معتصم بالله مذهبی شماره 11
لیسانس خود را در رشتهی اقتصاد نظامی از "حربی پوهنتون" در سال 1363 به دست آورده است. وی در سالهای جنگ به گفتهی خودش در خارج از کشور مصروف خدمت به مهاجرین بوده است. در ضمن، ملاقات با رهبران جهادی و شخصیتهای ملی و دیپلماتها، تاسیس شورای اسلامی مردم افغانستان در سال 1375، تاسیس نشریهی خاور، مسافرتهای دیپلماتیک و اشتراک در کنفرانس "شورای مصالحه و وحدت ملی" در شهر کلن آلمان را از عمدهترین فعالیتهای سیاسی خود عنوان میکند.
آقای معتصم بالله مذهبی، محمد نسیم روضه باغی و افتخار احمد یوسفزی را به عنوان معاونان خود برگزیده است. شمارهی انتخاباتی وی 11 و نشان انتخاباتی اش، پرندهای با نقشهی افغانستان میباشد.
در سلسله برنامهی گفتگو با نامزدان انتخابات ریاست جمهوری، گفتگویی داریم با آقای معتصم بالله مذهبی.
دویچه وله: شما چه برنامهای برای بهتر شدن اوضاع امنیتی دارید؟
معتصم بالله مذهبی: البته در مورد مسایل امنیتی، چون قضایای افغانستان گره خورده با قضایای امنیتی منطقه و جهان، ما باید کوردینه (هماهنگ) بکنیم فعالیتهای امنیتی خود را چه در ابعاد مسایل داخلی و چه در ابعاد مسایل منطقه ای. طرح اساسی من برای آوردن امنیت این است که پلیس ما به خاطر جلوگیری از جنایتهایی که در داخل شهر کابل مثل اختطاف، رشوت و اختلاس و جرمهایی که میشود، باید از نظر مسلکی خوب تربیه شود. در مقابل مخالفین مسلح که البته آنها از نظر سلیقهی سیاسی بدون دست خارجیها مخالفت دارند، باید برای آنها دروازهی مذاکره باز باشد. و از طریق مذاکره بدون تعصب و بدون کدام تنگنظری نظرات و شکایات شان مطابق قانون اساسی شنیده شود، و راه مفاهمه و مذاکره با آنها باز باشد.
در قسمت ناامنیهایی که از خارج از کشور اکمال می شود، یا از آن جا به صفت عمالی است که دستنشاندهی خارجیها می باشد، معلومدار تقویت قوای مسلح افغانستان و طرحهای بازدارندهی امنیتی را توسط قوای مسلح افغانستان در نظر دارم.
دویچه وله: نظر شما در مورد حضور سربازان خارجی در افغانستان چیست و به نظر شما این سربازان چه زمانی باید افغانستان را ترک بگویند؟
معتصم بالله مذهبی: آمدن نیروهای جامعه جهانی و ایالات متحدهی امریکا بعد از یازدهم سپتامبر صورت گرفت. این مسالهای بود که امنیت ملی ایالات متحدهی امریکا را در خطر انداخته بود. موقف اینها (نیروهای خارجی) روشن است؛ تا که مطمین نشوند که امنیت ملی امریکا و صلح جهانی تامین نشود، فکر نکنم که این نیروها آرزو داشته باشند که از اینجا بروند. ولی تا جایی که به منافع ملی ما ارتباط دارد، من میخواهم که یک رفراندوم عمومی توسط پارلمان آینده یا توسط لویه جرگه یا توسط یک همه پرسی عمومی از ملت افغانستان صورت بگیرد تا یک تقسیم اوقات واقعی زمانبندی شدهای درست را ما از نیروهای جامعه جهانی بخواهیم و بعد مسوولیت ملی خود را در راستای بدیل این که اگر این نیروها هر زمانی ما میخواهیم بر آیند، آیا ما اردوی ملی، پلیس ملی و قوای مسلح ما این توانمندی را دارند که از خود دفاع بکنند یا خیر. یعنی از یک بعد ما میخواهیم که موجودیت اینها زریعهی یک جدول زمانبندی شده شفاف شود، و از دیگر بعد، ما نه تنها در شعار بلکه در ساحهی عمل ساختارهای حرکت ما قسمی باشد که ما بتوانیم، در صورتی که این ها برآیند، جوابگوی امنیت ملی خود و جوابگوی مسایل و نگرانیهای منطقهای- جهانی شده بتوانیم.
