مبارزه دشوار بربرها در مراکش برای احیای زبان شان

هشت سال پیش شاه مراکش جنبش بربرها و تلاش های شان برای رشد زبان و فرهنگ را با وارد کردن تغییری در قانون اساسی به رسمیت شناخت. اما از آن زمان به بعد تغییراتی زیادی در رشد زبان بربرها نمایان نشده است.

عبدل السلام خلیفه از خبرنگاه دویچه وله با این جمله به زبان امازیغ بربرها استقبال کرد: "به انستیتوت شاهی فرهنگ امازیغ خوش آمدید".

این دانشمند در این انستیتوت، مسئول تحقیقات امور تربیتی و آموزشی فرهنگ بربرها است. زبان امازیغ در سرزمین شاهی مراکش زیاد توسعه نیافته است. براساس آمار رسمی حتی یک سوم از جمعیت ۳۵ میلیونی مراکش نمی توانند امروز به زبان امازیغ مکالمه کنند. دهه ها سال پیش این رقم به بیش از دو سوم می رسید. از دید خلیفه دلیل آن، مسلط شدن زبان و فرهنگ عربی است. او توضیح می دهد: "ملی گرایان در مراکش مسلمانان عرب تبار بودند. آنها تصمیم گرفتند که مغرب، مراکش باید یک کشور عربی باشد."

به گفته او چون در مراکش عربی زبان رسمی کشور شد، امازیغ یا زبان بربرها نادیده گرفته شد. در این وضعیت در سال ۱۹۹۹ زمانی تغییر ایجاد شد که شاه جدید محمد چهارم به تخت نشست. او خواست از بربرها و فرهنگ شان قدردانی کند. او به دو اقدام مهم دست زد: نخست "انستیتوت شاهی فرهنگ امازیغ" را با هزینه کاخ شاهی تاسیس کرد. دوم، یک ماده در قانون اساسی وارد کرد که براساس آن زبان امازیغ با زبان عربی در یک پایه قرار گرفت.

پس از آن این دانشمند در انستیتوت فرهنگ امازیغ برای پیشرفت زبان بربرها آستین بالا زد. او و کارمندانش از سه لهجه بربرها، یک زبان استندرد امازیغ را رشد دادند. آنها کتاب های درس  ---ی مکاتب را نوشتند و برای تربیه و آموزش معلمین مواد درسی تدوین کردند.

اما این تلاش ها تاکنون چندان با موفقیت بزرگ همراه نبوده است. امروز تنها حدود بیش از ۱۰ درصد همه شاگردان دوره ابتدایی مکاتب، زبان امازیغ می آموزند. یک عامل آن این است که شاه مراکش نتوانست آنچه را در این راستا بسیار لازم است، به مرحله اجرا درآورد.

برای این که زبان امازیغ به عنوان زبان رسمی و زبان مکاتب در سطح کشور تثبیت شود، باید یک قانون تصویب گردد. اما پارلمان مراکش از سال ها به این سو، نتوانست هیچ پیش نویسی را در این ارتباط تدوین کند. عبدل السلام خلیفه از انستیتوت آمازیغ به این دلیل در مورد رشد و انکشاف زبان بربرها در مراکش چندان خوش بین نیست. او می گوید: "اگر دولت در این راستا سرمایه گذاری قوی نکند، اگر زبان واقعاً توسعه نیابد و نیز در رسانه ها و ادارات به کار نرود، در این صورت این زبان از میان خواهد رفت."

خلیفه به این نظر است که مشکل در این مورد ملی گرایان و جناح اسلام گرای "حزب عدالت و توسعه" در پارلمان هستند.

Borchers, Jens