نزدیکی ایران و پاکستان درمورد قضیه افغانستان وتعاملات تجارتی
۱۴۰۰ اردیبهشت ۷, سه‌شنبه
روابط میان دو کشور ایران و پاکستان در سال‌های اخیر واضحاً سرد شده بود. یکی از دلایل این سردی مناسبات حملات تروریستی به پرسونل نظامی دو کشور توسط افراطگرایان یا جدایی طلبان در دو جانب مرز مشترک بود. دلیل دوم حمایت پاکستان از عربستان سعودی، رقیب ایران، در تنش بر سر سلطه منطقه‌ای و به خصوص جنگ یمن بود.
پارلمان پاکستان در سال ۲۰۱۵ تقاضای ریاض را برای ارسال تجهیزات نظامی رد کرد. این کشور می‌خواست در منازعه یمن بی‌طرف بماند. اما عمران خان، نخست وزیر پاکستان به زودی با عجله تلاش کرد تا عربستان سعودی، کمک‌دهنده مهم به کشورش را از همبستگی نامحدود اطمینان دهد. او گفت در صورتی که عربستان سعودی هدف حمله قرار بگیرد، اسلام آباد در کنار آن می‌ایستد.
پاکستان در سال ۲۰۱۷ این وعده اش را عملی کرد و راحل شریف، رئیس پیشین اردوی این کشور به عنوان فرمانده ائتلاف چند ملیتی ضد تروریسم که به ابتکار عربستان سعودی ایجاد شده بود، انتصاب گردید.
«ارتقای تاریخی روابط دوجانبه»
حالا هر دو کشور می‌خواهند تعاملات تجاری شان را تقویت کنند و از آن به عنوان وسیله‌ای برای بهبود روابط دوجانبه استفاده کنند؛ به این امیدواری که با رشد اقتصادی، وضعیت مردم در منطقه ناآرام بلوچستان بهبود یابد. دو کشور در این منطقه ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند و مناطق دو طرف مرز در جمله فقیرترین محلات این دو کشور است.
محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی ایران روز چهارشنبه گذشته به مناسبت بازگشایی سومین گذرگاه مرزی و ذخیره گاه اموال میان دو کشور گفت که کشورش تلاش‌های زیادی به خرج داده است تا روابط با «دوست و همسایه ما پاکستان» توسعه یابد. او همراه با زبیده جلال خان، وزیر تولیدات دفاعی پاکستان گذرگاه مرزی «پیشین-مند» را افتتاح کرد.
روزنامه پاکستانی «اکسپرس تربیون» به نقل از زبیده جلال خان نوشته است: «روابط میان دو کشور همسایه در حال حاضر یک توسعه تاریخی را تجربه می‌کند و بازگشایی دو گذرگاه مرزی در کمتر از شش ماه نقطه عطف مهمی است.»
نگرانی مشترک از هرج و مرج در افغانستان
تلاش‌های مشترک تهران و اسلام آباد برای آرام کردن وضعیت در دو سوی مرز مشترک، با هم‌نظری دو کشور در مورد افغانستان با توجه به انکشافات اخیر در این کشور همراه است.
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در دیدار با شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان همزمان با افتتاح این گذرگاه مرزی گفت: «ایران و پاکستان به عنوان همسایه‌های مهم افغانستان باید همکاری و تفاهم شان را در راستای روند صلح در این کشور تقویت کنند.»
هر دو کشور در راستای نزدیکی میان طالبان و حکومت افغانستان تلاش می‌کنند. حالا تصمیم خروج بدون قید و شرط سربازان ایالات متحده امریکا و متحدین‌اش از افغانستان، این کشور را در برابر یک آینده نامعلوم قرار داده است.
قریشی در دیدارش از تهران گفت که نه ایران و نه پاکستان خواستار گسترش دوباره تروریسم در افغانستان است. او گفت هراس دارد که به نتیجه نرسیدن مذاکرات صلح افغانستان، این کشور را به یک جنگ داخلی سوق دهد که ممکن است باعث فرار و مهاجرت گسترده افغان‌ها شود.
جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در نیمه ماه اپریل در همایش «رایسینا دیالوگ» (Raisina Dialogue) که به ابتکار هند برگزار شده بود، با ابراز نگرانی مشابه گفت: «ما همه علایق مشترک داریم، از یک تهدید مشترک در ارتباط با افغانستان نگران هستیم. ما همه به یک افغانستان با ثبات و آرام نیاز داریم. افغانستانی که تروریست‌ها بتوانند در آنجا آزادانه عمل کنند، تهدیدی برای ایران، هند، پاکستان، چین، آسیای میانه، روسیه و جهان است.»
فرصت‌های اقتصادی برای افغانستان و ایران
وزیر خارجه ایران پیشنهاد ایجاد یک منطقه مرفه را ارائه کرد که از آن افغانستان نیز سود خواهد برد. او تأکید که کرد که به این دلیل کشورهای دیگری به شمول چین و پاکستان نیز باید در پروژه بندر چابهار که مشترکاً با هند راه اندازی شده است، شامل گردند.
بندر چابهار قرار است بر مبنای توافقنامه ای که در سال ۲۰۱۶ میان هند و ایران امضا شد، به ترمینال «دهلیز بین‌المللی حمل و نقل» تبدیل شود که با دور زدن پاکستان آسیای میانه را با بحیره عرب متصل می‌کند. این پروژه شامل یک خط آهن ۶۳۰ کیلومتری است که هندوستان سرمایه گذار اصلی آن نگریسته می‌شود.
تصادفی نیست که این پروژه یادآور «دهلیز اقتصادی چین-پاکستان» می‌باشد که کارش در تفاوت آشکار با پروژه ایران-هند، بسیار زیاد پیشرفت کرده است. این که حالا ایران پیشنهاد شمولیت چین در پروژه چابهار را مطرح می‌کند، بیانگر افزایش تمایل تهران به چین در بخش اقتصادی و سیاست خارجی است.
تهران اخیراً با محکوم کردن سیاست هند در کشمیر در واقع از نزدیکی مناسبات اش با پاکستان حمایت کرد. علی خامنه ای به عنوان یگانه رهبر دینی در میان دیگر رهبران جهان اسلام، از اقدام هند به لغو اختیارات ویژه کشمیر تحت کنترول این کشور آشکارا انتقاد کرد. وزیر خارجه پاکستان در دیدار اخیرش از ایران، بار دیگر موکداً از این کشور به این خاطر تشکر کرد.
کرستین کنیپ/ ح. م.