دویچه وله: در مورد مذاکره با مخالفان مسلح دولت از جمله با طالبان چه فکر میکنید؟
معتصم بالله مذهبی: سوال دقیقی است. طوری که من قبلا هم اشاره کردم، من با اسم طالب که سو استفاده میشود، در مسایل مداخلات نظامی در افغانستان، طلاب کل شان سلاح به دست ندارند، در سمت شمال و بعضی جایها. طلبا طالب دین هستند و به صورت مسالمت آمیز و اسلامی زندگی می کنند. ولی این نام به نحوی حالی استفاده میشود به خاطری که امنیت ملی ما به خطر مواجه شود. ما با طلبای افغانیای که شاید جزو از این موضوع باشند، با آنها دروازهی مذاکره و صلح را باز میگذاریم و بر اساس اخوت، ایمان و رحما بینهم با ایشان صحبت میکنیم و میخواهیم که جزو زندگی طبیعی رشد انکشاف آیندهی افغانستان باشند. آنهایی که خارجی باشند، در صورتی که از سرحد به این طرف برای مختل ساختن امنیت ملی ما دست به کار شوند، ما مطابق منافع ملی خود و قانون اساسی خود با ایشان برخورد میکنیم.
دویچه وله: چگونه می خواهید اوضاع اقتصادی افغانستان را بهتر بسازید، بهطور مثال در بخشهای زراعت و یا صنعت؟
معتصم بالله مذهبی: بسیار دقیق سوال کردید. شعارهای مدرنیزه شدن زراعت افغانستان و ساختن بند و انهار یا ایجاد کردن دوبارهی دستگاه صنعتیای که قبلا ما داشتیم، این نمیشود با شعار. باید ما متخصصانه با آن برخورد بکنیم. به این معنا که همیشه یک دولت پیش از این که سال جدید مالی بیاید، یک بودجهای را منظور میکند. من سعی و تلاشم این است، که چون مسلک من اقتصاد است و از رشتهی مالی اولنمره فارغ شدم، که عدم توازنی را که در بودجهی هفت سالی را که من مطالعه کرده ام، که عواید ملی ما تقریبا در حدود 970.15 میلیون دالر است، ولی مصارف ما بیش از 2000 میلیون دالر است و همیشه این مساعدتهای خارجی است که کسری بودجهی ما را تکمیل میکند. ولی بازهم این پول میرود در تشکیلات امنیتی و دولتی، وزارت دفاع و داخله و دیگرا، زیاد مصرف میشود و در تقویت زیربنای اقتصادی-اجتماعی هیچ کار گرفته نمیشود به صورت درست. من کوشش میکنم اساس توازن در بودجهی مالی سال بیاورم و با باز کردن دروازهی مصالحه با مخالفین و جلوگیری از اصراف و اتلاف بودجه در تشکیلات دولتی، کوشش کنم در بخش زراعت و صنعت بودجهی حقیقی را منظور کنم. مثلا در بخش زراعت سعی من این است که تجاربی را که وزارت زراعت ما در طول قرن دارد، از مناطق مختلف ما ضرورت به ریسرچ (تحقیق)های زیادی نداریم، ما وزارت زراعت و آبیاری داشتیم. آن تجارب را میبنیم که چقدر کار شده، و اگر نشده چرا نشده. پروژهی استراتژی انکشاف ملی را میبینیم که تا کجا صحیح تطبیق شده و تا کجا نشده و ما آن را تداوم میبخشیم بخشهایی را که مثبت است. در قسمت صنعت، من بسیار میخواهم که آن فابریکههایی را که قبلا داشتیم، مثلا نساجی بگرامی، بوت آهو، چرمینهبافی، پشمینهبافی، کشمش، هوخست، فابریکهی جنگلک، اینها به هر قیمتی میشود باید فعال شود.
