش از شش هزار تن به شمول شمار زیادی از هزاره‌ها به کویته پاکستان پناه برده اند، شهری که جمعیت قابل توجهی از هزاره‌ها در آن زندگی می‌کنند. شماری از این مهاجران در مساجد و پناهگاه‌های محلی جا داده شده اند.

دویچه وله با یک مرد ۲۷ ساله صحبت کرد که در نیمه‌های ماه آگست از نیمروز ولایت جنوب غربی افغانستان به شهر کویته پناه برده است. او با هفت عضو دیگر خانواده‌اش در اتاق اضافی یک مکانیک محلی به سر می‌برند.

او می‌گوید زمانی‌که طالبان به نیمروز رسیدند، همه در تلاش فرار از کشور شدند. در سرحد هرج و مرج بزرگی بود و این فامیل برای عبور از مرز باید به پولیس رشوت می‌دادند. او نمی‌داند که این مرزبانان مربوط افغانستان می‌شدند یا پاکستان.

پاکستان هم سابقه خشونت‌های خونین فرقه‌ای علیه اقلیت‌های مذهبی به شمول شیعه‌ها را دارد. اما او می‌گوید تا زمانی که طالبان حکومت را در دست داشته باشند به افغانستان بر نخواهد گشت.

دست کم سه مهاجر افغان در مرز با پاکستان کشته شدند

آن‌هایی که به جا مانده اند

با وجود اینکه خانواده این دختر ۱۹ ساله که دویچه وله با او صحبت کرده، واجد شرایط انتقال به کشورهای خارجی نیست‌، اما تلاش دارند از حاکمیت طالبان فرار کنند.

در حال حاضر فعالین مدنی، خبرنگاران، و همکاران نیروهای خارجی واجد شرایط انتقال به خارج اند، اما برای هزاره‌ها به عنوان یک گروه قومی چنین فرصتی در کشورهای خارجی فراهم نشده است. مردان و زنان مستاصل هزاره به دویچه وله می‌گویند که آنها به حال خود رها شده اند.

این دختر از این که نتواند تحصیلاتش را پس از آمدن طالبان ادامه دهد ابراز نگرانی می‌کند. او با چشم‌های گریان می‌گوید که به عنوان یک زن و یک زن تحصیلکرده اکنون از آن‌ها توقع می‌رود که از کودکان سرپرستی کرده و بردهء جنسی باشند.

به نظر نمی‌رسد که او امیدی داشته باشد که مبارزی مثل فلم دلخواه اش برای نجات او و فروپاشی رژیم دست به کار شود. او به گریه ادامه می‌دهد و بعد به آرامی می‌گوید: «شما نمی‌توانید از طالبان در افغانستان فرار کنید.»

یادداشت: دویچه وله نام‌های مصاحبه‌شوندگان را به دلایل امنیتی ذکر نکرده است. 

شاه فرهاد از در پاکستان و ساندرا پیترسمن در برلین این گزارش را تهیه کردند. ویراستار: لویس ساندرس