مناقشه حقوقی ایران و اسرائیل روی پایپ لاین

ایران و اسرائیل در سال های ۱۹۶۰ بهترین دوست یک دیگر بودند و شرکت نفتی اسرائیلی "ترانس اشیاتیک آیل لمیتد" از سال ۱۹۶۸ به بعد یک سرمایه گذاری مشترک برای ایجاد و فعال ساختن یک پایپ لاین را روی دست گرفتند. این پایپ لاین "آیلات" در بحیره سرخ را با شهر بندری اشکیلون در بحیره مدیترانه وصل می نمود. نفت ایران به آیلات رسانده می شد و از طریق پایپ لاین در بحیره مدیترانه و از آنجا با دور زدن کانال سویز به بازارهای اروپا آورده می شد.

پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ و سقوط محمد رضا پهلوی شاه ایران، حاکمان انقلابی ایران هرگونه همکاری با اسرائیل را پایان دادند. تا امروز آن ها از شناسائی موجودیت اسرائیل خودداری می کنند. اسرائیل دوباره این شرکت نفتی را ملی ساخت و پایپ لاین را عملاً در ملکیت اش گرفت. علاوه بر این اسرائیل نفتی را فروخت که قبلاً ایران صادر نموده بود، بدون آنکه پولش را بپردازد.

یک محکمه سویسی این عمل را غیرقانونی خواند. از این رو در سال ۱۹۸۹ این شرکت اسراییلی را به پرداخت ۵۰۰ میلیون دالر محکوم کرد. اسرائیل از پرداخت آن خودداری کرد. این مناقشه حقوقی از آن زمان تاکنون ادامه دارد. در طول این همه سالیان ربح تاخیر و مخارج وکلای مدافع بر آن افزوده شده است.

مایر جاودانفر ژورنالیست اسرائیلی که در ایران به دنیا آمده است به دویچه وله گفت: «بنیامین نتانیاهو ترجیح می داد که در سال ۱۹۹۶ پیش از آنکه به کارش شروع کند به این مناقشه حقوقی پایان بدهد. او حتا به این علاقه داشت که روابط با ایران را بهبود بخشد. اما قدرتمندان در ایران نخواستند مستقیماً با اسرائیل مذاکره کنند و قضیه به محکمه کشانده شد.»

در ماه می ۲۰۱۵ یک محکمه سویسی مجدداَ ایران را برحق دانست و شرکت اسراییلی "ترانس اشیاتیک آیل" را به یک جبران خسارت بالغ بر ۱،۱ میلیارد دالر محکوم کرد. اسرائیلی مرافعه طلب شد.

در پایان ماه جون ۲۰۱۶ محکمه عالی فدرال سویس در لوزان بازهم این مقدار را بیشتر ساخته و حتی به ۱،۲ میلیارد دالر رساند. اسرائیل باید این پول جبران خسارت را بپردازد.

پنهانکاری و سانسور

از این اختلاف طولانی و شدید بین ایران و اسرائیل عامه مردم اندک اطلاعی داشتند. در ایران رسانه ها صرف به صورت پراگنده در مورد آن گزارش می دادند. زیرا در ایران صحبت در مورد اسرائیل یک موضوع حرام است.

برعکس در اسرائیل برعلاوه سایر رسانه ها روزنامه آهارتص در مورد این محاکمه گزارش می داد. اما در ماه می ۲۰۱۵ این روزنامه انتقاد نمود که هرگونه اطلاع در مورد پایپ لاین و یا تمویل آن سانسور می گردد.

جاودانفر که این مناقشه حقوقی بین ایران و اسراییل را از سال ها به اینسو دنبال نموده است، می گوید: «این واقعیت که حکومت اسرائیل این دوسیه را آزاد نمی گذارد و کدام علاقه ای به گزارشدهی در این زمینه ندارد، این احتمال را به وجود می آورد که چیزی در عقب پرده جریان دارد. شاید آن ها با ایران مذاکره می کنند و نمی خواهند که ما چیزی بدانیم.»

همکاری میان دشمنان

هرچند ایران و اسرائیل کدام تماس رسمی با همدیگر ندارند، با اینهم زمان هایی برای یک همکاری مخفی وجود داشته است. در جریان جنگ عراق و ایران در سال های ۱۹۸۰ میلادی اسرائیل در جانب ایران قرار داشت.

اسرائیل در وجود رژیم صدام حسین در عراق بزرگترین تهدید را می دید و به ایران سلاح می فرستاد. بنا بر یک پژوهش بنیاد امنیت ملی اسرائیل در تل ابیب، اسرائیل تنها در سه سال اول جنگ به ارزش ۵۰۰ میلیون دالر سلاح به ایران فرستاده است.

هوشنگ حسن یاری دانشمند علوم سیاسی در کالج نظامی سلطنتی کانادا به این نظر است که «ایران حتا در زمان حیات آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی به این کمک نیاز داشت.» از نظر این کارشناس کدام امکانی برای یک توافق بین اسرائیل و ایران در مورد مناقشه حقوقی پایپ لاین وجود ندارد و در خفا نیز چنین چیزی ممکن نیست.

برای مایر جاودانفر که ناشر وبلاگ "د ایران اسرائیل آبزرور" در تل ابیب می باشد، این اختلاف حقوقی حداقل چیز خوبی است. این نشان می دهد که هردو کشور می توانند مشکلات شان را به نحو مدنی حل و فصل کنند: «حقیقت آن است که بسیاری انسان ها در اسرائیل آرزومند پایان خصومت ها می باشند.»

اما جاودانفر همچنان گفت که «برای اسرائیل مسأله بر سر پول نیست. طبق گزارش رسانه ها قرار بود این پول قبلاً در یک حساب بانکی اضافی واریز شود. اما نتانیاهو نمی تواند این پول را به کشوری انتقال بدهد که همین اندکی پیش جنجالی را روی هولوکاست برپا نموده بود.»