دویچه وله: خطوط اساسی سیاست خارجی شما بر اساس کدام معیار ها در مقابل کشور های همسایه و سایر کشور های جهان تعیین خواهد شد؟
معتصم بالله مذهبی: خطوط اساسی، معمولا مطابق اصول و قواعد و پرنسیبهای قبول شدهی بینالمللی، براساس حسن همجواری، احترام متقابل، حفظ حقوق و منافع متقابل، و ضمنا احترام به تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و استقلال ملی دو جانب است. من به همین خاطر، برهمین اساس میخواهم که تداوم حسن همجواری را با تمام کشورهای منطقه و در سطح جهان [شکل بدهم]. البته یک استراتژی، یک تفاهمنامهی مشترک میان ایالات متحدهی امریکا و افغانستان صورت گرفته و در آن سه نقطهی بسیار مهم است. در آنجا تاکید شده که روابط افغانستان با همسایهها به صورت حسن و ثمربخش ادامه پیدا کند، و دیگر این که ارتباط افغانستان با ایالات متحدهی امریکا، به ضرر امنیتی کشور ثالث نباشد. و سوم این که تداوم روابط دوستانهی ایالات متحدهی امریکا و افغانستان، به خاطر رفاه افغانستان و پیشرفت افغانستان در تمام عرصهها میباشد. به این اساس در عرصهی جهانی من میخواهم که آن اساسات و پلاتفورمها را باید تعقیب بکینم، که به نفع ما هم است، به نفع رفع نگرانیهای منطقه هم است و به نفع صلح جهانی هم انجام مییابد.
دویچه وله: چه موقف و برنامه برای حل معضله "خط دیورند" دارید؟
معتصم بالله مذهبی: گپ بسیار دقیقی را شما اشاره کردید. مسالهی خط دیورند تقریبا 16 سال یا بیشتر میشود که حیثیت حقوقی خود را از دست داده و آن قرارداد تکمیل شده، و در این مورد به نظر من که افغانها از طریق شورای امنیت ملل متحد، از طریق همکاریهای جهانی در این مورد باید تصمیم بگیرند. من خودم مشخصا میگویم که نباید افغانهای آن طرف، پاکستان در حصهی سرنوشت اقوام پشتون قبایلی که در آن طرف سرحد است، تصمیم بگیرد، بلکه به آنها اجازه بدهیم که توسط یک همهپرسی آیا میخواهند که جزو افغانستان باشند، مستقل باشند، یا ادامه میدهند با پاکستان. این روی یک سلسله پروسس و جرگهها و کنفرانسهایی که صورت میگیرد به سطح منطقهای با پشتوانهی بینالمللی، در این مورد باید تصمیم قاطع گرفته شود.
دویچه وله: تعریف شما از آزادی بیان و مطبوعات چیست و چگونه می خواهید از این دو ارزش اساسی مردم سالاری دفاع کنید؟
معتصم بالله مذهبی: آزادی بیان و مطبوعات به نظر من چیز تازهای نیست، ولی حکومتهای نبوده که این را شکل عملی بدهد. من خودم رشتهی اسلامی را کاملا خواندیم و مطالعه کرده ام. شما در قرآن میبینید که میگوید موسی چنین گفت، فرعون چنان گفت؛ ابراهیم چنین گفت، نمرود چنان گفت؛ پیامبر چنین گفت، ابوجهل چنان گفت. در قرآن ما میبینیم آزادی بیان را. قرآن هیچ اغماض نمیکند نظر مخالف را که حتا پیامبر را مجنون یا ساحر یا کاذب میگویند. ولی چون در جوامع منحط پسرفتهی مثل افغانستان و برخی کشورهای اسلامی سطح علمی مردم بسیار پایین است، فکر میکنند اگر آزادی بیان و مطبوعات بیاید، ما خدای ناخواسته دین خود را از دست میدهیم در حالی که این طور نیست. آزادی بیان و مطبوعات در راستای تنویر فکری، تنویر اخلاقی جامعه اگر باشد، و جوانان ما را صاحب یک احساس و درد و مکلفیت در برابر خدا، تاریخ و ملت و وطن بسازد، من کلا پشتیباناش در چوکات قانون اساسی هستم؛ و آزادی مطبوعات هم مطابق اصول قانون اساسی، من از آن حمایت میکنم.
دویچه وله: تعریف شما از برابری حقوق زن و مرد چیست وچگونه می خواهید زنان و مردان افغانستان را از حقوق مساوی برخوردار بسازید؟
معتصم بالله مذهبی: تساوی حقوق زن و مردم در همه ابعاد. مثلا شما در قرآن عظیمالشان میبینید که مومنین و مومنات یاد شده، مسلمین و مسلمات یاد شده، و روزهگیران مرد و زن، همه باهم یک اختیار آزاد به زن داده شده، که اینها علیهده مکلف روش و کردار خود هستند. بودن زنها در کارهای اجتماعی شانه به شانه با مردها، برای رشد و انکشاف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه چیزی جدیدی نیست. مثلا ما میبینیم در ایران میبینیم، در پاکستان هست، در کشورهای پیشرفتهی اسلامی، در اروپا هم خانمها شانه به شانه کار میکنند با مردها. چیزی را که اسلام منع میکند، نه تنها برای زنها بلکه برای مردها هم، عبارت از این است که این روابط سبب رشد منکرات و فحشا نشود. در چارچوکات قانون اساسی افغانستان، من امیدوار هستم که بتوانیم سهم بیشتری برای آنها در امور مشروع حقوق شان بدهیم.
دویچه وله: تعریف شما از وحدت ملی چیست و چگونه می خواهید برای تمام باشندگان افغانستان احساس این را بدهید که واقعا ً برخورد یکسان با آنها صورت می گیرد؟
معتصم بالله مذهبی: شعار من هست تغییر مثبت براساس قانونیت، عدالت، وحدت و ترقی. لذا آنچه که من عمیقا فکر کردم، که در افغانستان تا ما همه اگر هزاره، افغان، ازبیک، تاجیک، نورستانی، هر قومی که هستیم، تا ما قانون اساسی خود را بدون تبعیض و تمیز از رییس جمهور تا فرد عسکر و یک اجیر شاروالی، تطبیق نکنیم، به یک ملت قانونمند تبدیل شده نمیتوانیم. از این رو، منظورم این است که توسط قانونیت ما میتوانیم که عدالت عالمانه را برپا کنیم و توسط عدالت باز کار به اهل کار سپرده میشود. ما براساس سپردن کار به اهل کار، که خداوند به ما حکم کرده و قانون هم با این مخالفتی ندارد، میتوانیم که وحدت ملی علمی را به وجود بیاوریم.
دویچه وله: تعریف شما از حفظ میحط زیست و انکشاف دومدار چیست و چگونه می خواهید که افغانها را برای حفظ بیشتر میحط زیست تشویق کنید؟
معتصم بالله مذهبی: متاسفانه در طول تهاجم قشون روسها در افغانستان، جنگهای داخلی نه تنها به انسان های این سرزمین ظلم شد که به حیوانات به مناظر طبیعی این سرزمین هم ظلم شده است. مملکت عزیز ما از نظر جلب توریستیک بهترین کشورهای جهان است. ما می توانیم از این عاید هنگفتی را برای کشور خود بیاوریم . در این رابطه ما باید توسط علمای کرام، از طریق منورین از طریق مساجد و منابر و رادیوها، کوشش کنیم به ارزش حفظ زیبایی های محیطط زیست، حیوانات وحشی که در محلات داریم کار بکنیم و به این شکل می توانیم به این شکل ما می توانیم اقلام عایداتی کشور خود را بالا ببریم. من مطابق استراتژی انکشاف ملی افغانستان کار می کنم. انکشاف از نظر من این است که هم از سطح ده و قریه دختر و بچه ی ما در تعلیم و تحصیل داخل باشند. آن هایی که در دوره ی مکتب هستند، تنها از دموکراسی مفهوم شنیدن ساز و رقص نه، بلکه تبلور استعدادها در حصه ی تخنیک و سیاست و قضا هم در جوان ها باید به وجود بیاید و وسایل اطلاعاتی ما در این مورد کار بکنند. همچنان فارغان دانشگاه های ما نباید بیکار بمانند. ما انکشاف مستمر را توسط تداوم معارف، تداوم کاریابی، اشتغال افزایی و فقرزدایی به وجود آورده می توانیم.
دویچه وله: با سپاس از شما.
معتصم بالله مذهبی: با تشکر از شما و با درود به خوانندگان و شنوندگان شما.
گفتگوکننده: عارف فرهمند
ویراستار: یاسر